Ο διακεκριμένος οικονομολόγος David Rosenberg, γνωστός για την πρόβλεψη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, αποφασίζει ξανά να προειδοποιήσει τους επενδυτές: Η παγκόσμια χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται μέσα σε μια «τεράστια φούσκα», με τις δεκάδες υψηλές αποτιμήσεις μετοχών να προοιωνίζονται αρνητικές αποδόσεις ειδικά για τον δείκτη S&P 500.
Το βασικό μέτρο που χρησιμοποιεί ο Rosenberg για να στηρίξει την άποψή του είναι ο δείκτης Shiller CAPE, που συγκρίνει τις τρέχουσες τιμές των μετοχών με τον μέσο όρο των κερδών της τελευταίας δεκαετίας. Σήμερα, ο CAPE για τον S&P 500 έχει φτάσει περίπου στο 37,5, επίπεδο που αποτελεί το τρίτο υψηλότερο στην ιστορία, ξεπερνώντας κατά πολύ την ιστορική μέση τιμή του 16-17. Όταν ο CAPE ξεπερνά το 35, οι ιστορικές αποδόσεις ενός έτους μετά είναι σταθερά αρνητικές, όπως στις κορυφαίες φάσεις της φούσκας των dot-com και πριν από την κρίση του 2008.
Ο Rosenberg τονίζει ένα βασικό σημείο: Η αγορά δεν ανεβαίνει με βάση ισχυρά οικονομικά θεμελιώδη, αλλά παρά τα αντίθετα στοιχεία της οικονομίας. Η αγορά εργασίας, για παράδειγμα, δείχνει σημάδια φθοράς, με την αύξηση των νέων θέσεων εργασίας να υποχωρεί κάτω από τις 100.000 μηνιαίως για τέσσερις μήνες συνεχόμενα. Επιπλέον, οι αναθεωρημένες μετρήσεις δείχνουν ότι έχουν προστεθεί σχεδόν 911.000 λιγότερες θέσεις εργασίας τον τελευταίο χρόνο απ’ ό,τι αρχικά υπολογιζόταν. Οι αρχικές αιτήσεις επιδόματος ανεργίας αυξάνονται, γεγονός που συνηθίζει να οδηγεί σε περαιτέρω μείωση της απασχόλησης.
Ταυτόχρονα, όσο ο δείκτης S&P 500 συνεχίζει να σκαρφαλώνει σε ιστορικά υψηλά, το φαινόμενο αυτό δείχνει μια ευφορική κατάσταση, με τους επενδυτές να παραβλέπουν τις οικονομικές αδυναμίες και να προεξοφλούν συνεχείς αυξήσεις τιμών.
Η φούσκα αυτή δεν είναι μόνο ακίνητα ή κρυπτονομίσματα, αλλά αφορά βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες που διαμορφώνουν το οικονομικό μας μέλλον. Τέτοιες υψηλές αποτιμήσεις από μόνες τους μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τις μελλοντικές αποδόσεις, με προβλέψεις ότι οι επόμενες δεκαετίες μπορεί να έχουν συγκριτικά χαμηλές ή αρνητικές αποδόσεις για τους επενδυτές.
Η στάση του Rosenberg είναι προσεκτικά απαισιόδοξη. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν πέφτει πάντα μέσα στις προβλέψεις του (όπως και πολλοί άλλοι οικονομολόγοι), το βάρος των αριθμητικών στοιχείων που παραθέτει είναι σημαντικό. Η ασταθής αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με την υπερβολική αποτίμηση, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα.
Επιπλέον, η τρέχουσα εμπορική πολιτική και οι δασμοί που εφαρμόζονται ή απειλούνται μεταξύ μεγάλων παγκόσμιων οικονομιών, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, ενισχύουν το αβέβαιο κλίμα. Ο Rosenberg σημειώνει ότι η πολιτική αυτή αυξάνει την αβεβαιότητα και μειώνει την πολιτική σταθερότητα, γεγονός που επιδεινώνει το οικονομικό περιβάλλον.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) βρίσκεται σε δύσκολη θέση, ανάμεσα στη διατήρηση της χαμηλής ανάπτυξης και την ανάγκη αντιμετώπισης του πληθωρισμού, με τους φόβους για πιθανή ύφεση να αυξάνονται συνεχώς.
Για πολλούς επενδυτές, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Δεν είναι ώρα για υπερβολικό ενθουσιασμό. Αντίθετα, απαιτείται προσοχή, σύνεση και η προετοιμασία για ενδεχόμενες διορθώσεις ή πτώσεις στις αγορές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες.
Ο Rosenberg προτείνει να αναζητηθούν ευκαιρίες σε πιο σταθερά και πιο προσεκτικά επιλεγμένα assets, όπως ευρωπαϊκές αμυντικές μετοχές, ασιατικές αγορές και χρυσό, χώρια από το αμερικανικό χρηματιστήριο που βρίσκεται σε αυτήν την επικίνδυνη φάση.
Με δεδομένη την ιστορική ακρίβεια κάποιων από τις προβλέψεις του, οι επενδυτές και οι οικονομικοί παράγοντες θα ήταν σοφό να ακούσουν αυτή την προειδοποίηση και να εστιάσουν στην αξιολόγηση των αποτιμήσεων και των οικονομικών δεδομένων προτού λάβουν μεγάλες επενδυτικές αποφάσεις.
Το 2025 μπορεί τελικά να αποδειχθεί έτος έντονης μεταβλητότητας και οικονομικής αβεβαιότητας, όπου η «φούσκα» που περιγράφει ο Rosenberg μπορεί να οδηγήσει σε ριζικές αλλαγές στη χρηματοπιστωτική αγορά και την παγκόσμια οικονομία. Ωχ…