Βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης. Αναμετριούνται με τις ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές. Δεν γνωρίζουν τι θα πει ωράριο. Και παρ’ όλα αυτά τα καταφέρνουν. Την καλοκαιρινή περίοδο, εξαιτίας της πληθυσμιακής έκρηξης που φέρνει ο τουρισμός, οι μάχιμοι γιατροί που επανδρώνουν νοσοκομεία και κέντρα υγείας των ελληνικών νησιών καλούνται να διαχειριστούν δυσανάλογα σε όγκο και δυσκολία περιστατικά, γεγονός που πολλές φορές τούς οδηγεί σε σωματική και ψυχολογική εξουθένωση. Σε πολλά από τα ελληνικά νησιά λείπουν κρίσιμες ιατρικές ειδικότητες, με τις λύσεις που δίνονται (όπως η ολιγόμηνη μετακίνηση γιατρών του ΕΣΥ) να λειτουργούν μόνο προσωρινά.
Σε αυτό το φόντο, «ΤΑ ΝΕΑ» συνομιλούν με τρεις γιατρούς που ζουν και εργάζονται σε ισάριθμα νησιά, και μας μεταδίδουν τον «παλμό» που επικρατεί σε μια τυπική καλοκαιρινή βάρδια. Εκεί όπου ο «μύθος» του ελληνικού καλοκαιριού χάνει ένα μέρος από την αίγλη του.
Αλέξανδρος
Χατζηαντωνίου – Πάρος
Ορθοπεδικός χειρουργός, Κέντρο Υγείας
Το καλοκαίρι στα νησιωτικά Κέντρα Υγείας η δουλειά για έναν γιατρό είναι αρκετά αυξημένη, ιδίως σε περιοχές όπως η Πάρος που δεν διαθέτουν άλλη δημόσια υγειονομική δομή. Ο πληθυσμός εκτινάσσεται και το ίδιο συμβαίνει με τις περιπτώσεις των ανθρώπων που χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Αν σε αυτό προσθέσουμε οχήματα επικίνδυνα στην οδήγησή τους, λίγο αλκοόλ παραπάνω και μπόλικο ξενύχτι, καταλαβαίνει κανείς ότι τα περιστατικά που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι πάρα πολλά, με αρκετά να είναι ιδιαίτερα σοβαρά. Ωράριο δεν υπάρχει και μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρειαστεί να παρατήσεις στη μέση ό,τι κάνεις γιατί κάποιος χρειάζεται βοήθεια.
Το καλοκαίρι οι ελλείψεις προσωπικού και τεχνολογικού εξοπλισμού είναι ακόμα πιο έντονες γιατί ούτως ή άλλως οι δομές μας δεν είναι στελεχωμένες και συνήθως πρόβλεψη για εποχική ενίσχυση δεν υπάρχει. Ενα άλλο πρόβλημα στις Κυκλάδες είναι αυτό των διακομιδών. Εξαρτιόμαστε από τις καιρικές συνθήκες, οπότε αρκετά συχνά νοσηλεύουμε ασθενείς που θα έπρεπε να βρίσκονται σε δευτεροβάθμια δομή. Εκτός αυτού, το νοσοκομείο αναφοράς μας στη Σύρο έχει και αυτό σημαντικές ελλείψεις, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δεχθεί πολλά από τα περιστατικά που χρειάζονται νοσηλεία, η δε μεταφορά τους στην Αθήνα είναι αρκετά δύσκολη λόγω ανεπαρκών πόρων του ΕΚΑΒ. Λύση ίσως αποτελέσει το υγειονομικό ελικόπτερο με έδρα την Πάρο.
Τα ορθοπεδικά περιστατικά στο Κέντρο Υγείας ποικίλλουν – από κατάγματα και τραύματα που εύκολα αντιμετωπίζονται, μέχρι πολυτραυματίες που εκτός από τις μυοσκελετικές πάσχουν από κρανιοεγκεφαλικές, θωρακικές ή κοιλιακές κακώσεις. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών, αν χρειαστεί διασωλήνωση και αναμονή του ΕΚΑΒ για τη μεταφορά σε κάποιο νοσοκομείο. Οι γιατροί στα νησιά σίγουρα δεν στερούμαστε έντονων καταστάσεων και συχνά η αγωνία χτυπάει κόκκινο. Να μιλήσει κανείς για τον Κ. που είχε κάταγμα και εξάρθρωμα ισχίου μια μέρα με 9 μποφόρ και βρέθηκε στο Νοσοκομείο της Χίου γιατί εκεί ήταν το συντομότερο που μπορούσε να τον μεταφέρει το ΕΚΑΒ; Για τη Μ. με την ιππουριδική συνδρομή που έπρεπε να ξημερώσει για να πετάξει για Αθήνα και ο νευροχειρουργός την περίμενε στο χειρουργείο, άυπνος ύστερα από εφημερία; Για τον Π. και τον Ν. που δυστυχώς κατέληξαν πριν προλάβει να τους παραλάβει το ελικόπτερο;
Ζητάμε από αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις να μη βλέπουν τον τόπο μας μόνο ως μέσο αύξησης του ΑΕΠ. Τόσο ο μόνιμος πληθυσμός όσο και οι επισκέπτες μας δικαιούμαστε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, τουλάχιστον εφάμιλλες του τουριστικού προϊόντος που θέλουν να παρουσιάζουν ότι προσφέρουμε ως χώρα.
Νικόλαος Καλοβιδούρης – Αστυπάλαια
Καρδιολόγος, επιμελητής Α,
Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο
Το καλοκαίρι έφτασε στο όμορφο νησάκι μας, την Αστυπαλιά. Το νησί όλο, σε εγρήγορση. Ο κόσμος που θα έρθει πρέπει να μείνει ευχαριστημένος, «να φορτώσει τις μπαταρίες του» για τον επόμενο χειμώνα. Το γνωρίζουν αυτό οι Αστυπαλίτες, είναι και φιλόξενοι άνθρωποι και «βάζουν τα δυνατά τους».
Το Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο ετοιμάζεται και αυτό. Νοσηλευτές, οδηγοί ασθενοφόρου, προσωπικό, γιατροί ξέρουν ότι τα περιστατικά θα είναι πολύ περισσότερα από ό,τι τον χειμώνα, όλες τις ώρες, ημέρα και νύχτα. Ολοι σε ετοιμότητα, όλο τον μήνα. Σε ένα μικρό νησί που όλοι γνωριζόμαστε δεν μπορείς να μη σηκώσεις το τηλέφωνο όταν είσαι ο μοναδικός καρδιολόγος στο νησί και υπάρχει σοβαρό περιστατικό. Το ίδιο ισχύει και για τη γενική ιατρό, για τον παιδίατρο, για όλο το προσωπικό.
Δυσκολίες υπάρχουν. Ο καρδιολόγος θα κάνει και τον γενικό ιατρό και το αντίστροφο. Εδώ και καιρό ευτυχώς τουλάχιστον το πρόγραμμα επιτρέπει ο παιδίατρος να εξετάζει τα παιδιά και η γενική ιατρός με τον καρδιολόγο τους ενηλίκους. Κάποιες χρονιές το πρόγραμμα εφημεριών καλύπτεται από αγροτικούς γιατρούς, άλλες φορές όχι. Η βοήθεια των νέων συναδέλφων είναι πολύτιμη, αλλά όχι δεδομένη. Οι θέσεις Γενικής Ιατρικής και Παθολογίας προκηρύχθηκαν, αλλά δεν υπήρξε ενδιαφέρον. Η προκήρυξη κηρύχθηκε άγονη. Η πολιτεία προσπαθεί να καλύψει τα κενά με νέα κίνητρα. Η επιτυχία είναι αμφίβολη. Ισως πρέπει να γίνουν άλλα βήματα.
Υπάρχει όμως και η ηθική ικανοποίηση. Θυμάμαι μια εφημερία στο ΓΝ Σάμου «Αγιος Παντελεήμων» πριν από αρκετά χρόνια. Νεοδιορισμένος επιμελητής Β. Ο ασθενής, Ολλανδός, με βαρύ πρόσθιο έμφραγμα του μυοκαρδίου και πνευμονικό οίδημα. Ηδη από μόνο του το έμφραγμα μυοκαρδίου, όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία, προκαλεί την αίσθηση του επικείμενου θανάτου. Πόσω μάλλον όταν συμβαίνει σε έναν ξένο τόπο, σε ένα μικρό νοσοκομείο στην άκρη του Αιγαίου. Ο ασθενής έκλαψε, αποχαιρέτησε τη γυναίκα του, της έδωσε τα προσωπικά του αντικείμενα, της είπε κάποιες τελευταίες λέξεις.
Εγιναν ιατρικά τα δέοντα. Αυτά που μάθαμε από τους δασκάλους μας στην Ιατρική. Ο ασθενής έζησε. Μόλις συνήλθε και πλησίασα στο κρεβάτι του, μου άρπαξε τα χέρια και τα φιλούσε. Μάταια προσπάθησα να τον πείσω να μην το κάνει. Οσες μέρες έμεινε στο νοσοκομείο, κάθε φορά που τον πλησίαζα, το ίδιο. Ηταν μια τυπική καλοκαιρινή εφημερία…
Βασιλική Βαζούρα – Αμοργός
Αγροτική ιατρός, Κέντρο Υγείας
Σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα όπου οι άγονες γραμμές δεν είναι απλώς γραφικότητες αλλά καθημερινότητα, η απόφαση να εργαστείς ως ιατρός μπορεί να ακούγεται ρομαντική, αλλά στην πράξη απαιτεί θάρρος και ψυχραιμία. Η Αμοργός, με την ομορφιά και την αυθεντικότητά της, κρύβει πίσω την καθημερινή μάχη για την υγεία, ελλείψει ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού αλλά και υποδομών. Με την άφιξη του καλοκαιριού, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται τρομακτικά. Οι ανάγκες για ιατρική φροντίδα αυξάνονται κατακόρυφα, αλλά το προσωπικό παραμένει το ίδιο.
Ως αγροτική ιατρός του Κέντρου Υγείας και σε συνεργασία με τους υπόλοιπους αγροτικούς ιατρούς του νησιού καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε με αποτελεσματικότητα στην τεράστια αύξηση των περιστατικών κατά τη θερινή περίοδο, αντιμετωπίζοντας σοβαρές ελλείψεις στο προσωπικό. Πολλές εφημερίες μένουν ακάλυπτες, καθώς τα άτομα δεν επαρκούν, ενώ τα ήδη υπάρχοντα (δύο νοσηλεύτριες) δηλώνουν ατελείωτες υπερωρίες.
Παρά το νεαρό της ηλικίας μας και τη μικρή εμπειρία μας ως γιατρών, υποχρεούμαστε να πάρουμε τα ηνία, με όλο το θάρρος και την ψυχραιμία που διαθέτουμε, να εφημερεύσουμε μόνοι μας και να διαχειριστούμε τις κρίσιμες καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν. Για παράδειγμα, σε μια εφημερία ένας μεγάλης ηλικίας ξένος τουρίστας με σημαντικό ιατρικό ιστορικό προσήλθε με μεγάλη αιματουρία, έχοντας χαμηλή αιμοσφαιρίνη, στα όρια για μετάγγιση. Βρέθηκα αντιμέτωπη με ένα περιστατικό που έχρηζε άμεσης αεροδιακομιδής. Εκείνη τη φορά στάθηκα τυχερή, καθώς η μοναδική ειδική ιατρός του νησιού με την ετήσια σύμβασή της με το Κέντρο Υγείας εκτελούσε τη μία από τις τρεις μηνιαίες εφημερίες της.
Οι καλοκαιρινοί μήνες είναι μια δοκιμασία για εμάς. Καθώς δε το καλοκαίρι δίνει τη θέση του στον χειμώνα, η Αμοργός βυθίζεται σε μια σιωπή που μόνο γαλήνια δεν είναι. Οι καιρικές συνθήκες αποτελούν τροχοπέδη στην ασφαλή μεταφορά του ασθενούς που χρήζει διακομιδής και έτσι απομονώνουν το νησί μας. Η κατάσταση αντικατοπτρίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλά νησιά της Ελλάδας. Η υποστελέχωση, η έλλειψη κινήτρων για το προσωπικό και οι δύσκολες συνθήκες εργασίας απαιτούν άμεσες και ουσιαστικές λύσεις.
Ομως, παρά τις δυσκολίες, έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα κλίμα ομαδικότητας που μπορεί να χαρακτηριστεί και ως οικογενειακό. Αποτελεί δε θεμέλιο λίθο για να χτιστεί ένα ανθεκτικό σύστημα υγείας χειμώνα – καλοκαίρι.