Σε ένα πλαίσιο εντεινόμενης γεωπολιτικής έντασης και σημαντικής αύξησης των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη, επιχειρήσεις από τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας προετοιμάζονται να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους και στον τομέα της άμυνας. Από το πρόσφατο πρόγραμμα ReArm Europe, με κεφάλαια που φτάνουν τα €800 δισ. έως το 2030, έως τα εθνικά κίνητρα που καθιστούν τις μετατροπές εργοστασίων στρατηγική επιλογή, ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας αναζητά διέξοδο μπροστά στην πτώση της ζήτησης και την υπερπαραγωγή οχημάτων.
Η Γαλλία, ακολουθεί την παγκόσμια τάση: η Europlasma απέστειλε προσφορά για να μετατρέψει παλιό εργοστάσιο της Renault για την παραγωγή οβίδων – μία κίνηση που προσφέρει ανάσες σε συνεργαζόμενους προμηθευτές που αποδυναμώνονται. Παρόμοια, στη Γερμανία, η Rheinmetall αναμένεται να αξιοποιήσει εργοστάσια της Volkswagen (π.χ. Osnabrück, Βρυξέλλες), ενώ η Schaeffler – μεγάλος προμηθευτής ανταλλακτικών – σχεδιάζει είσοδο σε εξαρτήματα όπλων (επίγεια, αέρια & θαλάσσια).
Σε ευρύτερο επίπεδο, η βιομηχανία εξαρτημάτων ένδυσης γνώρισε πιέσεις λόγω της μετάβασης στα ηλεκτρικά, ενώ η συνολική παραγωγή οχημάτων στην Ευρώπη σημείωσε κάμψη ~63% σε ορισμένες χώρες – γεγονός που καθιστά την άμυνα λύση εκ τούτου για σταθερότητα και χρήση πλεονάζοντων δυνατοτήτων. Στην Ισπανία, εταιρείες όπως οι Antolin και Teknia πραγματοποιούν ήδη προπαρασκευαστικές επαφές με τοπικές εταιρείες άμυνας (π.χ. INDRA, Navantia), διερευνώντας αγορές προϊόντων μηχανουργικών και αλυσίδων εφοδιασμού. Η Antolin επιδιώκει την κατασκευή ειδικών μερών γι’ αρθρωτά οχήματα στρατιωτικής χρήσης, αξιοποιώντας την εμπειρία της στην οργάνωση της παραγωγής και στην διαχείριση προμηθειών. Η Teknia, με περιορισμένη ωστόσο εμπειρία, προσεγγίζει την άμυνα με προσοχή, θεωρώντας ότι οι βασικές τεχνολογίες παραγωγής είναι συμβατές, αλλά αναγνωρίζοντας ότι οι όγκοι και τα πρότυπα ελέγχου διαφέρουν σημαντικά από τον συμβατικό αυτοκινητόδρομο.
Πολύπλοκη η μετάβαση
Όμως, η μετάβαση δεν είναι απλή αφού υπάρχει το νομικό–ρυθμιστικό πλαίσιο: Απαιτείται συμμόρφωση με πρότυπα NATO και εξοπλισμοί υψηλής ασφάλειας, που κοστίζουν και απαιτούν χρόνο για πιστοποιήσεις (π.χ. €200.000 και 1–2 έτη διαδικασίας). Επίσης χρειάζεται αναβάθμιση δεξιοτήτων εργαζομένων, εκπαίδευση και συμμόρφωση με νέα τεχνολογικά πρότυπα. Όπως τονίζει ο πρόεδρος των προμηθευτών Francisco Riberas, δεν πρέπει οι αυτοκινητοβιομηχανίες να αποπροσανατολιστούν – η άμυνα θα πρέπει να είναι συμπλήρωμα και όχι πλήρης μεταστροφή.
Στην Ιταλία, το υπουργείο Βιομηχανίας υποστηρίζει ότι «υπάρχει περιθώριο για σοβαρή μετακύλιση προς τον τομέα της άμυνας», καθώς η αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας αντιμετωπίζει σημαντικές οικονομικές πιέσεις. Στη Γερμανία, η BDSV συζητά ενεργά την επανεκπαίδευση εργοστασίων αυτοκινήτων για στρατιωτική παραγωγή, ενώ η Renault, μέσω του Γαλλικού υπ. Άμυνας, βρίσκεται σε συζητήσεις για την παραγωγή drones στην Ουκρανία. Η αυτοκινητοβιομηχανία φοβάται ότι μία απότομη στροφή είναι εξίσου ριψοκίνδυνη. Ο επικεφαλής της Stellantis, John Elkann, σημειώνει πως η αυτοκινητοβιομηχανία μπορεί να συνυπάρξει επιτυχώς με την άμυνα, χωρίς όμως να την αντικαταστήσει. Επιπλέον, ακόμα κι αν αποσυρθούν χιλιάδες εργαζόμενοι, το μέγεθος της άμυνας είναι μικρότερο (1 εκατ. έναντι 13 εκατ. σ’ όλη την Ευρώπη) οπότε δεν αποτελεί πανάκεια.
Εντούτοις, η ομοσπονδία αυτοκινητοβιομηχανίας ποντάρει στην οπτική της διπλής χρήσης (dual-use): συστήματα που εξυπηρετούν τόσο πολιτικές όσο και στρατιωτικές ανάγκες — από drones μέχρι ασφαλή λογισμικά, και νέες γενιές υλικών και AI. Η επιτυχία θα κριθεί από τη δυνατότητα συντονισμού επιχειρημάτων, πιστοποιήσεων, και ταχύτητας υλοποίησης.
Συνεπώς, η τάση μεταστροφής της αυτοκινητοβιομηχανίας προς την άμυνα αντιπροσωπεύει μία στρατηγική διέξοδο εν μέσω κρίσης, αλλά και μετασχηματιστική πρόκληση, με όρους πολιτικής, τεχνολογίας και ανθρώπινου δυναμικού. Αποτελεί, ίσως, το πιο φιλόδοξο πείραμα ευρωπαϊκής επανεκκίνησης σε έναν κλάδο που αναζητά νέα πρόσωπα και σταθερότητα σε έναν κόσμο που αναδομείται. Γενικώς και ειδικώς…