Είναι ένα «πολιτικό θέατρο» ή το πρώτο βήμα προς την ειρήνη; Το μόνο δεδομένο είναι πως θα επαναβεβαιωθούν τα παλαιστινιακά δικαιώματα της αυτοδιάθεσης
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν να αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη ως κράτος στα Ηνωμένα Έθνη. Το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του χαρακτηρίζουν την κίνηση «πολιτικό θέατρο». Οι υποστηρικτές των παλαιστινιακών δικαιωμάτων λένε ότι η επίσημη αναγνώριση αποτελεί απλώς το πρώτο βήμα.
- Η Βρετανία θα αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης εντός της ημέρας
- Γάζα: «Ο θάνατος είναι πιο ελεήμων». Μαρτυρίες που σοκάρουν, συνεχίζεται το σφυροκόπημα
Τη Δευτέρα, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη θα πραγματοποιήσει ειδική σύνοδο για τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας. Πρόκειται για συνέχεια μιας διπλωματικής πρωτοβουλίας που ηγούνται η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία, με στόχο την αναβίωση της λύσης των δύο κρατών — όπου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα συνυπάρχουν πλάι-πλάι — ως της μοναδικής απάντησης στη σύγκρουση που διαρκεί δεκαετίες.
Στη συνεδρίαση της Δευτέρας, αρκετές χώρες έχουν δηλώσει ότι θα ενταχθούν στις περισσότερες από 145 χώρες-μέλη του ΟΗΕ που ήδη αναγνωρίζουν παλαιστινιακό κράτος. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η Γαλλία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Αυστραλία, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα.
Οι περισσότερες από τις πρόσφατες ευρωπαϊκές δηλώσεις υπέρ της αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους σχετίζονται με τη συνεχιζόμενη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 65.000 ανθρώπων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Διεθνείς ερευνητές ωστόσο εκτιμούν ότι ο απολογισμός είναι ακόμη υψηλότερος. Την περασμένη Δευτέρα, η Ανεξάρτητη Διεθνής Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη δημοσίευσε έκθεση που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα.
Το Ισραήλ και ο βασικός του σύμμαχος, οι Ηνωμένες Πολιτείες, απέρριψαν την έκθεση, όπως και άλλες που κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα, καταδικάζοντας κάθε σχέδιο αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως κράτους και ισχυριζόμενοι ότι κάτι τέτοιο θα αποτελούσε «ανταμοιβή στην τρομοκρατία» — αναφορά στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, που καθοδηγήθηκαν από τη μαχητική οργάνωση Χαμάς και είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο σχεδόν 1.200 ανθρώπων, πριν από την έναρξη της στρατιωτικής εκστρατείας του Ισραήλ στη Γάζα.
«Πολιτικό θέατρο»
Ακόμη και υποστηρικτές της παλαιστινιακής υπόθεσης λένε ότι η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής, εάν δεν συνοδευτεί από ουσιαστικές ενέργειες.
«Τα δυτικά κράτη αρκούνται σε συμβολικές κινήσεις, ενώ οι Παλαιστίνιοι μένουν χωρίς δικαιοσύνη και χωρίς κράτος, με μόνο ένα αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στη βιωμένη πραγματικότητα και τις διεθνείς δηλώσεις», υποστήριξε τον Αύγουστο η Ινές Άμπντελ Ραζέκ, διευθύντρια συνηγορίας στο Palestine Institute for Public Diplomacy, με έδρα τη Ραμάλα, σε κείμενό της για το παλαιστινιακό think tank Al Shabaka.
Την Τετάρτη, ο αρθρογράφος του Guardian Όουεν Τζόουνς έγραψε ότι «κάθε ενέργεια που έχει ληφθεί κατά του Ισραήλ είναι επιφανειακή, με στόχο να κατευνάσει τα αιτήματα της κοινής γνώμης για δράση».
Ανησυχία προκαλεί επίσης το πώς θα αντιδράσει το Ισραήλ σε ένα νέο κύμα αναγνωρίσεων, σημείωσε αυτή την εβδομάδα ο Ρίτσαρντ Γκόουαν, διευθυντής του UN Office του International Crisis Group, σε άρθρο του στο αμερικανικό περιοδικό Just Security.
«Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου … έχει μακρά ιστορία αψηφώντας το σύνολο της διεθνούς κοινότητας», έγραψε. «Ένα σενάριο που ανησυχεί τους διπλωμάτες είναι ότι ο Νετανιάχου — ο οποίος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι “δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος” — θα μπορούσε να απαντήσει στην αναγνώριση ανακοινώνοντας σχέδια επίσημης προσάρτησης τμημάτων των παλαιστινιακών εδαφών στον λόγο του».
Μπορεί η αναγνώριση να φέρει ειρήνη;
Είναι σαφές ότι η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους από μόνη της δεν θα σταματήσει τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.
«Η αναγνώριση είναι ένα λανθασμένο υποκατάστατο των μποϊκοτάζ και των τιμωρητικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν κατά μιας χώρας που διαπράττει γενοκτονία», υποστήριξε τον Αύγουστο ο αρθρογράφος Γκιντεόν Λέβι στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz. «Η αναγνώριση είναι κούφια υπηρεσία στα λόγια. … Αυτό δεν θα σταματήσει τη γενοκτονία, που δεν θα τερματιστεί χωρίς πρακτικά βήματα από τη διεθνή κοινότητα».
Όπως επισημαίνουν νομικοί εμπειρογνώμονες, τα ζητήματα είναι ξεχωριστά. Είτε η Παλαιστίνη θεωρείται κράτος είτε όχι, το διεθνές δίκαιο ήδη υποχρεώνει άλλα κράτη να πράξουν ό,τι μπορούν για να αποτρέψουν τη διάπραξη γενοκτονίας.
Διπλωματική αναβάθμιση
Αυτό που θα μπορούσε να επιτύχει η αναγνώριση της Παλαιστίνης είναι να ενισχύσει το επιχείρημα υπέρ μιας εκεχειρίας, μέσα στα υπάρχοντα διεθνή διπλωματικά, διοικητικά και νομικά πλαίσια.
Ο Αιγύπτιος αναλυτής Όμαρ Αουφ επισήμανε στην έκδοση φθινοπώρου 2025 του περιοδικού The Cairo Review of Global Affairs ότι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι είχαν προσπαθήσει το 1989 να προσχωρήσουν στις Συμβάσεις της Γενεύης, αλλά απορρίφθηκαν από την Ελβετία, η οποία επικαλέστηκε «αβεβαιότητα» σχετικά με την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους.Τον Αύγουστο, η Νόμι Μπαρ-Γιαακόβ, διαπραγματεύτρια ειρήνης στο Geneva Centre for Security Policy, είπε στη DW ότι η αναγνώριση «δεν αλλάζει τίποτα άμεσα, αλλά δίνει
στους Παλαιστινίους πολύ ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί, γιατί όταν διαπραγματεύεσαι κράτος με κράτος, δεν είναι το ίδιο με το να διαπραγματεύεσαι ένα κράτος με μια μη αναγνωρισμένη οντότητα».
Η διμερής αναγνώριση θα μπορούσε να θεωρηθεί μορφή διπλωματικής αναβάθμισης. Οι χώρες που αναγνωρίζουν — όπως η Γαλλία ή το Βέλγιο — θα πρέπει να επανεξετάσουν τις σχέσεις τους με την Παλαιστίνη, καθώς και τις νομικές τους υποχρεώσεις απέναντί της. Αυτό, σύμφωνα με ειδικούς, θα μπορούσε να οδηγήσει και σε αναθεώρηση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Ωστόσο, η αναγνώριση πρέπει να συνοδευτεί από πρακτικά μέτρα, τόνισε στη DW ο Χιου Λόβατ, ανώτερος ερευνητής στο πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
«Η αναγνώριση δεν είναι πολιτική· είναι ένα άνοιγμα. Η πραγματική δουλειά ξεκινά την επόμενη μέρα», είπε τον Αύγουστο ο Άνας Ικτάιτ, λέκτορας πολιτικής οικονομίας της Μέσης Ανατολής στο Australian National University, σε κείμενό του στο περιοδικό Akfar, που εκδίδεται από το Doha-based Middle East Council on Global Affairs.
«Μια σημαντική επαναβεβαίωση»
Είναι αλήθεια ότι η αναγνώριση είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολική, παραδέχονται οι ειδικοί. «Αλλά ο συμβολισμός δεν είναι πάντα κακός. Δεδομένων των χωρών που προχωρούν στην αναγνώριση — ιδιαίτερα της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου — αποτελεί μια σημαντική επαναβεβαίωση των παλαιστινιακών δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης, του δικαιώματος να ζουν ελεύθεροι από κατοχή, του δικαιώματος στην κρατική υπόσταση κ.ο.κ.»
Ωστόσο, τα συμβολικά μέτρα πρέπει να συνοδευτούν από πρακτικές ενέργειες, τόνισε.
Σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες την Τετάρτη, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, κάλεσε τα κράτη-μέλη να αυξήσουν τους δασμούς σε ορισμένα ισραηλινά προϊόντα και να επιβάλουν κυρώσεις σε εποίκους και δύο ανώτερους Ισραηλινούς πολιτικούς. Πρόκειται για μέτρα που έχουν ήδη προτείνει ειδικοί του ECFR. Πηγή στις Βρυξέλλες είπε στη DW ότι η Ιταλία, που προηγουμένως αντιστεκόταν στη διακοπή της επιστημονικής χρηματοδότησης της ΕΕ προς το Ισραήλ, ενδέχεται σύντομα να άρει τις αντιρρήσεις της.
«Ακόμη και πριν από τρία χρόνια, η αναγνώριση θα μπορούσε να θεωρηθεί το τέλος της ιστορίας», είπε ο Λόβατ. «Αλλά πιστεύω ότι, επειδή τα πράγματα έχουν αλλάξει τόσο δραματικά όσον αφορά τη δημόσια και πολιτική γνώμη, δεν είναι πλέον ζήτημα είτε να αναγνωρίσεις [την Παλαιστίνη] είτε να κάνεις κάτι άλλο».
Αυτή τη στιγμή προωθούνται ταυτόχρονα πολλαπλά μέτρα, συνέχισε, και αυτό αντικατοπτρίζει το πώς η κοινή γνώμη σε όλο το πολιτικό φάσμα έχει αλλάξει από το 2023.
«Η αναγνώριση πρέπει να θεωρηθεί ως μια πορεία», κατέληξε ο Λόβατ. «Μπορεί να μη φτάσουμε εκεί αύριο, αλλά η κατεύθυνση είναι σαφής».
Πηγή: Deutsche Welle
Το άρθρο DW: Τι θα πετύχει στην πράξη η αναγνώριση της Παλαιστίνης εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.