Στη δημοσιότητα η ειρηνευτική συμφωνία Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν – Τι προβλέπει
Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δημοσιοποίησαν τη Δευτέρα το κείμενο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, δεσμευόμενες να σεβαστούν η μία την εδαφική ακεραιότητα της άλλης και να βάλουν επίσημα τέλος σε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες σύγκρουσης.
Η συμφωνία επιτεύχθηκε στην Ουάσιγκτον την περασμένη Παρασκευή, όταν ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας, το οποίο μονογράφηκε από τους Υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, το Γερεβάν και το Μπακού παραιτούνται από κάθε διεκδίκηση στο έδαφος της άλλης πλευράς, δεσμεύονται να μην καταφύγουν στη χρήση βίας και να σέβονται το διεθνές δίκαιο.
«Αυτή η συμφωνία αποτελεί ένα σταθερό θεμέλιο για την εγκαθίδρυση μιας αξιόπιστης και διαρκούς ειρήνης, το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν που αντικατοπτρίζει τα ισορροπημένα συμφέροντα των δύο χωρών», έγραψε ο Πασινιάν στο Facebook.
Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, γειτονικές χώρες στον Νότιο Καύκασο, βρίσκονται σε σύγκρουση από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια ορεινή περιοχή στο νότιο άκρο της οροσειράς του Καραμπάχ, εντός του Αζερμπαϊτζάν. Το Μπακού ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο της περιοχής το 2023, γεγονός που οδήγησε σχεδόν το σύνολο των 100.000 εθνοτικών Αρμενίων κατοίκων της να διαφύγουν στην Αρμενία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία (μέλος του ΝΑΤΟ) και η Ρωσία χαιρέτισαν τη συμφωνία, αν και η Μόσχα –παραδοσιακός μεσολαβητής και σύμμαχος της Αρμενίας– αποκλείστηκε και προειδοποίησε κατά της ξένης παρέμβασης.
Η συμφωνία απαγορεύει ρητά την ανάπτυξη δυνάμεων τρίτων χωρών κατά μήκος των κοινών συνόρων, πιθανή αναφορά στη Ρωσία, η οποία στο παρελθόν είχε αναπτύξει ειρηνευτικές δυνάμεις στην περιοχή και εξακολουθεί να έχει εκτενή στρατιωτικά και ασφάλειας συμφέροντα στην Αρμενία.
Η ΕΕ διατηρεί επίσης αποστολή στα σύνορα για την παρακολούθηση παραβιάσεων της εκεχειρίας, την οποία το Μπακού ζητά επανειλημμένα να αποσύρει.
Συνταγματικό ζήτημα
Η ειρηνευτική συμφωνία δεν έχει ακόμη υπογραφεί από τις δύο χώρες, οι οποίες απέκτησαν την ανεξαρτησία τους μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Σημαντικό εμπόδιο για την ειρήνη αποτελεί η απαίτηση του Αζερμπαϊτζάν να αλλάξει η Αρμενία το σύνταγμά της, το οποίο, σύμφωνα με το Μπακού, περιέχει έμμεσες εδαφικές διεκδικήσεις εις βάρος του.
Τη Δευτέρα, το Μπακού δήλωσε ότι «απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες» για την υπογραφή της συμφωνίας ειρήνης, συμπεριλαμβανομένων συνταγματικών τροποποιήσεων στην Αρμενία που θα «εξαλείψουν τις εδαφικές αξιώσεις κατά του Αζερμπαϊτζάν».
Ο Αλίγιεφ, ο οποίος ηγείται του Αζερμπαϊτζάν από το 2003, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα σε δημοσιογράφους στην Ουάσινγκτον ότι το Γερεβάν «έχει να κάνει κάποια εργασία για το σπίτι» όσον αφορά το σύνταγμά του, προσθέτοντας ότι αφού γίνουν οι αλλαγές, «η ειρηνευτική συμφωνία μπορεί να υπογραφεί οποιαδήποτε στιγμή».
Ο Πασινιάν έχει καλέσει φέτος σε διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αλλαγή του συντάγματος, ωστόσο δεν έχει ακόμη οριστεί ημερομηνία.
Μια ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία θα μεταμόρφωνε τον Νότιο Καύκασο –μια ενεργειακά πλούσια περιοχή που συνορεύει με τη Ρωσία, την Ευρώπη, την Τουρκία και το Ιράν και διασχίζεται από πετρελαιαγωγούς και αγωγούς φυσικού αερίου, αλλά έχει παραλύσει λόγω κλειστών συνόρων και δεκαετιών εθνοτικών συγκρούσεων.
Κατά τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή, οι ΗΠΑ απέκτησαν αποκλειστικά δικαιώματα ανάπτυξης ενός στρατηγικού διαδρόμου μεταφορών στην περιοχή, που, σύμφωνα με την κυβέρνηση Τραμπ, θα ενισχύσει τους διμερείς οικονομικούς δεσμούς και θα επιτρέψει την αύξηση των εξαγωγών ενέργειας.
Η διαχείριση και ανάπτυξη αυτού του διαδρόμου, ο οποίος θα διέρχεται από το νότιο τμήμα της Αρμενίας και θα συνδέει το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν με τη Ναχιτσεβάν –αποκλεισμένο θύλακα του Αζερμπαϊτζάν που συνορεύει με την Τουρκία, σύμμαχο του Μπακού– υπήρξε επίσης σημείο τριβής στις αρχικές προσπάθειες ειρήνευσης.
Πηγή: ΚΥΠΕ
Το άρθρο Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία δημοσιοποιούν το κείμενο της ειρηνευτικής συμφωνίας εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.