Αν και οι παράκτιες ζώνες, σύμφωνα με τη νομοθεσία, ανήκουν στο κράτος, εντούτοις η οριοθέτησή τους μοιάζει στην πράξη με κουβάρι. Κι αυτό διότι πολύ συχνά θίγει πολλών δεκαετιών κατοχυρωμένα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, αφού τα ακίνητα κοντά στη θάλασσα είναι περιζήτητα. Ετσι, κατά κύριο λόγο, ξεκινούν αντιδικίες μεταξύ όσων διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία και του Δημοσίου.
Επί της ουσίας, παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που κατά διαστήματα έχουν γίνει, οι παράκτιες ζώνες αποτελούν ακόμη, για πολύ κόσμο, θολό τοπίο, μιας και υπάρχει σύγχυση για το ποια είναι, για παράδειγμα, η διαφορά μεταξύ αιγιαλού και παραλίας, ποια είναι η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τον αιγιαλό κ.ά.
Επιπλέον, οι περιφράξεις είναι ένα άλλο καίριο ζήτημα, αφού σε πολλές περιπτώσεις μαζί με αυθαίρετα κτίρια και μάντρες δημιουργούν τείχη στα παραλιακά μέτωπα. Στα χαρτιά, τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα ζητήματα έχουν λυθεί, στην πράξη όμως, ακόμη και σήμερα, οι παραλίες αποτελούν ένα μέρος όπου οι κανόνες εφαρμόζονται με πολύ μεγάλη δυσκολία…
Για τον λόγο αυτό, «ΤΑ ΝΕΑ» με τη βοήθεια της τοπογράφου – πολεοδόμου Γραμματής Μπακλατσή παρουσιάζουν μέσα από 10+5 ερωτήσεις – απαντήσεις όλες τις πληροφορίες, προκειμένου να υπάρχει μια «πυξίδα επιβίωσης» στο… θολό τοπίο του αιγιαλού και της παραλίας.
1. Ποιες εγκαταστάσεις επιτρέπονται στη ζώνη αιγιαλού και παραλίας;
Απαγορεύεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει η τοποθέτηση κατασκευασμάτων στον αιγιαλό και την παραλία. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται µόνο η εκτέλεση έργων για την επιδίωξη των σκοπών του κοινόχρηστου χαρακτήρα, καθώς και για τη διευκόλυνση πρόσβασης στους χώρους αυτούς ατόμων µε ειδικές ανάγκες (ΑµεΑ).
2.Μεταβιβάζεται με το ακίνητο και η ζώνη παραλίας;
Ναι, μεταβιβάζεται με τις εξής προϋποθέσεις:
α) Να μην έχει συντελεστεί απαλλοτρίωση.
β) Να μην έχει παραχωρηθεί σε Κοινή Χρήση με την έκδοση οικοδομικής άδειας στο ακίνητο.
γ) Να περιγράφεται στο Τοπογραφικό που θα συνοδεύει το συμβόλαιο ως τμήμα ρυμοτομούμενο, για το οποίο δεν έχει συνταχθεί πράξη αναλογισμού από τον αρμόδιο δήμο.
δ) Το εμβαδόν της ζώνης παραλίας αφαιρείται από την τελική ιδιοκτησία και δεν προσμετράται για την αρτιότητα και την οικοδομησιμότητα αυτής.
3.Επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων εντός ζώνης παραλίας;
Ναι, μπορεί να γίνει τακτοποίηση αυθαιρέτου εντός της ζώνης παραλίας, αρκεί να κατασκευάστηκε το κτίσμα πριν από τη δημοσίευση της χάραξης του αιγιαλού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
4. Τι ισχύει με τις περιφράξεις που κλείνουν την πρόσβαση στον αιγιαλό;
Σύμφωνα με το άρθρο 23 του Νόμου 1337/83, γνωστού ως νόμος Τρίτση, δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών (εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος ΖΟΕ).
5. Πότε επιτρέπεται περίφραξη κατ’ εξαίρεση;
Κατ’ εξαίρεση από τις διατάξεις της παραγράφου του άρθρου 23 του Νόμου 1337/1983 επιτρέπονται οι περιφράξεις σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης για την προστασία των εξής καλλιεργειών ή ειδικών χρήσεων:
- Ειδικών καλλιεργειών, που η περίφραξή τους είναι αναγκαία για την προστασία τους και την προστασία του κοινού από φυτοφάρμακα.
- Κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών και λοιπών αγροτικών δραστηριοτήτων.
- Τουριστικών – ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων.
- Βιομηχανικών εγκαταστάσεων.
- Χώρων και εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης οικισμών.
- Στρατιωτικών εγκαταστάσεων, βιολογικών, αρχαιολογικών χώρων, σχολείων, παιδικών κατασκηνώσεων, κλινικών, αθλητικών εγκαταστάσεων, οργανωμένων πλαζ, παιδοτόπων, θεάτρων κ.λπ.
6. Πώς πρέπει να τοποθετούνται οι περιφράξεις;
Οι περιφράξεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση 50 μ. από τη γραμμή αιγιαλού. Για τις ειδικές καλλιέργειες επιτρέπεται η περίφραξή τους και σε απόσταση μικρότερη των 50 μ. όταν δεν παρεμποδίζεται η προσπέλαση του κοινού. Η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 5 μ. γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου ή γύρω από τα ακραία κτίσματα του συγκροτήματος των οικίσκων, όταν πρόκειται για διεσπαρμένα κτίρια. Για τα κάμπινγκ και τις κατασκηνώσεις οι περιφράξεις καθορίζονται κατά περίπτωση από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, ύστερα από πρόταση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
7. Ποια η διαφορά μεταξύ αιγιαλού και παραλίας;
Η παραλία όπως και ο αιγιαλός, όπως ήδη αναφέρθηκε, ανήκουν στην κατηγορία των κοινόχρηστων πραγμάτων, µε μόνη διαφορά ότι η παραλία δεν είναι δημιούργημα της φύσης όπως ο αιγιαλός, αλλά προϊόν πολιτειακής πράξης και δημιουργείται µε διοικητική πράξη. Αυτό σημαίνει ότι για να αποκτήσει η παραλία τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της και να περιέλθει στην κυριότητα του ελληνικού ∆ηµοσίου είναι απαραίτητη η κίνηση και ολοκλήρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης.
8. Ποια είναι η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τον αιγιαλό;
Η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τη γραμμή του αιγιαλού, ανάλογα με τη θέση του ακινήτου, δηλαδή αν βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού, καθορίζεται από ένα πλέγμα πολεοδομικών διατάξεων και είναι:
- 50 μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού για κτίρια τουριστικών καταλυμάτων και σύνθετα τουριστικά καταλύματα.
- 30 μέτρα για τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες εντός σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και μεικτών τουριστικών καταλυμάτων μικρής κλίμακας, μη αμιγώς τουριστικές εγκαταστάσεις εντός Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) καθώς και τις κατοικίες εντός οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων, ύψους μέχρι και 7,5 μέτρων (Νόμοι 4179/2013 και 5092/2024).
- 30 μέτρα για κατοικίες εκτός σχεδίου και ορίων οικισμών.
- 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμών υφιστάμενων προ του 1923.
- 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμών με λιγότερους από 2.000 κατοίκους.
9. Προβλέπονται εξαιρέσεις;
Ναι (Ν. 4179/2013). Σε οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, καθώς και σε τουριστικά καταλύματα πέντε αστέρων, που διαθέτουν συνολικό πρόσωπο σε παραλία άνω των 100 μέτρων, επιτρέπεται, επί τμημάτων με συνολικό μήκος μέχρι το 20% του συνολικού επί παραλίας προσώπου, η εγκατάσταση χώρων εστίασης και αναψυχής, αποδυτηρίων, συγκροτημάτων υγιεινής, εγκαταστάσεων αθλοπαιδιών και παιδικών χαρών, μέγιστου ύψους 3,5 μέτρων μέχρι τη γραμμή παραλίας ή σε απόσταση 10 μέτρων τουλάχιστον από τη γραμμή αιγιαλού, εφόσον δεν έχει καθοριστεί παραλία.
10. Τι ισχύει σε περίπτωση που υπάρχει σχέδιο πόλης;
Εδώ, η γραμμή παραλίας είναι συνήθως και η ρυμοτομική γραμμή.
11. Και στην περίπτωση που υπάρχει στην περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ);
Τότε, υφίστανται συνήθως μεγαλύτερες αποστάσεις.
12. Ιδιοκτησιακά σε ποιον ανήκει η έκταση μεταξύ γραμμής αιγιαλού και γραμμής παραλίας;
Μετά τη χάραξή του ο αιγιαλός είναι κοινόχρηστος χώρος. Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας μπορεί να είναι ιδιωτική περιουσία που όμως βάσει της νομοθεσίας απαλλοτριώνεται για λόγους δημόσιας ωφέλειας.
13. Τι είναι οι απάτητες παραλίες;
Οι απάτητες παραλίες είναι παραλίες που προστατεύονται από διάφορες μορφές ανθρώπινης παρέμβασης, όπως η δόμηση, η ρύπανση και η εκμετάλλευση, παραλίες που έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή βιοποικιλότητας και υπόκεινται σε ειδική προστασία από το κράτος.
14. Σε αυτές τι απαγορεύεται;
Απαγορεύονται:
- Η παρουσία μηχανοκίνητων οχημάτων.
- Η διοργάνωση εκδηλώσεων με συμμετοχή περισσότερων από δέκα ατόμων.
- Η μουσική ή η παραγωγή άλλων ήχων με χρήση συσκευής ηλεκτρικής αναπαραγωγής ή ενίσχυσης, για την άσκηση δραστηριοτήτων.
- Η τοποθέτηση κινητών στοιχείων, όπως τραπεζοκαθίσματα, ομπρέλες, ξαπλώστρες κ.ά.
- Η άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής.
- Η λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου.
15. Τι είναι ο παλιός αιγιαλός;
Παλαιός αιγιαλός είναι η ζώνη ξηράς που προκύπτει από τη μετατόπιση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα εξαιτίας προσχώσεων ή τεχνικών έργων, που μπορεί να συμπεριλαμβάνει ακόμα και μεγάλες παραλιακές εκτάσεις. Με νομοθετική ρύθμιση (Νόμος 5092/2024), ο παλαιός αιγιαλός επανήλθε στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, δηλαδή το Δημόσιο μπορεί να πουλήσει όπου θέλει.