Η αυλαία για την 112η έκδοση του Tour de France άνοιξε στη Λιλ, και πίσω από την αθλητική λάμψη και τις επικές μάχες στα βουνά, κρύβεται μια εντυπωσιακή οικονομική πραγματικότητα: η διοργάνωση δεν είναι απλώς το κορυφαίο ποδηλατικό γεγονός στον κόσμο – είναι μια επιχειρηματική μηχανή εσόδων που αποφέρει κάθε χρόνο 150 έως 200 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς καν πωλήσεις εισιτηρίων.
Το Tour αποτελεί «κορόνα στο κεφάλι» της Amaury Sport Organisation (ASO), θυγατρικής του ομίλου Amaury, που ελέγχει επίσης την εφημερίδα «L’Équipe». Η οικογένεια Amaury διατηρεί τον πλήρη έλεγχο του Tour από το 1965, απορρίπτοντας κάθε πρόταση εξαγοράς από επενδυτικά funds και μεγιστάνες. Σήμερα, η Μαρί-Οντίλ Αμορί είναι πρόεδρος του ομίλου, ο γιος της Ζαν-Ετιέν επικεφαλής της ASO και η κόρη της Ορόρ διευθύνει τη «L’Équipe». Είναι οι κύριοι ωφελημένοι από τα έσοδα της διοργάνωσης, που στηρίζουν ολόκληρη τη δομή του ομίλου, καθώς τα υπόλοιπα media assets είναι ελλειμματικά.
Οικονομικά μεγέθη που προκαλούν δέος
Το 2023, η ASO κατέγραψε 321 εκατομμύρια ευρώ σε έσοδα, με καθαρά κέρδη 115 εκατ. ευρώ και μέρισμα 80 εκατ. ευρώ στους μετόχους – όλα αυτά εν μέσω προετοιμασιών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, των οποίων η ASO έχει αναλάβει μέρος της οργάνωσης. Από αυτά, εκτιμάται ότι 150-200 εκατ. ευρώ προήλθαν αποκλειστικά από το Tour de France.
Είναι χαρακτηριστικό πως τα τελευταία 10 χρόνια, η ASO έχει αποκομίσει 576 εκατομμύρια ευρώ σε κέρδη και 356 εκατομμύρια ευρώ σε μερίσματα, σύμφωνα με τα επίσημα λογιστικά στοιχεία. Το γεγονός παρακολουθούν δωρεάν εκατομμύρια θεατές, στους δρόμους και στις τηλεοράσεις. Το επιχειρηματικό μοντέλο στηρίζεται αποκλειστικά σε τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες και τέλη συμμετοχής των πόλεων-σταθμών.
Παρά τα τεράστια κέρδη, οι ποδηλάτες λαμβάνουν μόλις το 1,5% των εσόδων. Το συνολικό χρηματικό έπαθλο είναι 2,3 εκατομμύρια ευρώ, με 500.000 ευρώ στον νικητή, τα οποία κατά παράδοση μοιράζονται με όλη την ομάδα. Οπως αποκαλύπτει ο Αλεξ Νταφ στο βιβλίο Le Fric, ορισμένοι μάνατζερ ομάδων αμείβονταν με μόλις 51.234 ευρώ για ολόκληρο το Tour, ποσό που δεν καλύπτει καν τα καύσιμα των οχημάτων τους για τις 3 εβδομάδες της διοργάνωσης.
Η προέλευση των εσόδων
Από πού έρχονται τα έσοδα; Τα τηλεοπτικά δικαιώματα καλύπτουν περίπου το 50% των εσόδων. Η συμφωνία με την EBU διασφαλίζει δωρεάν κάλυψη σε 13 ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ αυτών και η Ιταλία), ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη η μετάδοση γίνεται από το Eurosport/Warner Bros. Discovery. Στη Γαλλία, κυριαρχεί η France Télévisions, με συμβόλαιο έως το 2030.
Οι χορηγίες φέρνουν άλλο ένα 30%-35% των εσόδων. Οι πιο προβεβλημένοι χώροι είναι οι φανέλες των αρχηγών (κίτρινη, πράσινη, πουά). Η γαλλική τράπεζα LCL υπογράφει τη φανέλα του πρωτοπόρου από το 1987 και ανανέωσε έως το 2028. Συνολικά υπάρχουν 5 κύριοι χορηγοί, 13 δευτερεύοντες και 24 επίσημοι προμηθευτές.
Επιπλέον, η διαφημιστική «μεραρχία» του Τour με 150 οχήματα προσφέρει καθημερινό θέαμα στους δρόμους, ενισχύοντας την εμπορική διάσταση του αγώνα. Νέα πηγή εσόδων είναι και οι VIP εμπειρίες για εύπορους θεατές, ενώ όλο και περισσότερες πόλεις (ακόμη και εκτός Γαλλίας) πληρώνουν αδρά για να φιλοξενήσουν την Grand Départ, όπως έγινε με τη Δανία, το Βέλγιο και φέτος με την Ιταλία.
Τελικά είναι επιχειρηματικό μάθημα ή «φεουδαρχία»; Ο οικονομολόγος Μάριο Νικολιέλο, στο νέο του βιβλίο «Μοντέλα Επιχειρηματικότητας σε Αθλητικές Διοργανώσεις», περιγράφει το Tour ως case study που συνδυάζει παραδοσιακή οργάνωση με καινοτομία στην εμπορική αξιοποίηση. Ωστόσο, πολλοί το βλέπουν ως ένα κλειστό σύστημα, όπου ο πλούτος μένει στην κορυφή και οι ομάδες παλεύουν για επιβίωση μέσω δικών τους χορηγών, χωρίς μερίδιο από τα τηλεοπτικά ή εμπορικά δικαιώματα της ASO.
Το Tour de France είναι, χωρίς αμφιβολία, ο αμύθητος θησαυρός της ποδηλασίας. Ενα αθλητικό υπερθέαμα με παγκόσμια απήχηση, αλλά και ένα παράδειγμα οικονομικής συγκέντρωσης και άνισης κατανομής των πόρων. Η επιτυχία του βασίζεται στον παραδοσιακό ρομαντισμό του αθλήματος, αλλά πίσω από τις σκηνές, λειτουργεί με αυστηρούς κανόνες επιχειρηματικής αποτελεσματικότητας – πάντα προς όφελος μιας οικογένειας.