Σε κρίσιμη καμπή βρίσκεται η αγορά τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Το πρώτο εξάμηνο του 2025 χαρακτηρίζεται από σημαντική πτώση στις δημοπρασίες έργων υψηλής αξίας. Συνολικά, οι πωλήσεις έργων τέχνης μέσω δημοπρασιών κατέγραψαν μείωση 8,8% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, ενώ η μέση τιμή ανά έργο μειώθηκε κατά 6,5%, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, όπως προκύπτει από την εξαμηνιαία έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα η διεθνής διαδικτυακή πλατφόρμα Artnet που ειδικεύεται στην αγοραπωλησία έργων τέχνης, τη βάση δεδομένων δημοπρασιών και τις έρευνες αγοράς.
Σοβαρά προβλήματα παρατηρούνται και στην πρωτογενή αγορά, δηλαδή στις πωλήσεις μέσω γκαλερί με τους νέους αγοραστές – οι οποίοι είχαν υψηλές επενδυτικές προσδοκίες που διαψεύστηκαν – να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον συγκεκριμένο κλάδο και να υποχωρούν σταδιακά από τη διεκδίκηση νέων έργων, ενώ ανάλογες κινήσεις υποχώρησης κάνουν και οι έμπειροι συλλέκτες, κάθως έχουν κορεστεί και κουραστεί από το γενικότερο περιβάλλον στον χώρο.
Ωστόσο, αν και τα σημάδια σε μεγάλο ποσοστό δεν είναι θετικά, υπάρχουν και οι μικρές αναλαμπές: οι πωλήσεις έργων στην κατηγορία αξίας από 1 έως 10 εκατ. δολάρια αυξήθηκαν κατά 13,8%, ενώ οι πωλήσεις έργων των Μεγάλων Δασκάλων σημείωσαν εντυπωσιακή άνοδο κατά 24,4%. Αντιθέτως, η αγορά ultra-contemporary – έργων δηλαδή πάρα πολύ πρόσφατων δημιουργών – καταγράφει δραματική πτώση, με μείωση 31,3%, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία του προηγούμενου έτους.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι η εν λόγω έκθεση αν και καλύπτει χρονικά την ίδια περίοδο με εκείνη που δημοσίευσε τον Ιούλιο η Art Tactic τα δεδομένα δεν συμπίπτουν απολύτως. Στην μελέτη της Art Tactic οι πωλήσεις στις δημοπρασίες φέρονταν να μειώθηκαν κατά 6% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, φτάνοντας τα 4 δισ. δολάρια, ενώ στην παρούσα κατά την ίδια περίοδο καταγράφουν τζίρο 4,72 δισ. δολάρια και μείωση 8,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
Τα νέα δεδομένα, όπως αναφέρεται στην έκθεση της Artnet, από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους πωλήθηκαν μέσω δημοπρασιών 195.011 έργα, 2,4% λιγότερα σε σχέση με πέρυσι. Παρά τη μείωση, ο μέσος όρος ποσοστού πωλήσεων (sell-through rate) αυξήθηκε από 70% σε 72,6%. Η μέση τιμή ανά έργο διαμορφώθηκε στα 24.224 δολάρια, μειωμένη κατά 6,5%, συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρυσι και φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δέκα ετών. Χαμηλό ρεκόρ δεκαετίας σημειώθκε και στα έργα με τιμή άνω των 10 εκατ. δολαρίων, καθώς η πτώση έφτασε το 43,4% και ο συνολικός τζίρος στα 515,4 εκατ. δολάρια.
Και αν η προηγούμενη έκθεση έδινε στοιχεία σχετικά με το μερίδιο στην αγορά για Νέα Υόρκη (62%), Λονδίνο (21%) και Παρίσι (12,2%) με την πρώτη να κινείται πτωτικά κατά 31%, η νέα καταγράφει πώς κινήθηκαν οι δημοπρασίες ανά χώρα με τις Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν τη μικρότερη πτώση – μόλις 1% – και τζίρο 2,2 δισ. δολάρια, ενώ η Κίνα υπέστη μείωση 26% (666,1 εκατ. δολάρια) και η Βρετανία 24,5% (630,4 εκατ. δολάρια). Αντίθετα, η Γαλλία εμφάνισε αύξηση 4,7%, φτάνοντας στα περίπου 363,9 εκατ. δολάρια.
Αίσθημα ανασφάλειας για την Art Basel Qatar το 2026
Αντιμέτωπη με την αβεβαιότητα που οφείλεται στη γεωπολιτική αναταραχή που κυριαρχεί στη Μέση Ανατολή βρίσκεται πριν ακόμη κάνει το ντεμπούτο της η Art Basel Qatar. Η νέα φουάρ έχει ανακοινωθεί ότι θα πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο του 2026 και φιλοδοξεί να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την αγορά τέχνης στον Κόλπο. Η πρόσφατη ωστόσο ισραηλινή αεροπορική επίθεση στην Ντόχα του Κατάρ, με στόχο ηγετικά στελέχη της Χαμάς, θέτει υπό αμφισβήτηση το αίσθημα ασφάλειας που καλλιεργούσε η χώρα ως ανερχόμενο πολιτιστικό κέντρο του Κόλπου. Η επίθεση, που σημειώθηκε κοντά στην περιοχή Κατάρα – έναν ζωντανό πολιτιστικό κόμβο με εκθέσεις, εστιατόρια και χώρους τέχνης –, δεν έπληξε άμεσα τα μεγάλα μουσεία της Ντόχα, ωστόσο ανέδειξε την εύθραυστη ισορροπία της περιοχής. Οι εξελίξεις δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας τόσο στις γκαλερί που σκοπεύουν να δώσουν το «παρών», όσο και στους συλλέκτες, που θα προτιμήσουν πιο ασφαλείς φουάρ για να κάνουν τις αγορές τους. Η διοργάνωση παρακολουθεί στενά τα γεγονότα και δεν έχει προβεί σε κάποια ανακοίνωση που αλλάζει τα δεδομένα, αλλά σαφώς η κατάσταση πλήττει σοβαρά τις προσπάθειες του εμιράτου να ενισχύσει τη θέση του στην περιοχή ταυτοχρόνως με την προώθηση του διεθνούς προφίλ του.
«Υποβαθμίζουν» NFTs και ψηφιακή τέχνη οι Christies
Tίτλοι τέλους για το ειδικό τμήμα των Christie’s για την ψηφιακή τέχνη και τα NFTs, στο πλαίσιο αναθεώρησης της στρατηγικής πωλήσεων του οίκου. Αν και το Christie’s 3.0 – η blockchain-based πλατφόρμα του – παραμένει ενεργή, η ψηφιακή τέχνη πλέον θα ενσωματώνεται στην ευρύτερη κατηγορία έργων του 20ού και 21ου αιώνα αντί να διατηρείται ως ανεξάρτητη κατηγορία. Η εξέλιξη αυτή και με τις πρόσφατες αποχωρήσεις υψηλόβαθμων στελεχών στον συγκεριμένο τομέα, συμβαδίζει και με την ευρύτερη πτώση της αγοράς ψηφιακής τέχνης και NFTs. Ειδικοί στον χώρο δεν χαρακτηρίζουν την εξέλιξη αυτή ως αρνητική. Αντιθέτως την ερμηνεύουν ως σημάδι ωρίμανσης της ψηφιακής τέχνης, καθώς πλέον παύει να λειτουργεί ως «φούσκα» και αρχίζει να διεκδικεί μια σταθερή θέση στον κύριο κορμό της αγοράς της τέχνης.