Σκύλοι που κάνουν κλήση στους ιδιοκτήτες τους κουνώντας μια «έξυπνη» μπάλα, παπαγάλοι που επιλέγουν διαδικτυακά φίλους με την άκρη της γλώσσας τους, πίθηκοι και λεμούριοι που ενεργοποιούν ήχους και εικόνες για να ηρεμήσουν. Η τεχνολογία δεν περιορίζεται μόνο στους ανθρώπους αλλά εισβάλλει μεθοδικά στον κόσμο των ζώων, δημιουργώντας τις βάσεις για ένα δικό τους «Ιντερνετ», δίνοντάς τους «φωνή» για να εκφράσουν τις επιθυμίες τους και να επικοινωνούν διαδραστικά.
Από τα εργαστήρια της Γλασκώβης μέχρι τις πιο μακρινές γωνιές του πλανήτη η κοινωνική αλληλεπίδραση κατοικίδιων και εξωτικών ζώων με τη βοήθεια διαδραστικών συσκευών ανοίγει ένα απτό ερευνητικό πεδίο για έναν κόσμο όπου τα ζώα δεν είναι παθητικοί αποδέκτες φροντίδας ή μελέτης, αλλά ενεργοί χρήστες τεχνολογίας και «συνομιλητές» σε ένα δίκτυο που διαμορφώνεται με κέντρο τις δικές τους ανάγκες και συμπεριφορές. Καθώς η επιστήμη σχεδιάζει το μέλλον, όπου ένας σκύλος θα κάνει «αναπάντητη» στο αφεντικό του κι ένας παπαγάλος θα επιλέγει με ποιον θα παίξει διαδικτυακά, το «Ιντερνετ των ζώων» υπόσχεται να αλλάξει όχι μόνο τον τρόπο που ζούμε μαζί τους αλλά και τον τρόπο που κατανοούμε τη θέση τους στον πλανήτη και στο περιβάλλον που μοιραζόμαστε.
Οπως επισημαίνει δημοσίευμα των “Financial Times” πειράματα του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης έχουν επιτρέψει σε διάφορα είδη – από παπαγάλους και μαϊμούδες έως γάτες και σκύλους – να απολαμβάνουν βιντεοκλήσεις και ηχητικές κλήσεις σε μεγάλες αποστάσεις. Εχουν επίσης αναπτυχθεί τεχνολογίες που επιτρέπουν σε πιθήκους και λεμούριους σε ζωολογικούς κήπους να ενεργοποιούν κατ’ απαίτηση, καταπραϋντικούς ήχους, μυρωδιές ή βίντεο.
«Σχεδιάζουμε να προχωρήσουμε πέρα από την απλή βιντεοκλήση και να δώσουμε πραγματικά στα ζώα τη δυνατότητα διαδραστικών ενεργειών», δήλωσε στο Βρετανικό Φεστιβάλ Επιστήμης στο Λίβερπουλ η Ιλιένα Ντάγκλας, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του πανεπιστημίου για την αλληλεπίδραση ζώων και υπολογιστών.
Η ερευνήτρια ξεκίνησε δημιουργώντας το Dogphone, που επιτρέπει στα ζώα να επικοινωνούν με τους ιδιοκτήτες τους όταν μένουν μόνα. Το λαμπραντόρ της, ο Ζακ, την καλεί σηκώνοντας και κουνώντας μια μπάλα με επιταχυνσιόμετρο. Στόχος της τώρα είναι μια πραγματικά διαδραστική επικοινωνία και αναδιαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο τα ζώα ασκούν έλεγχο στο περιβάλλον τους και αξιοποιούν ευκαιρίες για κοινωνικές συνδέσεις.
Με ένα μελλοντικό «Διαδίκτυο των ζώων», προσθέτει «μπορούμε να αρχίσουμε να φανταζόμαστε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε τα ζώα, πιθανώς από το ίδιο τους το σπίτι, να αναπτύσσουν φιλίες μεταξύ τους σε ολόκληρο τον κόσμο».
Το 2024 μεγάλη εταιρεία ζωοτροφών επένδυσε σε πρωτοποριακή έρευνα με το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο για να διερευνήσει αν τα κατοικίδια μπορούν να αξιοποιήσουν συσκευές AIC (Augmentative Interspecies Communication) στην ουσία ηχητικούς πίνακες με πλήκτρα ώστε να επικοινωνούν καλύτερα με τους ανθρώπους. Οταν πατηθούν τα πλήκτρα αυτά ακούγονται ηχογραφημένες λέξεις όπως «έξω», «παιχνίδι», «βόλτα» ή «τουαλέτα» και τα κατοικίδια μπορούν με κάποιους συνδυασμούς να έρχονται σε επικοινωνία για τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους με τους φροντιστές τους.
Παπαγάλοι σε οnline επικοινωνία μεταξύ τους
Μια συνεργασία του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης με το MIT και με το Northeastern University στις ΗΠΑ πρωτοπορεί σε επικοινωνίες μεγάλων αποστάσεων ανάμεσα σε παπαγάλους-κατοικίδια, που συνήθως ζουν μόνα στα σπίτια των ιδιοκτητών τους, αν και στη φύση κοινωνικοποιούνται σε μεγάλα σμήνη. Στο πείραμα επικοινωνίας μέσω Facebook Messenger όταν ένας παπαγάλος ήθελε να συνδεθεί με έναν «φίλο» που ήταν μακριά, ακόμη και σε διαφορετική ήπειρο, μια οθόνη αφής εμφάνιζε επιλογή από άλλα πουλιά διαθέσιμα online. Οι παπαγάλοι έμαθαν να ενεργοποιούν την ειδικά σχεδιασμένη οθόνη αγγίζοντάς την απαλά με τη γλώσσα τους αντί να τη χτυπούν έντονα με το ράμφος τους.
Στο πρώτο στάδιο της μελέτης οι ερευνητές εκπαίδευσαν μέσα σε τρεις μήνες 18 παπαγάλους και τους κηδεμόνες τους ώστε να χρησιμοποιούν οθόνες αφής σε τάμπλετ και smartphones, σε αναζήτηση τρόπων με τους οποίους τα πτηνά θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν την οικόσιτη ζωή τους μέσω της επικοινωνίας. Στη νέα μελέτη συμμετείχαν 26 πουλιά τα οποία «χρησιμοποιούσαν το σύστημα έως και τρεις ώρες την ημέρα, με κάθε κλήση να διαρκεί έως πέντε λεπτά». Αφού εκπαιδεύτηκαν, τα πουλιά μπορούσαν να χτυπούν ένα κουδουνάκι όποτε ήθελαν να κάνουν κλήση, προκειμένου οι κηδεμόνες τους να τους ανοίξουν την εφαρμογή στο FB. Οι αλληλεπιδράσεις περιελάμβαναν φροντίδα του φτερώματος, παιχνίδια ή έντονες φωνητικές ανταλλαγές. «Οταν αναλύσαμε τα δεδομένα, διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους παπαγάλους είχαν αγαπημένους φίλους», επεσήμανε η Ντάγκλας. Επιπλέον οι ιδιοκτήτες τους ανέφεραν ότι τα πουλιά έδειχναν πιο χαρούμενα όταν μπορούσαν να αλληλεπιδρούν διαδικτυακά με άλλους παπαγάλους και όχι μόνο με ανθρώπους.
«Σήμερα καλύπτουμε τις βασικές ανάγκες των κατοικίδιων και των ζώων σε ζωολογικούς κήπους για τροφή, φροντίδα και ψυχαγωγία με διάφορους τρόπους», επισημαίνει η ερευνήτρια. «Ομως μας διαφεύγουν μεγαλύτερες ευκαιρίες να αξιοποιήσουμε τις γνωστικές τους ικανότητες και να ικανοποιήσουμε τις κοινωνικές τους ανάγκες».
Τι είναι το Dogphone και πώς λειτουργεί
Το Dogphone είναι μια πρωτότυπη συσκευή που αναπτύχθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης και του Πανεπιστημίου Aalto της Φινλανδίας, η οποία επιτρέπει στους σκύλους να κάνουν βιντεοκλήσεις με τους ιδιοκτήτες τους. Το σύστημα λειτουργεί όταν το κατοικίδιο σηκώνει και κουνά μια μαλακή μπάλα εξοπλισμένη με επιταχυνσιόμετρο στο εσωτερικό της. Με την ανίχνευση κίνησης από το επιταχυνσιόμετρο ενεργοποιείται μια βιντεοκλήση σε μια οθόνη συνδεδεμένη με τη συσκευή.
Η εφεύρεση, ιδέα της δρ. Ιλιένα Ντάγκλας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης βρήκε εφαρμογή σε συνεργασία με το 10χρονο λαμπραντόρ της Ζακ και συναδέλφους της από το Πανεπιστήμιο Aalto.
Η ομάδα πίσω από την εφεύρεση δήλωσε ότι το DogPhone μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού που βιώνουν τα κατοικίδια καθώς τέτοια προβλήματα είναι πολύ συχνότερα, ειδικά μετά την πανδημία του κορωνοϊού που τα ζωάκια συνήθισαν να έχουν τους ανθρώπους στο σπίτι μαζί τους.
Μάλιστα οι ερευνητές τονίζουν ότι υπάρχουν εκατοντάδες έξυπνα παιχνίδια συνδεδεμένα με το Διαδίκτυο που οι ιδιοκτήτες σκύλων μπορούν να αγοράσουν για τα κατοικίδιά τους. Ωστόσο «η συντριπτική πλειονότητα έχει κατασκευαστεί με γνώμονα τις ανάγκες των ιδιοκτητών, επιτρέποντάς τους να παρακολουθούν ή να αλληλεπιδρούν με τα ζώα ενώ λείπουν από το σπίτι. Πολύ λίγα φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τι μπορεί να θέλουν τα ίδια τα σκυλιά ή πώς η τεχνολογία μπορεί να τα ωφελήσει ως έμβια όντα με σκέψεις και συναισθήματα».
Η ερευνητική εργασία για το Dogphone παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο συνέδριο ACM Interactive Surfaces and Spaces στο Λοτζ της Πολωνίας το 2021.
Σε μια δοκιμή, ο Ζακ κάλεσε την Ντάγκλας σηκώνοντας και κουνώντας την μπάλα με το επιταχυνσιόμετρο, γεγονός που προκάλεσε την έναρξη μιας βιντεοκλήσης σε φορητό υπολογιστή στο σαλόνι της.
«Αυτό που ήθελα να κάνω ήταν να βρω έναν τρόπο να μετατρέψω τον Ζακ από δέκτη της τεχνολογίας, όπου δεν έχει καμία επιλογή ή έλεγχο στον τρόπο που αλληλεπιδρά με τις συσκευές, σε χρήστη, όπου θα μπορούσε να παίρνει ενεργές αποφάσεις για το πότε, πού και πώς θα πραγματοποιεί μια κλήση».
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι ο Ζακ είχε επίγνωση της αιτιακής σχέσης ανάμεσα στο να σηκώνει την μπάλα και να πραγματοποιεί κλήση, ή ακόμα ότι κάποιες από τις αλληλεπιδράσεις που φάνηκαν τυχαίες δεν ήταν πραγματικά ακούσιες εκ μέρους του. Ωστόσο, είναι σαφές ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ενδιαφερόταν σίγουρα για αυτό που έβλεπε και έδειξε κάποιες από τις ίδιες συμπεριφορές που παρουσιάζει όταν βρίσκεται μαζί με την ιδιοκτήτριά του.