Η συμμαχία «3+1» και ο χάρτης του φθινοπώρου

Ο Σεπτέμβριος και συγκεκριμένα η Εβδομάδα Υψηλού Επιπέδου (23-30 Σεπτεμβρίου) στο πλαίσιο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ είναι το χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου ενδέχεται να λάβει σάρκα και οστά το κοινό αίτημα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για αναθέρμανση του σχήματος συνεργασίας «3+1» με την ενεργό συμμετοχή των ΗΠΑ, όπως είχε αποτυπωθεί προ μηνών και σε επιστολή των τριών ΥΠΕΞ προς τον Μάρκο Ρούμπιο. Ο αμερικανός ΥΠΕΞ, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει ήδη απαντήσει θετικά στην πρόσκληση που του απηύθυναν οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ (σε συνέχεια της τριμερούς συνάντησης που πραγματοποίησαν Γεραπετρίτης, Κόμπος και Σαάρ τον Μάρτιο στην Αθήνα) προκειμένου να συμμετάσχει στην επόμενη υπουργική συνάντηση του σχήματος «3+1». Δική του πρόταση ήταν η τοποθεσία τής εν λόγω συνάντησης να είναι η Νέα Υόρκη και η έδρα των Ηνωμένων Εθνών, στο περιθώριο της φετινής 80ής Γενικής Συνέλευσης, ενώ για τη συγκεκριμένη προοπτική ο ίδιος είχε ενημερώσει, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, τον έλληνα ΥΠΕΞ κατά τη διάρκεια του τετ α τετ που είχαν οι δυο τους στη Χάγη τον Ιούνιο, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Προσώρας τίποτα δεν έχει «κλειδώσει» οριστικά καθώς σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη συγκεκριμένη συνάντηση είναι το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Γάζα. Περαιτέρω επιδείνωση της κρίσης στην περιοχή ή πιθανή κλιμάκωση από πλευράς Ισραήλ θα δημιουργούσε αναμφίβολα εμπόδια στο να αναβιώσει το σχήμα «3+1» τη δεδομένη χρονική συγκυρία του φθινοπώρου και ενώ το κεντρικό θέμα που – όπως τώρα τουλάχιστον φαίνεται – θα απασχολήσει τη Γενική Συνέλευση τον Σεπτέμβριο θα είναι η αναγνώριση Κράτους της Παλαιστίνης.

Σε περίπτωση πάντως που καταστεί τελικά εφικτό Ρούμπιο, Γεραπετρίτης, Κόμπος και Σαάρ να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι διαλόγου στη Νέα Υόρκη, το βέβαιο είναι πως θα εκπεμφθεί ένα πολύ ισχυρό μήνυμα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου το οποίο θα δώσει – ενδεχομένως – και το «πράσινο» φως σε έργα (αμοιβαίου οφέλους) που εκκρεμούν και τα οποία κυρίως μπλοκάρονται για γεωπολιτικούς λόγους. Ενα γερό συνεκτικό «χαρτί» του σχήματος «3+1» υπό τη μορφή έργου είναι και ο IMEC, η υλοποίηση του οποίου όμως προϋποθέτει την επικράτηση ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή και την παύση των εχθροπραξιών από πλευράς Ισραήλ. Μέσω του IMEC εξάλλου προσφέρεται ανταγωνιστική εναλλακτική διαδρομή προς τον κινεζικό εμπορικό διάδρομο – γεγονός που ενδιαφέρει έντονα τις ΗΠΑ του Τραμπ – ενώ διασυνδέονται έτι περαιτέρω τα κράτη που διαπερνά ο IMEC (Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ, ΕΕ, ΗΠΑ), διαμορφώνοντας μια ακόμη πιο γερή «συμμαχική» δομή στην Ανατολική Μεσόγειο με προοπτική επιπλέον ανάπτυξης συν τω χρόνω. Σαφές όμως θα είναι και το μήνυμα που θα λάβει από μια πιθανή αναβίωση του σχήματος «3+1» και η Τουρκία, την οποία δεν περιλαμβάνει ούτε η συγκεκριμένη μορφή συνεργασίας αλλά ούτε και ο IMEC ή και άλλα έργα στην περιοχή για τα οποία η ίδια αντιδρά έντονα, όπως είναι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, το λεγόμενο “GSI”. Μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ θα έδινε μεγαλύτερη ώθηση και στο πρότζεκτ «οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών», που ενδιαφέρει πολύ την Αθήνα, εν όψει και των επικείμενων διαβουλεύσεων με Λιβύη από Σεπτέμβρη, φέρνοντας Τρίπολη και Βεγγάζη πιο κοντά στο «τόξο» ισχύος που διαμορφώνεται στην περιοχή σε συνεργασία και με την Αίγυπτο. Αναμφίβολα, η αναβίωση του σχήματος «3+1» θα έδινε μια πρώτη, δυνατή απάντηση και στο διακομματικό αίτημα μελών του Κογκρέσο για «μπλόκο» στην επιθυμία της Αγκυρας να επανέλθει στο πρόγραμμα των F-35 ενώ θα άνοιγε ορίζοντες και για νέα πρότζεκτ ενεργειακά στα θαλάσσια οικόπεδα της Ανατολικής Μεσογείου, στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου. Η επανενεργοποίηση του μηχανισμού «3+1» – ο οποίος είχε εγκαινιαστεί από τον Μάικ Πομπέο κατά την πρώτη θητεία Τραμπ στο Ισραήλ – είναι μια εξέλιξη που όσο την επιθυμούν Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ άλλο τόσο την απεύχεται η Τουρκία, καθώς γνωρίζει πως όταν στο εξής προβάλλει αβάσιμους ισχυρισμούς επί των χαρτών ή επί του πεδίου, θα βρίσκει απέναντί της ακόμη έναν «παίκτη» με συμφέροντα στην περιοχή, ο οποίος είναι ισχυρός και με τον οποίο δεν θέλει να έρθει σε ρήξη, τις ΗΠΑ.