Μπορείς να καταλάβεις πολλά για έναν πολιτισμό μιας χώρας από τον τρόπο που αντιμετωπίζει στους εκ προοιμίου πιο αδύναμους μιας κοινωνίας – τα ζώα – και στην προκειμένη τους σκύλους και τις γάτες. Και όταν βρέθηκα στην Απουλία, είδα μπροστά μου μια κοινωνία που έχει ενσωματώσει τους σκύλους όχι απλώς στην καθημερινότητά της, αλλά στην κουλτούρα της. Οχι σαν παραχώρηση. Σαν κάτι αυτονόητο.
Πήγα για τα τοπία, για το φαγητό, για τα χρώματα και τις μυρωδιές που υπόσχεται αυτός ο τόπος και για το ότι δεν έχει αδέσποτα. Μια χώρα όπου το να έχεις τον σκύλο σου μαζί δεν είναι «προνόμιο», είναι αυτονόητο.
Σκυλιά παντού – καθαρά, χαρούμενα, ήρεμα. Να περπατούν δίπλα στους ανθρώπους τους σαν φυσική προέκταση της ζωής τους. Χωρίς άγχος, χωρίς επιθετικότητα, χωρίς βλέμμα φοβισμένο. Μέσα στα καφέ, κάτω από τραπέζια, στα μαγαζιά, στα μέσα μεταφοράς ακόμη και μέσα στα σουπερμάρκετ με δική τους θέση στο καρότσι. Σε αγκαλιές, δίπλα σε καρέκλες ή ξαπλωμένα στα πόδια του κηδεμόνα τους.
Μπολάκια με νερό έξω από μαγαζιά, ταμπέλες «pets welcome» και ένα πλαίσιο που ξεκινά από τον θεσμικό σεβασμό και φτάνει στη συλλογική συνείδηση. Τα ζώα δεν είναι αόρατα, ούτε «ανεκτά». Είναι παρόντα. Και είναι πολίτες. Κανείς δεν νοήθηκε να διαμαρτυρηθεί επειδή υπήρχαν σκύλοι γύρω του. Μα κανείς.
Μιλήσαμε με τουρίστες που ταξίδεψαν χιλιόμετρα με πλοία γιατί κάποιες αεροπορικές εταιρείες – όπως η Ryanair – δεν δέχονται ζώα. Μα το έκαναν, γιατί ήξεραν πως φτάνοντας στην Ιταλία, δεν θα χρειαστεί να αφήσουν τον σκύλο τους στο περιθώριο. Εκεί, όλη η χώρα είναι ένα «pet friendly» περιβάλλον – όχι ως μόδα, αλλά ως αξία. Ισως το πιο εντυπωσιακό όλων; Στο Μπάρι, τη Ματέρα, την Οστούνη και το Αμπερομπέλο δεν είδα κανένα κακοποιημένο και ταλαιπωρημένο αδέσποτο να εκλιπαρεί σε βοήθεια, παρά μόνο λιγοστές γάτες μετρημένες στα δάχτυλα των χεριών μου καλοθρεμμένες που για τις περισσότερες υπήρχε ειδική σήμανση ότι προστατεύονται.
Τα ζώα συντροφιάς στην Ιταλία που εγώ επισκέφθηκα είναι οικογένεια – και αφού είναι οικογένεια, είναι και στην κοινωνία. Κι εγώ, που δεν κατάφερα να έχω μαζί μου το δικό μου τετράποδο λόγω περιορισμών της πτήσης, έφυγα με τη σκέψη ότι την επόμενη φορά, δεν θα το αφήσω πίσω γιατί εκεί θα μπορούμε να είμαστε όλοι πραγματικά χαρούμενοι χωρίς επικριτικά βλέμματα, χωρίς καβγάδες, χωρίς φόβο για φόλες.
Γιατί δεν είναι μόνο όμορφο να ταξιδεύεις σε μια χώρα τόσο ζωντανή και ανοιχτή – είναι βαθιά ανακουφιστικό να νιώθεις ότι αυτό που αγαπάς έχει θέση παντού. Και κάπως έτσι, σε κάνει κι εσένα να αισθάνεσαι ότι έχεις κι εσύ θέση. Οτι δεν χρειάζεται να απολογείσαι για την αγάπη σου. Οτι ο σκύλος σου δεν είναι βάρος, αλλά συνοδοιπόρος.
Αξιοθέατα και αρχαίο πολιτισμό έχουμε κι εμείς και μάλιστα σπουδαίο. Εκεί όμως βρήκα μπολ με νερό, τις ουρές που κουνιούνται κάτω από τραπέζια και τους ανθρώπους που χαμογελούν όταν περνάει ένας σκύλος. Γιατί εκεί, δεν χρειάζεται να εξηγήσεις. Ζεις απλώς μαζί. Οπως πρέπει. Κι αυτό είναι επίσης πολιτισμός.