Σε μια εποχή όπου η παγκόσμια ναυτιλία αναζητεί βιώσιμες λύσεις για να πετύχει τους στόχους απανθρακοποίησης, το Deon Policy Institute παρουσιάζει την έκθεση με τίτλο «Πυρηνική Ενέργεια στη Ναυσιπλοΐα: Μια Νέα Τεχνολογική Επανάσταση και ο Ρόλος της Ελλάδας». Η έκθεση παρουσιάζει σε βάθος τις εμπορικές εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας στη ναυσιπλοΐα – από τους Μικρούς Αρθρωτούς Αντιδραστήρες (SMR) έως τους Πλωτούς Πυρηνικούς Σταθμούς Παραγωγής Ενέργειας (FNPP) –, την τεχνολογική ετοιμότητα, το κόστος, το ρυθμιστικό πλαίσιο, καθώς και τον πιθανό ρόλο της Ελλάδας, η οποία είναι η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη στον πλανήτη. Σύμφωνα με την έρευνα, που συνυπογράφεται από τους Γεώργιο Λάσκαρη, Ιωάννη Κουράση, Σπύρο Χειρδάρη και Αθανάσιο Πλατιά, με την ερευνητική επιμέλεια της Αφροδίτης Ξύδη, η πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1950 σε στρατιωτικά και ερευνητικά πλοία, ενώ τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται ως μια πιθανή λύση για την απανθρακοποίηση της εμπορικής ναυτιλίας. Κράτη όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και η Νότια Κορέα επενδύουν ενεργά σε πυρηνικές εμπορικές εφαρμογές, κορυφαίοι παγκόσμιοι παίκτες όπως η Maersk, η NYK Line και η Hyundai KSOE εργάζονται ήδη πάνω σε σχέδια για πυρηνοκίνητα πλοία, ενώ αναπτύσσονται ραγδαία και νεοβλαστοί τεχνολογίας.
Ο Αθανάσιος Πλατιάς, καθηγητής Στρατηγικής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, κάνει λόγο για «πυρηνική αναγέννηση» καθώς αυξάνεται το ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια σε ολόκληρο τον πλανήτη. «Η τεχνολογική επανάσταση στην πυρηνική βιομηχανία καθιστά εφικτή την ταυτόχρονη επίτευξη ενεργειακών, οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων, όπως η ενεργειακή ασφάλεια, η βιώσιμη ανάπτυξη και η απανθρακοποίηση», αναφέρει.
Η τεχνολογική επανάσταση αγγίζει και τις θαλάσσιες μεταφορές, όπου η Ελλάδα, ως κορυφαία ναυτιλιακή δύναμη, μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην πράσινη μετάβαση προς τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας στη ναυσιπλοΐα. Η έκθεση παρουσιάζει τα πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία ως μια πιθανή βιώσιμη λύση για τη ναυτιλία, καθώς προσφέρουν υψηλότερες ταχύτητες, αυξημένη χωρητικότητα, αυτονομία έως και 20 ετών χωρίς ανεφοδιασμό και μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Παρά το υψηλό αρχικό επενδυτικό κόστος, η έκθεση τεκμηριώνει ότι το συνολικό κόστος μπορεί να είναι αποδοτικότερο κυρίως για τα μεγαλύτερα είδη πλοίων (όπως Ultra Large Crude Carriers, Ultra Large Container Vessels) λόγω της εξοικονόμησης καυσίμων. Η μελέτη αναδεικνύει επίσης τις πιθανές χρήσεις των πλωτών πυρηνικών σταθμών: από την ηλεκτροδότηση λιμένων και βιομηχανικών εγκαταστάσεων έως την παραγωγή πράσινων καυσίμων (υδρογόνο, αμμωνία, μεθανόλη), την αφαλάτωση και την υποστήριξη data centers. Σύμφωνα με τον Ιωάννη Κουράση, επικεφαλής πυρηνικό μηχανικό στην εταιρεία CORE POWER, «η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει και να επωφεληθεί από μια θέση στο παγκόσμιο τραπέζι της πυρηνικής ενέργειας. Τα μελλοντικά πυρηνικά πλοία παρέχουν μια μακροχρόνια ανταγωνιστική λύση για τους εφοπλιστές μας». Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο θεσμικό πλαίσιο. Παρά τις προκλήσεις, η δημιουργία διεθνών πρωτοβουλιών NEMO, ATLAS, κατευθυντήριες γραμμές ABS και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του Κανονισμού A.491 (ΧΙΙ) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) δημιουργούν παράθυρο ευκαιρίας για την παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα. Σύμφωνα με τον Σπύρο Χειρδάρη, διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Ναυτικών Συστημάτων (Global Ship Systems Center) του Αμερικανικού Νηογνώμονα (American Bureau of Shipping – ABS), «η θέσπιση ενός σύγχρονου πλαισίου κανονισμών είναι θεμελιώδης για την ασφαλή προσαρμογή της εμπορικής ναυτιλίας στις σύγχρονες απαιτήσεις».
Το ενδιαφέρον του ΙΜΟ
Το ενδιαφέρον του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) όπως και η πρόσφατη επίσκεψη του επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) Rafael Grossi στην Αθήνα για να συζητήσει με την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών αναδεικνύουν τη σημασία του ελληνικού ρόλου στην παγκόσμια διαμόρφωση πλαισίου για πυρηνικά πλοία. Ο πρόεδρος του Deon Policy Institute και πυρηνικός φυσικός Γεώργιος Λάσκαρης επισημαίνει ότι «σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον λόγω των γεωπολιτικών συγκρούσεων και της παγκόσμιας προσπάθειας για απανθρακοποίηση, η κυριαρχία της Ελλάδας στη θάλασσα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρην οφθαλμού και να ενισχυθεί έτι περαιτέρω, αφού τουλάχιστον το 7% του ελληνικού ΑΕΠ και 150.000 καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας προέρχονται από δραστηριότητες συνδεόμενες άμεσα με τη ναυτιλία. Η πυρηνική ενέργεια αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία απανθρακοποίησης».