Επιστολή προς την εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” απέστειλε η Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδος σχετικά με το ρεπορτάζ για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων από τους Δήμους.
Αναλυτικά η επιστολή αναφέρει:
Με εκτίμηση,
ΘΕΜΑ: «Απάντηση και διευκρινίσεις σχετικά με το ρεπορτάζ “Η ώρα της ευθύνης – Δημόσια λογοδοσία για πρώτη φορά για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων” (16-17/8/2025, στήλη Animal News, εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ)»
Κ. Διευθυντά,
Το πρόσφατο ρεπορτάζ της έγκριτης εφημερίδας σας αφήνει λανθασμένη εντύπωση στους αναγνώστες, ότι η δημόσια λογοδοσία των Δήμων στη διαχείριση των αδέσποτων ζώων αποτελεί πρωτοβουλία της σημερινής κυβέρνησης. Θα θέλαμε να ενημερώσουμε ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Από το 2017, το τότε αρμόδιο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είχε αναπτύξει ψηφιακή υπηρεσία για την παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων από τους Δήμους. Η καταβολή των δαπανών συνδεόταν με τα καταχωρημένα στοιχεία στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση Δεδομένων Ζώων Συντροφιάς και με την έγκριση τριμελών επιτροπών που παρακολουθούσαν την υλοποίηση του προγράμματος μέσω των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών των Περιφερειακών Ενοτήτων, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια στη διάθεση του δημόσιου χρήματος και να αποτρέπονται φαινόμενα κακοδιαχείρισης πόρων.
Σήμερα, ωστόσο, ο μηχανισμός αυτός δεν εφαρμόζεται, με αποτέλεσμα να εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο διατίθενται τα χρήματα στους Δήμους.
Παράλληλα, από το 2018 ζητήθηκαν στοιχεία διαχείρισης των αδέσποτων ζώων από τους Δήμους για αντιπαραβολή με τα δεδομένα της βάσης, τα οποία κοινοποιήθηκαν και στις Εισαγγελικές Αρχές. Από την εποπτεία προέκυψε, για παράδειγμα, ότι 150 Δήμοι δεν διαθέτουν κανένα καταφύγιο, ενώ από τους 58 που δήλωσαν ότι διαθέτουν, μόνο οι 40 διαθέτουν ή συνεργάζονται με αδειοδοτημένο καταφύγιο.
Η αύξηση της χρηματοδότησης των Δήμων για την δημιουργία των αναγκαίων για την διαχείριση των αδέσποτων ζώων υποδομών επιτεύχθηκε μέσω συνεργειών Υπουργείων, όπως η Πρόσκληση Χ του Προγράμματος «Φιλόδημος ΙΙ» για κατασκευή, επισκευή, συντήρηση και εξοπλισμό καταφυγίων, χωρίς να απαιτείται μεταφορά αρμοδιοτήτων.
Επιπλέον, το β’ εξάμηνο του 2019 προγραμματίζονταν η έκδοση εγκύκλιων και οδηγιών προς τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες για την εποπτεία των Δήμων, δεδομένου ότι δεν υπήρχε νομική βάση για επιβολή διοικητικών κυρώσεων και τα ευρήματα μη συμμόρφωσης θα κοινοποιούνταν στις Εισαγγελικές Αρχές.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο επίσης, σε έλεγχο που διενήργησε από Σεπτέμβριο 2022 έως Φεβρουάριο 2023, κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:
1. Καθυστερήσεις στην εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου, κυρίως λόγω της μεταφοράς αρμοδιοτήτων στο Υπουργείο Εσωτερικών και των δυσκολιών προσαρμογής των Δήμων.
2. Ανεπάρκεια μηχανισμού παρακολούθησης των χρηματοδοτήσεων από το πρόγραμμα “Φιλόδημος ΙΙ”, γεγονός που επηρεάζει την αποδοτικότητα της κατανομής των πόρων.
3. Ανεπαρκείς υποδομές και μέσα σε αρκετούς Δήμους, με αποτέλεσμα οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων σε ορισμένα καταφύγια να μην συμμορφώνονται πλήρως με τους κανόνες ευζωίας.
4. Απουσία αξιόπιστων στοιχείων για τον αριθμό των αδέσποτων ζώων, γεγονός που δυσχεραίνει τη διαχείρισή τους και την κατανομή των διαθέσιμων πόρων.
Τέλος, σχετικά με την υποστελέχωση του Τμήματος Προστασίας Ζώων του ΥΠΕΣ που αναφέρεται στο ρεπορτάζ, η αποκοπή του από την Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής και η μεταφορά του στο Υπουργείο Εσωτερικών, δηλαδή σε Υπουργείο χωρίς εξειδίκευση και τεχνογνωσία προκάλεσε δυσλειτουργίες τις οποίες ο φορέας μας είχε επισημάνει εγκαίρως. Το Τμήμα Προστασίας Ζώων του ΥΠΕΣ δεν είναι αριθμητικά υποστελεχωμένο αντιθέτως είναι στελεχωμένο από ακατάλληλο προσωπικό χωρίς την απαραίτητη επιστημονική γνώση, εξειδίκευση και εμπειρία. Στο συγκεκριμένο τμήμα υπηρετούν μόνο δέκα υπάλληλοι, εκ των οποίων μόνο ο ένας κτηνίατρος, γεγονός που υπονομεύει την αποτελεσματικότητα των δράσεων προστασίας των ζώων συντροφιάς.
Σε αυτό το πλαίσιο, το να επαίρονται το ΥΠΕΣ και η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των ζώων για τη «δημόσια λογοδοσία» προκαλεί εύλογη αγανάκτηση, όταν τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η πλήρης απαξίωση των θεσμικών μηχανισμών ελέγχου. Η πλειονότητα των κοινοβουλευτικών ερωτήσεων που αφορούν τα ζητήματα των ζώων παραμένει αναπάντητη από το ίδιο το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο επιλέγει συστηματικά την αδιαφάνεια, την αποφυγή λογοδοσίας και τη σιωπή — σε ευθεία αντίθεση με όσα επιβάλλει το δημοκρατικό πλαίσιο.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε εκ του ασφαλώς να επισημάνουμε ότι η δημόσια λογοδοσία των Δήμων υπήρχε ήδη, ενώ οι πρόσφατες πρωτοβουλίες της Γενικής Γραμματείας αποτελούν επικοινωνιακές ενέργειες χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η απουσία ουσιαστικής διαβούλευσης και οι αντιεπιστημονικές επιλογές της κυβέρνησης όχι μόνο απέτυχαν να βελτιώσουν την κατάσταση, αλλά έχουν επιδεινώσει την διαχείριση των αδέσποτων ζώων στη χώρα μας.
Και αυτή είναι μια δυσάρεστη αλήθεια που πλέον κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει.
Με εκτίμηση,
ΠΑΛΑΙΟΔΗΜΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΖΩΟΦΙΛΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ
6973219174
ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ 21Α ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
Τ.Κ 14231
Η απάντηση της συντάκτριας των Νέων:
Με σεβασμό στη δημοσιογραφική ακρίβεια και αμεροληψία, επιτρέψτε μου να απαντήσω:
Πρώτον, αν και αναφέρεστε σε πρωτοβουλία για ψηφιακή παρακολούθηση της διαχείρισης των αδέσποτων από Δήμους στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προ σχεδόν δεκαετίας, δεν υπήρχε μέχρι πρότινος πλατφόρμα που να συγκεντρώνει στοιχεία με δημόσια δημοσιοποίηση και έλεγχο. Η ψηφιακή υπηρεσία «Παρακολούθησης Διαχείρισης Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς» προϋπήρχε, αλλά η υλοποίηση και λειτουργία μιας ολοκληρωμένης, διαφανώς προσβάσιμης πλατφόρμας —το pet.gov.gr—ξεκίνησε μόλις στις 18 Δεκεμβρίου 2023. Αυτή είναι η ουσιώδης διαφορά: δημόσια, ανοικτά και συγκριτικά δεδομένα, κάτι που ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε.
Δεύτερον, η Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση του ΥΠΑΑΤ (2015–2023) δεν είχε σχεδιαστεί για δημόσιο έλεγχο αλλά αμιγώς για εσωτερική διαχείριση. Ήταν περιορισμένης κάλυψης και διαφάνειας, χωρίς δυνατότητα για πολίτες ή φορείς να γνωρίζουν την πραγματική εικόνα ανά Δήμο. Συνεπώς, το να μιλάμε για «λογοδοσία» εκείνης της περιόδου είναι τουλάχιστον παραπλανητικό.
Τρίτον, οι τριμελείς επιτροπές που επικαλείστε δεν αποτέλεσαν ποτέ ουσιαστικό ελεγκτικό μηχανισμό. Λειτουργούσαν αποσπασματικά, χωρίς κυρώσεις, και δεν απέτρεψαν φαινόμενα κακοδιαχείρισης. Το ίδιο επισημαίνει και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η διαφάνεια και ο έλεγχος δεν εξαντλούνται σε τυπικές εγκρίσεις κονδυλίων.
Τέταρτον, το πρόγραμμα «Φιλόδημος ΙΙ» όντως προέβλεψε χρηματοδότηση για καταφύγια. Όμως η ίδια η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατέδειξε καθυστερήσεις, ανεπαρκή παρακολούθηση και κακή κατανομή πόρων. Η επίκληση των χρηματοδοτήσεων δεν αναιρεί την πραγματικότητα: η χώρα παραμένει με σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές.
Πέμπτον, αναφέρετε πως το Τμήμα Προστασίας Ζώων του ΥΠΕΣ δεν είναι «υποστελεχωμένο» αλλά «ακατάλληλα στελεχωμένο». Μα ακριβώς αυτό επισημαίνω: μόλις δέκα υπάλληλοι, εκ των οποίων δύο κτηνίατροι και όχι ένας κτηνίατρος, όπως αναφέρετε, δεν συνιστούν ούτε επαρκή στελέχωση ούτε εξειδικευμένη ομάδα. Επομένως, η κριτική σας δεν διαψεύδει το ρεπορτάζ, αλλά το επιβεβαιώνει.
Έκτον, ακόμη και τα στοιχεία του ίδιου του Ελεγκτικού Συνεδρίου που επικαλείστε (απουσία αξιόπιστων δεδομένων, καθυστερήσεις, ανεπάρκεια υποδομών) είναι όσα ακριβώς κατέγραψα στο ρεπορτάζ. Επομένως, δεν τίθεται ζήτημα ανακρίβειας· αντίθετα, η επιστολή σας ενισχύει τα συμπεράσματα που ήδη δημοσιεύτηκαν.
Το ΕΜΖΣ (Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς), θεσμοθετημένο με τον Ν. 4830/2021, λειτουργεί ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια, υπό την ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το ρεπορτάζ μου δεν τα αποδίδει όλα στην παρούσα κυβέρνηση, αλλά καταγράφει την πραγματικότητα: ότι για πρώτη φορά υπάρχει πραγματική δημόσια λογοδοσία με ανοιχτά δεδομένα, κάτι που δεν είχε συμβεί ποτέ στο παρελθόν.
Στη μεταφορά αρμοδιότητας από το ΥΠΑΑΤ «χρεώνεται» βάσει των γραφομένων σας η όποια καθυστέρηση, παραβλέποντας τις αέναες καθυστερήσεις του ΥΠΑΑΤ για δεκαετίες, αγνοώντας την βούληση της συντριπτικής πλειονότητας των φιλοζωικών οργανώσεων αλλά και ότι αποτελεί ζήτημα συμβολισμού καθώς δείχνει ότι τα ζώα συντροφιάς ανήκουν στην κοινωνία μας, ότι δεν είναι πλέον είδη προς εκμετάλλευση, αλλά μέρος της νέας κοινωνικής μας δομής. Κατ’ επέκταση η διαχείρισή τους αποτελεί πρωτίστως κοινωνικό ζήτημα και όχι υγειονομικό.
Με απλά λόγια: οι εσωτερικές βάσεις δεδομένων του χθες δεν συγκρίνονται με το εργαλείο δημόσιας διαφάνειας του σήμερα. Όλη η κοινωνία πλέον έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει ακριβή στοιχεία και δεδομένα, άρα και να αξιολογεί. Και αυτό δεν είναι θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά ακριβούς δημοσιογραφικής αποτύπωσης.
Με εκτίμηση,
Σταματίνα Σταματάκου