Για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Ενωση ανοίγει τον φάκελο της νομοθεσίας για την ευζωία εκτρεφόμενων των ζώων. Πρόκειται για μια αναθεώρηση που δεν έρχεται τυχαία· είναι αποτέλεσμα πολιτικών συγκρούσεων, πίεσης της κοινής γνώμης και μιας πρωτοφανούς κινητοποίησης πολιτών. Η Πρωτοβουλία “End the Cage Age”, που συγκέντρωσε σχεδόν 1,4 εκατομμύρια υπογραφές, έθεσε στο επίκεντρο το αίτημα για σταδιακή κατάργηση των κλουβιών. Από εκείνη τη στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να προχωρήσει σε νέο πλαίσιο, πιο κοντά στην επιστήμη αλλά και στις αξίες των ευρωπαίων πολιτών.
Ηδη από το 2021 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τάχθηκε υπέρ του τερματισμού της εκτροφής σε κλουβιά, ενώ το 2022 η ίδια η Κομισιόν, μέσα από τον έλεγχο “fitness check”, παραδέχθηκε ότι οι ισχύοντες κανόνες είναι ξεπερασμένοι: χωρίς μετρήσιμους δείκτες, χωρίς συνοχή, συχνά με άνιση εφαρμογή. Η εικόνα ήταν σαφής: η ΕΕ δεν μπορούσε πλέον να περιορίζεται στη μείωση της ταλαιπωρίας, αλλά όφειλε να διασφαλίζει «θετικές εμπειρίες» και μια πραγματικά καλή ζωή για τα ζώα.
Το 2023, ένα Ευρωβαρόμετρο έδειξε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών στηρίζει αυστηρότερους κανόνες για την ευζωία, αναγνωρίζοντάς την ως ηθική και πολιτική προτεραιότητα. Ωστόσο, η αλλαγή πολιτικού κλίματος, με τις αγροτικές διαμαρτυρίες και την κίνηση προς πιο συντηρητικές ισορροπίες, φρέναρε το χρονοδιάγραμμα. Το τέλος της προηγούμενης θητείας βρήκε την Επιτροπή χωρίς να έχει ολοκληρώσει τις νομοθετικές της δεσμεύσεις. Σήμερα, με νέα θητεία και νέο επίτροπο για την Υγεία και την Ευημερία των Ζώων, το θέμα επιστρέφει στην ατζέντα. Τον Ιούνιο ξεκίνησε διαβούλευση για το περιεχόμενο της νέας νομοθεσίας, ενώ μέχρι το τέλος του 2026 αναμένεται να κατατεθεί πρόταση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η αναθεώρηση στοχεύει όχι μόνο σε καλύτερες συνθήκες για τα ζώα, αλλά και σε εναρμόνιση της ενιαίας αγοράς, καθώς πολλά κράτη – μέλη έχουν ήδη θεσπίσει αυστηρότερα πλαίσια.
Πολλά ζητήματα
Τα ζητήματα είναι πολλά και πιεστικά: η συνέχιση της θανάτωσης αρσενικών νεοσσών μιας ημέρας στην παραγωγή αβγών· οι συνθήκες σε περιοριστικά συστήματα κλουβιών· η απουσία ενιαίων δεικτών αξιολόγησης ευζωίας· η ανάγκη να συνδεθούν οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές με τις εισαγωγές από τρίτες χώρες. Ολα αυτά συνθέτουν ένα κανονιστικό μωσαϊκό που καθιστά τη μεταρρύθμιση αναγκαία. «Τα επιστημονικά στοιχεία και οι προσδοκίες των πολιτών συγκλίνουν στο εξής μήνυμα: Η αναθεώρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων είναι επιτακτική, με έμφαση στη σταδιακή κατάργηση των κλωβών. Και είναι κεφαλαιώδους σημασίας οι ευρωπαϊκής προϋποθέσεις ευζωίας να είναι δεσμευτικές και για τους εμπορικούς εταίρους χωρών που εισάγουν στην ΕΕ», δηλώνει χαρακτηριστικά η Γεωργία Διαμαντοπούλου, επικεφαλής Ευρωπαϊκής Πολιτικής FOUR PAWS, στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο».
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων έχει ξεκαθαρίσει ότι οι νόμοι πρέπει να «κουμπώνουν» με την επιστήμη. Οι πολίτες ζητούν να «κουμπώνουν» με τις αξίες τους. Οι αγρότες, από την πλευρά τους, ζητούν στήριξη και ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα. Αν η νέα νομοθεσία καταφέρει να ισορροπήσει όλα αυτά, μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής για την ευρωπαϊκή κτηνοτροφία – και ένα βήμα πιο κοντά σε έναν πολιτισμό που δεν μετριέται μόνο με αριθμούς, αλλά και με τον τρόπο που φερόμαστε στα ζώα.