O υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Παπαναστασίου, μιλάει με την άνεση κάποιου ο οποίος ανάλωσε την καριέρα του ως ειδικός σε σημαντικές θέσεις του τομέα της ενέργειας, τα πλείστα. Η συνέντευξη έγινε στο Ισραήλ όπου βρέθηκε κυρίως για επαφές με τον ομόλογό του. Φυσιολογικά, η συζήτησή μας περιστράφηκε γύρω από τα του καλωδίου GSI το οποίο υποστηρίζει διαχρονικά και με θέρμη και για το οποίο είχε πολλά να πει. Πιστεύει ότι τα υπάρχοντα προβλήματα επιλύονται, αλλά εάν δεν επιλυθούν αποκαλύπτει ότι η Κύπρος κοιτάζει και προς… Ισραήλ μεριά.
Τελικά, κ. υπουργέ, τι γίνεται; Η κρίση με το καλώδιο έχει ξεπεραστεί ή τα βάλαμε εθνικώς κάτω από το χαλί για να πάμε παρακάτω;
Κατ’ αρχάς δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάποια κρίση. Υπάρχει μια διαφορετική αντίληψη για το πώς πρέπει να εξελιχθεί το έργο.Η Κύπρος είναι έτοιμη να πληρώσει και τα 25 εκατ. αλλά και τα 125 εκατ. στην πορεία του έργου, νοουμένου ότι το έργο υλοποιείται. Τόσο απλά.
Δεν υλοποιείται;
Οχι, δεν υλοποιείται. Κατασκευάζεται μόνο καλώδιο. Για να υλοποιείται ένα έργο πρέπει να υπάρχει ένας δομημένος σχεδιασμός ο οποίος λέει ότι, αυτές τις ημερομηνίες κατασκευάζω καλώδιο, παράλληλα κάνω έρευνα βυθού, διερευνώ το πού θα καταλήξει, βάζω υποσταθμούς και είμαι έτοιμος να το διασυνδέσω και να το εξελίξω μέσα σε ένα χρονοδιάγραμμα. Το οποίο εδώ λήγει τέλος του 2029, να πατήσεις το κουμπί και να λειτουργήσει η διασύνδεση.
Δυνατότητα υπέρβασης; Υπάρχει;
Ποια είναι η υπέρβαση εδώ;
Το να μιλήσουν Λευκωσία και Αθήνα και να βρουν μια λύση.
Κοιτάξτε, αυτά δεν είναι θέματα τα οποία δεν επιλύονται. Οι κίνδυνοι σ’ αυτή την περίπτωση είναι τρεις: είναι ο τεχνικός και ο οικονομικός, που πιστεύω επιλύονται. Ο τρίτος, ο γεωπολιτικός, εάν μιλούμε για κάποια παρέμβαση τρίτου μέρους, πιστεύω και αυτός ως ευρωπαϊκό έργο μπορεί να διευθετηθεί. Ξέρετε, καμιά φορά απλά προβλήματα τα αναδεικνύουμε σε τεράστια, σε προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν. Το συγκεκριμένο πιστεύω ότι μπορεί να επιλυθεί και να τύχει καλής διαχείρισης. Θα πρέπει όμως να υπάρχει μια δομημένη διαχείριση. Και να μη βάζουμε την άμαξα μπροστά από το άλογο.
Αυτό, λοιπόν, έγινε εδώ;
Στην προκειμένη περίπτωση βλέπουμε ορισμένες κινήσεις με τις οποίες η άμαξα μπαίνει μπροστά από το άλογο και το άλογο το ξεχάσαμε πίσω. Συνεπώς ναι, μπορεί να επανέλθει στην πορεία δομημένης υλοποίησης το έργο. Είναι θέμα καλής διαβούλευσης μεταξύ των μερών. Και το πιο σημαντικό είναι να εμπλακεί και η Ευρώπη και να είναι και πιο δραστήρια για το οποιοδήποτε άλλο θέμα προκύπτει.
Ετσι μπορεί να ξεπεραστεί και το θέμα της Τουρκίας; Διότι η Αγκυρα φαίνεται να θεωρεί πως το GSI είναι προσπάθεια να διεμβολίσουμε τα δικά της σχέδια με το τουρκολιβυκό μνημόνιο κ.λπ. Μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;
Δεν είναι της ειδικότητάς μου βέβαια αυτό, αλλά εξ όσων βλέπω μέσα από τα ενεργειακά η Τουρκία έχει μια μαξιμαλιστική διεκδίκηση η οποία δεν έχει ρεαλισμό ούτε τεκμηρίωση και συνεπώς δεν μπορεί να σταθεί στο διεθνές δίκαιο, ενώ προκαλεί και αναστάτωση στην περιοχή. Η Κύπρος παρ’ όλες τις αδυναμίες της συνδράμει και ως μέλος της ΕΕ και μάλιστα πολύ σημαντικά στη διατήρηση της σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Είδατε πρόσφατα τι κάναμε με το φυσικό αέριο και την Αίγυπτο, τώρα είμαστε στο Ισραήλ, εμείς δεν αποκλείσαμε ποτέ κανέναν. Η Τουρκία είναι που δεν μιλάει μαζί μας και δεν μας αναγνωρίζει, αυτή έχει βάλει τις γραμμές στο γήπεδο όπως η ίδια θέλει.
Τι επιδιώκει ακριβώς;
Η Τουρκία χρησιμοποιεί την ενέργεια για να φέρει κράτη της περιοχής σε ένα σύστημα συμμαχιών, είτε μέσω των ενεργειακών τους αναγκών είτε μέσω κοινών χαρακτηριστικών όπως η θρησκεία κ.ά., αλλά αυτά είναι πράγματα που δεν στηρίζονται πουθενά. Η Ελλάδα προσπαθεί να κρατήσει μία θέση η οποία να εξηγεί την τοποθέτηση του καλωδίου, το οποίο δεν χρειάζεται ειδικές άδειες για να το ποντίσεις σε διεθνή ύδατα, το επιτρέπει το Διεθνές Δίκαιο. Αυτή είναι και η λογική του φορέα υλοποίησης, του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος είναι ελληνική εταιρεία, ώστε να υλοποιήσει το έργο.
Τώρα, εδώ στο Ισραήλ, είδατε τον ομόλογό σας Ελι Κοέν. Υποθέτω ότι το GSI ήταν κι αυτό ανάμεσα στα όσα συζητήσατε.
Βέβαια, έγινε συζήτηση και για το GSI. Το Ισραήλ τοποθετήθηκε υπέρ της ολοκλήρωσής του και σήμερα μας έκανε ουσιαστικά μια τοποθέτηση, την οποία γνωρίζαμε μεν, όμως σήμερα μας ελέγχει και επίσημα: ότι ουσιαστικά θέλει να συνδεθεί με οτιδήποτε γειτονικό ενεργειακά. Το Ισραήλ έχει κάποιες διασυνδέσεις με την Αίγυπτο και την Ιορδανία όμως είναι φυσικού αερίου, όχι ηλεκτρισμού, υπάρχει εξάρτηση και δεν συνιστούν ασφάλεια προμήθειας για το Ισραήλ, μάλλον το Ισραήλ είναι που προσφέρει ασφάλεια προμήθειας στις άλλες δύο χώρες.
Και το GSI τού δίνει μια διέξοδο.
Το Ισραήλ, ουσιαστικά, επιδιώκει την ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο και μελλοντικά με την Ελλάδα και με την Ευρώπη ή πιο σωστά πρώτα προγραμματίζεται να γίνει η σύνδεση με την Ελλάδα και την Ευρώπη και μετά με την Κύπρο, για σκοπούς ασφάλειάς του στην προμήθεια ηλεκτρισμού. Οπότε ναι, τοποθετούνται υπέρ του έργου και θα ήθελαν να προχωρήσει το συντομότερο το κομμάτι Ισραήλ – Κύπρου. Ηδη γνωρίζουν κάποια πράγματα όσον αφορά το CBA, το Cost Benefit Analysis (σ.σ. ανάλυση κόστους – οφέλους, το οποίο δόθηκε ήδη προς το Ισραήλ). Εχουν κάποιες αμφιβολίες για το κόστος, το οποίο το θεωρούν υπερβολικό, αλλά θεωρούμε σωστό ότι θα πρέπει να ξεκινήσουμε με ταχείς ρυθμούς τη διασύνδεση της Κύπρου με το Ισραήλ, διότι το θέλουμε και οι δύο πλευρές.