Περισσότερα κονδύλια λαμβάνει η Ελλάδα από τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ, σε σχέση με τον τρέχοντα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε χθες η Κομισιόν. Η κατανομή των κονδυλίων επιβεβαιώνει την απάντηση στα «ΝΕΑ» της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι τα κράτη-μέλη θα έχουν μικρή βελτίωση.
Τα κονδύλια, που αναλογούν στην Ελλάδα από τον νέο προϋπολογισμό που προτείνει η Κομισιόν στο πλαίσιο των εθνικών και περιφερειακών σχεδίων εταιρικής σχέσης για την περίοδο 2028-2034, ανέρχονται σε 49,2 δισ. Τα συνολικά κονδύλια (μαζί με τα αγροτικά) της τρέχουσας περιόδου (2021-2027) ανέρχονται σε περίπου 45 δισ. ευρώ. Από τα 49,2 δισ. ευρώ που αναλογούν στην Ελλάδα από τον νέο προϋπολογισμό, τα 3,5 δισ. προορίζονται για το Μεταναστευτικό και την Εσωτερική Ασφάλεια, ενώ 2,8 δισ. ευρώ για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο.
Στα σχέδια αυτά περιλαμβάνονται, όπως έχουν σχεδιαστεί, τα κονδύλια για τις περιφέρειες και τα αγροτικά. Παράλληλα, λόγω της διαφορετικής φιλοσοφίας της πρότασης για τον επόμενο προϋπολογισμό, τα κονδύλια στα κράτη-μέλη, πέρα από τις κατανομές στα σχέδια μπορούν να λάβουν και μέσω άλλων ταμείων όπως αυτό της Ανταγωνιστικοτητας. Ομως, η παρουσίαση «του πιο φιλόδοξου προϋπολογισμού που έχει προταθεί ποτέ», όπως τον χαρακτήρισε η ίδια η Φον ντερ Λάιεν, ύψους σχεδόν 2 τρισ. ευρώ, δεν κατάφερε να κατευνάσει τις αντιστάσεις. Η Ευρώπη χρειάζεται έναν νέο προϋπολογισμό που να μπορεί να καλύψει το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, να απορροφήσει τους κραδασμούς από τον εμπορικό πόλεμο και τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή.
Ωστόσο, όλοι δεν έχουν την ίδια άποψη για το ύψος και για τη δομή. Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση του εισηγητή για τον προϋπολογισμό του ΕΛΚ, Ζίγκφριντ Μουρεσάν, ο οποίος δήλωσε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «δεν μπορεί να δεχτεί ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ γίνεται το άθροισμα 27 εθνικών, τελικά αντικρουόμενων, διαφορετικών ατζεντών». Το επιχείρημα αυτό είναι, όπως φαίνεται, μία από τις αντιρρήσεις που έχει η πολιτική οικογένεια της ίδιας της φον ντερ Λάιεν, με κυριότερη τη μείωση των κονδυλίων προς τους αγρότες και τη συνοχή, που αντί για τα δύο τρίτα στον τρέχοντα προϋπολογισμό, προτείνεται να αντιστοιχούν μόνο στο 48% του επόμενου, ήτοι 865 δισ. ευρώ.
Το ΕΛΚ θέλει να δει τη Φον ντερ Λάιεν να λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των ευρωπαίων ηγετών του και του Ευρωκοινοβουλίου, να ενισχύσει τον πρωτογενή τομέα, να μην «εθνικοποιήσει» τον προϋπολογισμό. Η αντίθεση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προήλθε από όλες τις πλευρές: από το ΕΛΚ και τους Σοσιαλιστές μέχρι τους Φιλελεύθερους, τους Πράσινους, την Αριστερά και τη Δεξιά. Ολοι απέρριψαν την πρόταση, δίνοντας έμφαση σε διαφορετικές πτυχές. Για τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, για παράδειγμα, ιδιαίτερη σημασία είχε η απόρριψη της ενοποίησης της πολιτικής συνοχής και της ΚΑΠ, καθώς και των προτεινόμενων «εθνικών και περιφερειακών σχεδίων».
Ετοιμότητα… απόρριψης
Αλλά και κράτη – μέλη, που εισφέρουν καθαρά στη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού, επέδειξαν ετοιμότητα στην απόρριψη της πρότασης για αύξηση του συνολικού ποσού, δείχνοντας το κλίμα που θα επικρατήσει στα επόμενα 1½ – 2 χρόνια στις πολύπλοκες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κομισιόν, των κρατών – μελών και του Ευρωκοινοβουλίου. Χαρακτηριστική ήταν η γερμανική θέση ότι «μια συνολική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι απαράδεκτη σε μια εποχή που όλα τα κράτη – μέλη καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για την ενοποίηση των εθνικών τους προϋπολογισμών». Η Γερμανία ξεκαθάρισε ότι δεν θα δεχτεί τον προτεινόμενο προϋπολογισμό.
Πόση αύξηση προτείνεται, όμως, ουσιαστικά στην πρόταση της Φον ντερ Λάιεν; Ο νέος προτεινόμενος προϋπολογισμός αντιπροσωπεύει το 1,26% του Ακαθάριστου Εγχώριου Εισοδήματος (ΑΕΕ), ελάχιστα αυξημένος από το τρέχον 1,1%. Σε αυτό το μέγεθος περιλαμβάνεται και το κόστος αποπληρωμής του Ταμείου Ανάκαμψης (0,1% του ΑΕΕ). Στα μάτια των ειδικών, το μέγεθος αυτό δεν αρκεί για να καλύψει τις πιεστικές ανάγκες της ΕΕ.
Μπορεί ο νέος προϋπολογισμός να «αναβαθμίζει» την άμυνα, την ανταγωνιστικότητα, προγράμματα όπως το Horizon Europe και διακρατικά έργα σε τομείς – κλειδιά, όπως η ενέργεια, μέσω του Ταμείου Ανταγωνιστικότητας ύψους 410 δισ. ευρώ, όμως υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις συστάσεις που είχαν απευθύνει διεθνείς οργανισμοί, όπως το ΔΝΤ, αλλά και πιο πρόσφατα η δεξαμενή σκέψης Bruegel. Το ΔΝΤ είχε προτείνει ο επόμενος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να δίνει προτεραιότητα σε ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά, όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η άμυνα, εισηγούμενο αύξηση των αντίστοιχων δαπανών από 0,4% του ΑΕΠ σε 0,9%· κάτι που θα απαιτούσε, εφόσον διατηρούνταν οι λοιπές δαπάνες σταθερές, συνολική αύξηση του προϋπολογισμού στο 1,7% του ΑΕΠ.
Οι ειδικοί του Bruegel πρότειναν να διαμορφωθεί ο επόμενος επταετής προϋπολογισμός στο 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΕ, προκειμένου να ανταποκριθεί στις συλλογικές προκλήσεις της ΕΕ. Κατά τον Ζολτ Νταρβάς του Bruegel, η πρόταση της Κομισιόν «είναι σαφώς ανεπαρκής δεδομένων των σημαντικών κενών δαπανών της Ευρώπης».