Το κύμα ακρίβειας που σαρώνει την Ιταλία δεν δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης και οι οικογένειες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια νέα, σκληρή πραγματικότητα: το κόστος του φαγητού αναδεικνύεται πλέον στον μεγαλύτερο παράγοντα επιβάρυνσης των οικογενειακών προϋπολογισμών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ιstat και τις εκτιμήσεις της Legacoop Agroalimentare, η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα και τα ποτά μεταφράζεται σε ένα πρόσθετο ετήσιο βάρος 190,40 ευρώ, το οποίο εντάσσεται σε μια συνολική ετήσια επιβάρυνση 535,50 ευρώ από τον πληθωρισμό. Ενδεικτικό της πίεσης που δημιουργείται είναι το γεγονός ότι, ενώ ο γενικός πληθωρισμός τον Ιούλιο παρέμεινε στο 1,7%, οι τιμές των τροφίμων εκτινάχθηκαν στο 3,9%, σχεδόν στο διπλάσιο.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στα μη επεξεργασμένα τρόφιμα, με τον ετήσιο ρυθμό ανόδου να φτάνει το 5,1%, έναντι 4,2% τον Ιούνιο. Φρούτα και λαχανικά βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των ανατιμήσεων: τα φρέσκα ή ψυγείου λαχανικά αυξήθηκαν κατά 8,8%, ενώ οι τιμές των πορτοκαλιών ανέβηκαν κατά 14% και των λοιπών εσπεριδοειδών σχεδόν 18%. Οι τιμές στο κρέας καταγράφουν αύξηση 4,9%, ενώ και τα επεξεργασμένα τρόφιμα συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, με άνοδο 2,8%. Στη λίστα των προϊόντων με τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις περιλαμβάνονται ακόμη ο καφές, το κακάο, η σκόνη σοκολάτας και το βούτυρο. Η κοινωνική διάσταση της ακρίβειας είναι εξίσου ανησυχητική, καθώς πλήττονται κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα, δεδομένου ότι η δαπάνη για τρόφιμα καταλαμβάνει μεγαλύτερο ποσοστό στον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Η Ιstat υπολογίζει ότι το βάρος για τα χαμηλά εισοδήματα είναι κατά 0,2% υψηλότερο σε σχέση με τα πιο εύπορα νοικοκυριά, γεγονός που εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες.
Ο πρόεδρος της Legacoop Agroalimentare, Κριστιάν Μαρέτι, προειδοποιεί ότι τα δεδομένα αυτά θα αποτελέσουν το πραγματικό επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης το φθινόπωρο, πέρα από τα πρόσκαιρα καλοκαιρινά ζητήματα, καθώς αγγίζουν τα διαχρονικά προβλήματα της ιταλικής οικονομίας: χαμηλή παραγωγικότητα, μειωμένη ελκυστικότητα και αύξηση των περιοχών που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Οι αιτίες της εμμένουσας ακρίβειας είναι πολυπαραγοντικές. Το κόστος ενέργειας, αν και έχει υποχωρήσει, παραμένει 50% υψηλότερο από τα επίπεδα προ του πολέμου στην Ουκρανία, επηρεάζοντας την παραγωγή και τη μεταφορά. Οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες, όπως τα δημητριακά, ο καφές και τα γαλακτοκομικά, μετακυλίονται άμεσα στον καταναλωτή. Την ίδια στιγμή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, από τις πλημμύρες και τις χαλαζοπτώσεις έως την παρατεταμένη ξηρασία που πλήττει τον ιταλικό Νότο – χειρότερη ακόμη και από το 2024 – επιβαρύνουν τις καλλιέργειες και περιορίζουν την παραγωγή, φανερώνοντας τις δομικές αδυναμίες στη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η σύνδεση της διατροφικής ακρίβειας με την κλιματική αλλαγή καθίσταται πλέον προφανής: οι σοδειές επηρεάζονται δραστικά και οι τιμές ανεβαίνουν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ανασφάλειας για παραγωγούς και καταναλωτές. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν περιορίζεται στην Ιταλία.
Η πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ για την επισιτιστική ασφάλεια καταγράφει συνεχή αύξηση των τιμών των τροφίμων τα τελευταία δύο χρόνια. Στην Αφρική, το 2024, το πλήθος όσων δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια υγιεινή διατροφή ανήλθε σε 1 δισεκατομμύριο, από 864 εκατομμύρια το 2019. Στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, ο αριθμός αυξήθηκε από 464 σε 545 εκατομμύρια, ενώ στις χώρες μεσαίου-χαμηλού εισοδήματος από 791 σε 869 εκατομμύρια. Οι αριθμοί αυτοί καθιστούν ακόμη πιο δύσκολη την επίτευξη του στόχου της Ατζέντας 2030 για εξάλειψη του παιδικού υποσιτισμού, καταδεικνύοντας ότι η διατροφική κρίση είναι πλέον παγκόσμια και συνδέεται με τις οικονομικές και περιβαλλοντικές ανισορροπίες. Η αντιμετώπιση της ακρίβειας στα τρόφιμα απαιτεί μακροπρόθεσμες λύσεις και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις. Επενδύσεις στην καινοτομία και την παραγωγικότητα, καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων, ενίσχυση των αγροδιατροφικών αλυσίδων και διεθνής συνεργασία αποτελούν αναγκαία βήματα για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του συστήματος. Το «καλάθι του νοικοκυριού» στην Ιταλία βαραίνει ολοένα και περισσότερο, αλλά στην πραγματικότητα η επισιτιστική κρίση ξεπερνά τα σύνορα μιας χώρας. Από τα επιπλέον 190 ευρώ ετησίως για μια ιταλική οικογένεια έως το 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους που στερούνται μια ισορροπημένη διατροφή στην Αφρική, η ακρίβεια στο φαγητό δεν είναι απλώς στατιστικό δεδομένο, αλλά παγκόσμιο πρόβλημα…
Ο Στέφανος Κασιμάτης απουσιάζει με άδεια