Για το Ευρωπαϊκό όργανο που λειτουργεί εδώ και κάποια χρόνια και λέγεται Ευρωπαϊκή Εισαγγελία πολλά ακούγονται και γράφονται. Γιατί δημιουργήθηκε όμως αυτός ο θεσμός και ποιες ακριβώς είναι οι αρμοδιότητές του; Πόσο βαθιά στην λειτουργία των εθνικών δικαστηρίων μπορεί να μπει; Είναι η Ελλάδα πρωταθλήτρια στην διασπάθιση χρήματος;
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ξεκίνησε να λειτουργεί το 2021. Μετρά μόλις 4 χρόνια ζωής και έχει αναδείξει δεκάδες σκάνδαλα διασπάθισης οικονομικών ατασθαλιών σε πολλές χώρες κράτη μέλη. Αυτός ήταν και ο λόγος σύστασής της: Η διαπίστωση δεκάδων περιστατικών που χρήματα προερχόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δαπανούνταν με τον τρόπο που θα έπρεπε. Ο κύριος Παναγιώτης Περάκης, δικηγόρος, Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Δικαιοσύνης και πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου των Δικηγορικών συλλόγων της Ευρώπης, στον οποίο απευθυνθήκαμε για να ξεκαθαρίσουμε τα παραπάνω ερωτήματα βάζει και έναν άλλον παράγοντα για την ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου οργάνου: «ενδεχομένως ίσως να υπήρξε και η διαπίστωση ότι οι εθνικές δικαστικές και εισαγγελικές αρχές δεν έδειχναν και ιδιαίτερο ζήλο να διώξουν εγκλήματα που αφορούσαν Ευρωπαϊκά κονδύλια. »
Όπως υποστηρίζει ο κύριος Περάκης «η ανάμειξη της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας θα είναι όλο και μεγαλύτερη στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί όλο και περισσότεροι ευρωπαϊκοί πόροι διοχετεύονται στην καθημερινή οικονομία και άρα χρειάζεται περισσότερος έλεγχος.»
Έργο και αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας;
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία συστάθηκε το 2017 και συμμετέχουν σε αυτόν τον νέο θεσμό 23 χώρες. Άρχισε ωστόσο να λειτουργεί τον Ιούνιο του 2021. Αντικείμενο του οργάνου αυτού είναι να ερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις, που πλήττουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέτοια αδικήματα είναι:
- η απάτη,
- η διαφθορά ή δωροδοκία,
- το ξέπλυμα μαύρου χρήματος
- η διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ.
Οι αρμοδιότητές της είναι να διεξάγει έρευνες, να ασκεί την ποινική δίωξη αλλά και να παρίσταται στο δικαστήριο για τις πράξεις που έχει αρμοδιότητα. Έχει όμως και μια εξαιρετικά σημαντική δυνατότητα όπως μας πληροφορεί ο κύριος Περάκης: «Μπορεί να δώσει στις διωκτικές αρχές, για παράδειγμα στην αστυνομία, για να διεξάγουν έρευνες αναγκαίες για την συνέχεια των δικών της ερευνών»
Η Ευρωπαϊκή εισαγγελία έχει μια δική της εσωτερική ιεραρχία. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ο Ευρωπαίος Εισαγγελέας και δύο αναπληρωτές. Επιλέγεται με κοινή απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού συμβουλίου για μια θητεία 7 ετών. Ακολουθούν οι 23 εισαγγελείς, 1 εκπρόσωπος για κάθε χώρα.
Η ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας
«Είναι πλήρως ανεξάρτητη» μας λέει ο κύριος Περάκης. «Ο κανονισμός προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς ενεργούν προς τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά και δεν λαμβάνουν εντολές από κανέναν. Πέρα από την ανεξαρτησία, υπάρχει και η λογοδοσία, προς 3 κατευθύνσεις. Προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προς το Ευρωκοινοβούλιο και προς την Επιτροπή. Εάν επίσης η Ευρωπαϊκή εισαγγελία αποφασίσει να ασκήσει την αρμοδιότητά της σε μια υπόθεση, τότε δεν επιτρέπεται οι εθνικές εισαγγελικές αρχές, δικαστικές αρχές να ασχοληθούν με αυτή την υπόθεση. Αν μάλιστα οι εσωτερικές αρχές, δικαστές, εισαγγελείς, αστυνομία, διαπιστώσουν – εντοπίσουν στοιχεία που αφορούν σε έρευνα που έχει σε εξέλιξη η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, οφείλουν να την ενημερώσουν».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει και το πώς ορίζεται ο Ευρωπαίος Γενικός Εισαγγελέας καθώς σχετίζεται και με την ανεξαρτησία του φορέα. Η θέση του Γενικού Εισαγγελέα προκηρύσσεται με ανοιχτή πρόσκληση που δημοσιεύεται στην επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με δικαίωμα συμμετοχής σε κάθε εισαγγελέα που θεωρεί ο ίδιος ότι έχει τα προσόντα και δεν προτείνεται από τα κράτη. Έτσι ένας υποψήφιος εισαγγελέας μπορεί να μην έχει την έγκριση του κράτους από το οποίο προέρχεται όπως άλλωστε, είναι και η ιστορία της νυν Ευρωπαίας εισαγγελέως της κυρίας Κόβεσι.
Η Λάουρα Κόβεσι, είναι η πρώτη Ευρωπαία Αρχιεισαγγελέας και πρώην Αρχιεισαγγελέας της Εθνικής Διεύθυνσης καταπολέμησης εγκλημάτων της Διαφθοράς στη Ρουμανία. Στην χώρα της κυνήγησε υπουργούς και δημάρχους και κατέληξε να την απολύσει ο Υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας. Το ότι δεν είχε την στήριξη της χώρας της όμως δεν την εμπόδισε από το να στελεχώσει την θέση του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Τι γίνεται στην περίπτωση που αποφασιστεί άσκηση ποινικής δίωξης.
Ρωτήσαμε τον κύριο Περράκη ποια είναι η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί στην περίπτωση που αποφασιστεί η άσκηση ποινικής δίωξης και πως εξασφαλίζεται η δικαστική διαδικασία από την στιγμή που πραγματοποιείται στην χώρα όπου τελέστηκε το αδίκημα: «Η ποινική δίωξη» μας εξηγεί «ασκείται με την παραγγελία του Ευρωπαίου εισαγγελέα προς τον ανακριτή να λάβει απολογία και να συντάξει κατηγορητήριο. Αν κρίνει ότι χρειάζεται σύλληψη ή προσωρινά περιοριστικά μέτρα μπορεί να το ζητήσει επίσης. Αν παραπεμφθεί κάποιος ή όχι το αποφασίζει το αρμόδιο μόνιμο τμήμα της Ευρωπαϊκής εισαγγελίας στο Λουξεμβρούγο. Σε περίπτωση παραπομπής σε δίκη το ζητά από τον Προϊστάμενο του Εφετείου Αθηνών ο οποίος αν συμφωνήσει παραπέμπει σε δίκη τους κατηγορουμένους, αν έχει επιφυλάξεις εισάγει την υπόθεση στο Συμβούλιο Εφετών Αθηνών.
Η δίκη θα πραγματοποιηθεί στα εθνικά δικαστήρια στα οποία όμως χρέη εισαγγελέα κάνει ο Ευρωπαίος εισαγγελέας.» Αυτό σημαίνει ότι είναι παρών σε όλες τις διαδικασίες. Είναι στην ουσία ο εισαγγελέας που είναι στην Έδρα.
Ένα μεγάλο ζήτημα όμως αφορά στο αν η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί ή όχι να ζητήσει την άρση βουλευτών. Ο κύριος Περάκης διευκρινίζει ότι ακόμα και κάτι τέτοιο συμπεριλαμβάνεται στον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
«Έχει ειδική πρόβλεψη ο κανονισμός, καθώς στο άρθρο 29 προβλέπει ότι σε περίπτωση που οι έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας αφορούν πρόσωπα τα οποία απολαμβάνουν προνομίων ή ασυλίας βάση του εθνικού δικαίου, όπως συμβαίνει εδώ, και εφόσον το εν λόγω προνόμιο παρεμποδίζει συγκεκριμένη υπό διεξαγωγή έρευνα, ο Ευρωπαίος Εισαγγελέας υποβάλλει αιτιολογημένο, γραπτό αίτημα άρσης αυτού, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπεται στο εν λόγω εθνικό δίκαιο, άρα δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Προβλέπεται ότι αν κάποιος Ευρωπαίος Εισαγγελέας θεωρεί ότι σκοντάφτει η έρευνά του σε πρόσωπο που χαίρει ασυλίας μπορεί να προχωρήσει στο αίτημα άρσης της».
Πρωταθλήτριες χώρες
Από τα έως τώρα στοιχεία σε όλες τις χώρες βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες για την παράνομη ή παράτυπη διάθεση ευρωπαϊκών πόρων. Πρωταθλήτρια φαίνεται πως είναι η Ιταλία με 764 υποθέσεις, εκτιμώμενης βλάβης 7,05 δισ. ευρώ. Οι 117 είναι για αγροτικά προγράμματα. Ακολουθεί η Ρουμανία με 380 έρευνες, εκτιμώμενης βλάβης 2,57 δισ. ευρώ. Οι 67 για αγροτικά προγράμματα, οι 136 για περιφερειακά, οι 58 για προγράμματα κοινωνικής συνοχής. Τρίτη έρχεται μια από τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης η Γερμανία με 295 υποθέσεις, εκτιμώμενης βλάβης 5 δισ. ευρώ. Οι 9 υποθέσεις για αγροτικά προγράμματα. Και τέταρτη στην αρνητική λίστα και με πάνω από 200 έρευνες είναι η Βουλγαρία με 254 έρευνες, εκτιμώμενης βλάβης 1,13 δισ. ευρώ. Οι 72 για αγροτικά προγράμματα.
Για την Ελλάδα υπάρχουν 84 ενεργές έρευνες, εκτιμώμενης συνολικής βλάβης 1,71 δισ. ευρώ. Από αυτές οι 25 αφορούν αγροτικά προγράμματα. Μεταξύ των 84ων όμως είναι και η διαχείριση των χρημάτων για τους σιδηροδρόμους που σχετίζεται φυσικά και με την υπόθεση των Τεμπών.