Ηταν περίπου τέτοιες μέρες, το 2022, όταν η sold out συναυλία του ράπερ ΛΕΞ στο γήπεδο του Πανιωνίου στη Νέα Σμύρνη συγκέντρωσε περισσότερα από 20.000 άτομα. Κοινωνικά δίκτυα και ΜΜΕ πήραν φωτιά μιλώντας για τις επόμενες – αρκετές – μέρες από τη συναυλία για το φαινόμενο του «άγνωστου» θεσσαλονικιού ράπερ. Ο κόσμος στα σόσιαλ έπαιρνε θέση για τη συναυλία – «φαινόμενο» για να μην πάρει «απουσία» από τη δημόσια συζήτηση για την επιδραστική φιγούρα της ραπ: άλλοι με αγνή αγάπη και ενθουσιασμό για τον αγαπημένο τους καλλιτέχνη με το σαρωτικό πέρασμα στη νεανική φάση που αγνοούσαν τα συστημικά μέσα, άλλοι από FOMO, αμηχανία και άγχος μην επιδείξουν άγνοια και φανεί ότι τους προσπέρασε η εποχή.
Πολλά άρθρα γράφτηκαν από τότε, πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι, κόσμος που δεν ήξερε τον ΛΕΞ φρόντισε να τον μάθει και μια ολόκληρη επικράτεια μαζικής μουσικής και κουλτούρας άρχισε επιτέλους να καλύπτεται δημοσιογραφικά σε ικανοποιητικό βαθμό: να περνά από την επιδεικτική αγνόηση στην καθυστερημένη αναγνώριση και συχνά την εργαλειακή αποδοχή. Η υστερική αργοπορημένη κάλυψη του φαινομένου δεν ήταν αποτέλεσμα μιας πολιτιστικής αφύπνισης του ενσυναισθητικού κώδικα όσων αγνοούσαν τη μαζικότητα της σύγχρονης ελληνικής ραπ, αλλά μια αγχωμένη συμβίωση με το προφανές: όταν η μαζικότητα είναι πλέον τέτοια και η σιωπή που την περιβάλλει είναι τόσο χαοτική, αναγκάζεσαι, έστω και άγαρμπα, να μιλήσεις γι’ αυτό.
Φυσικά, όπως με όλα τα φαινόμενα, η κάλυψη δεν είναι απαραίτητη για να υπάρξουν. Υπάρχουν στην κοινωνία και στην πραγματική ζωή. Λίγες μέρες πριν, περισσότερα από 40.000 άτομα συγκεντρώθηκαν στον περιβάλλοντα χώρο του ΟΑΚΑ για τη συναυλία ενός άλλου ράπερ, του Bloody Hawk. Ενώ αυτό το Σαββατοκύριακο, στις 28 και 29 Ιουνίου, ο ΛΕΞ θα γεμίσει εις διπλούν τον εξωτερικό χώρο του ΟΑΚΑ με περίπου 120.000 άτομα, αφού τα 60.000 εισιτήρια για την πρώτη βραδιά εξαντλήθηκαν ακαριαία, με τους διοργανωτές να ψάχνουν εναλλακτικούς χώρους διεξαγωγής της συναυλίας.
Την ίδια χρονιά που τα sold out του ΛΕΞ διηύρυναν την ορατότητα και το κοινό της ελληνικής ραπ σκηνής, προστέθηκε στην περιορισμένη βιβλιογραφία ένα ευσύνοπτο μεν, με δοκιμιακή πυκνότητα δε, σημαντικό κείμενο για τη ραπ. Το βιβλίο «I still love H.E.R. – Τι μου έμαθε για τον σεξισμό και την αρρενωπότητα η ραπ» του Κώστα Σαββόπουλου (Αθήνα, 2022, εκδόσεις Red n’ Noir, 200 σελ.) έδωσε μια ενδιαφέρουσα οπτική σε αυτό το πολιτισμικό φαινόμενο.
Στην ουσία, η διπλωματική εργασία του ερευνητή Κώστα Σαββόπουλου από το μεταπτυχιακό στην Πολιτική Φιλοσοφία και Θεωρία του ΑΠΘ συνιστά μια διαυγή ματιά στην ιστορία και εξέλιξη, τις πολιτισμικές και κοινωνικές ρίζες, την ουσία και το ιδεολογικό περιεχόμενο της ραπ. Διατρέχοντας τα πενήντα χρόνια της ραπ και του χιπ – χοπ, ο συγγραφέας πίσω από τον προβοκατόρικο υπότιτλο «Τι μου έμαθε για τον σεξισμό και την αρρενωπότητα η ραπ» δεν κρύβει βεβαιότητες, αλλά αναγνωρίζει το κεντρικό παράδοξο του είδους: το γεγονός πως οι περισσότεροι δημιουργοί της ραπ δεν χαρακτηρίζονται απαραίτητα από αυξημένη ταξική ή ταυτοτική συνείδηση, ενώ το είδος με το οποίο καταπιάνονται γεννήθηκε ακριβώς μέσα από έντονες φυλετικές, ταυτοτικές και ταξικές συγκρούσεις. Αναγνωρίζοντας την παραδοξότητα αυτή και συγχρόνως το γεγονός πως η ραπ, ως κοινωνικό φαινόμενο, δεν μπορεί να αποκοπεί από την κοινωνία που το έπλασε και το γέννησε και, συνεπώς, είναι αναμενόμενο να έχει εμποτιστεί από πατριαρχικές δομές, μοτίβα αρρενωπότητας, σεξισμό και κανόνες επιτελεστικότητας, ήδη εδραιωμένος κοινωνικά, ο Σαββόπουλος ενισχύει τη δομή της επιχειρηματολογίας του, η οποία δεν έχει στόχο να γράψει έναν περιχαρακωμένο ύμνο στη ραπ, αλλά να κατανοήσει περαιτέρω θέματα όπως η υπερπροβολή της αρρενωπότητας στη ραπ, η ματσίλα, η θέση της σεξουαλικότητας και των γυναικών στο είδος, η «συναισθητική εμπειρία» που αποτελούν για πολλούς οι στίχοι ενός ραπ κομματιού, χωρίς την ίδια στιγμή να δικαιολογεί τον σεξισμό και την υπεραρρενωπότητα που διαπερνά το είδος.
Οπως γράφει και ο ίδιος στα προλεγόμενα του βιβλίου του, «η ραπ μπορεί να είναι πολλά πράγματα. Μπορεί να είναι μουσική για πάρτυ, μουσική για bling bling, μουσική που υποβιβάζει τις γυναίκες, μουσική που φτιάχνεται από γυναίκες για να ενδυναμώνονται οι γυναίκες, μουσική που στρέφεται ενάντια στην αστυνομία και στο δικαστικό σύστημα, μουσική που ωθεί τον κόσμο σε κινητοποιήσεις, μουσική που εξυμνεί την ισότητα το πιο εύκολα προσβάσιμο και ανοιχτό είδος μουσικής προς το κοινό».
Λίγο πριν από τις συναυλίες στο ΟΑΚΑ, το βιβλίο του Κώστα Σαββόπουλου αποτελεί μια εξαιρετική «γείωση» για όποιον θέλει να μάθει εις βάθος περισσότερα για ένα από τα μεγαλύτερα πολιτισμικά φαινόμενα του σήμερα.