Σάλος με το βιβλίο Οικονομικών της Γ’ Γυμνασίου που λέει ότι φτωχοί και πλούσιοι υποφέρουν το ίδιο…
«Η αλήθεια είναι ότι το διάβασα σε εκπαιδευτική ιστοσελίδα και νόμιζα ότι ήταν τρολάρισμα… Ωσπου έψαξα το ψηφιακό βιβλίο Οικονομίας…». Με τις φράσεις αυτές, σχολιάζει μια συνταξιούχος εκπαιδευτικός το απόσπασμα της σελίδας 11 από το νέο σχολικό βιβλίο «Οικονομικά» Γ’ Γυμνασίου, το οποίο ξεσήκωσε σάλο στα κοινωνικά δίκτυα. Το απόσπασμα: «Η ανεπάρκεια των συντελεστών παραγωγής και κατ’ επέκταση των αγαθών και υπηρεσιών λέγεται Στενότητα. Τόσο οι φτωχοί όσο και οι πλούσιοι αντιμετωπίζουν στενότητα. Οικογένειες και με τους δύο γονείς άνεργους για μεγάλο χρονικό διάστημα, στερούνται βασικών αγαθών όπως τροφής, ρουχισμού, συνεχούς παροχής ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ. διότι οι γονείς δεν έχουν τα απαιτούμενα χρήματα για να τα εξασφαλίσουν. Ακόμα, όμως και πολυεκατομμυριούχοι δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τους τις ανάγκες. Ο πολυεκατομμυριούχος ποδοσφαιριστής θέλει να περάσει το Σαββατοκύριακό του παίζοντας ποδόσφαιρο και γυρίζοντας διαφημιστικό φιλμάκι, αλλά δεν μπορεί να κάνει και τα δύο ταυτόχρονα». Τα σχόλια που συνοδεύουν την ανάρτηση του αποσπάσματος, κυρίως χιουμοριστικά. «Μα είναι δυνατόν; Η στενότητα χτυπά χωρίς έλεος! Από τη μάνα που κόβει το φαγητό στα τρία, μέχρι τον πολυεκατομμυριούχο ποδοσφαιριστή. Πραγματικά, πώς αντέχουν τόση πίεση οι άνθρωποι αυτοί;» ή «Θυμίζει κάτι βραζιλιάνικες σαπουνόπερες με τίτλο Και οι πλούσιοι κλαίνε….».
Η αθλητική επικαιρότητα στο ΟΜΑΔΑ Live
Προϊστορία
Δύο σημειώσεις – υπενθυμίσεις: Πρώτον: Αρχικά τα Οικονομικά επρόκειτο να ενταχθούν στο πρόγραμμα της Α’ Λυκείου, με ταυτόχρονη μείωση μιας ώρας Αρχαίων. Υστερα από αντιδράσεις αποφασίστηκε να ενταχθεί από φέτος στην Γ’ Γυμνασίου χωρίς μείωση άλλης διδακτικής ώρας. Δεύτερον: το βιβλίο αυτό είναι σχολικό εγχειρίδιο του υπουργείου Παιδείας της Κύπρου που παραχωρήθηκε στο ΙΕΠ για την κάλυψη της ανάγκης διδασκαλίας του νέου μαθήματος.
Αντιδράσεις έχουν ξεσπάσει με φόντο τα παραδείγματα που υπάρχουν στη σελίδα 11 του σχολικού βιβλίου του μαθήματος των Οικονομικών που φέτος διδάσκεται στην Γ’ Γυμνασίου
Η ανισότητα ως … φυσικό φαινόμενο
Για σταδιακό εξοβελισμό της διδασκαλίας των κοινωνικών επιστημών από τα νέα προγράμματα σπουδών και την απαξίωσή τους, κάτι που διαγράφεται και στο περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων, μιλά στα «ΝΕΑ» ο Τρύφωνας Λεμοντζόγλου, διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Σιένα, καθηγητής Οικονομίας της Γ’ Λυκείου (παράλληλα διδάσκει Ποσοτικές Μεθόδους στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Αναφερόμενος στο βιβλίο, επισημαίνει: «Λίγο έως πολύ, η φτώχεια, η ανεργία και η ανισότητα παρουσιάζονται ως φυσικά φαινόμενα, αποκομμένα από την ουσία της αντικειμενικής κοινωνικής πραγματικότητας που ευθύνεται για τη γέννησή τους.
Το βιβλίο, υιοθετώντας μονόπλευρα, και κατ’ επέκταση αντιδιαλεκτικά, τον στενό πυρήνα σκέψης του φανταστικού αφηγήματος των νεοκλασικών Οικονομικών, δηλαδή των Οικονομικών της αγοράς, αποκρύβει την ταξική διάσταση των κοινωνιών». Ο κ. Λεμοντζόγλου τονίζει ότι από το βιβλίο απουσιάζει κάθε αναφορά στο έργο των βασικών θεμελιωτών της κλασικής Πολιτικής Οικονομίας (Μαρξ, Σμιθ, Ρικάρντο, Μιλ κ.ά.) και συμπληρώνει: «Μάλιστα, κάνοντας ένα τεράστιο χρονικά άλμα στο πεδίο εξέλιξης της ιστορίας της οικονομικής σκέψης, επιχειρεί να παρουσιάσει τη σημερινή κυριαρχία των νεοκλασικών προσεγγίσεων στα Οικονομικά όχι ως αποτέλεσμα μιας διαρκούς και μακροχρόνιας διαπάλης, αλλά ως «μάννα εξ ουρανού». Ετσι, οι μαθητές στερούνται την παιδαγωγικά αναγκαία επαφή και εξοικείωση με τα διάφορα κριτικά ρεύματα οικονομικής σκέψης ενώ καλούνται να αποδεχθούν τις νεοκλασικές παραδοχές ως τη μια και μοναδική αλήθεια.
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του, ο μαθητής αναρωτιέται: «Τι φταίει τελικά για όλα τα δεινά του κόσμου, αν όχι η ταξική εκμετάλλευση;». «Μα η έλλειψη πόρων», απαντά το βιβλίο. Αν δεν μπορείς να ταΐσεις τα παιδιά σου, να ζεστάνεις το σπίτι σου και να εξοφλήσεις τα χρέη σου, ίσως να φταίει που «ζητάς περισσότερα απ’ όσα μπορείς». Θέατρο, σινεμά, συναυλίες, διάβασμα, παιχνίδι, γυμναστική, διακοπές δεν φτάνουν για όλους. Αυτή η «στενότητα», όπως πληροφορεί το βιβλίο, χαρακτηρίζει ακόμη και τις ζωές των πολυεκατομμυριούχων. Πλούσιοι και φτωχοί, βράζουν, σύμφωνα πάντα με το βιβλίο, στο ίδιο διαταξικό καζάνι. Αλήθεια, όμως, ποια «στενότητα» βιώνει το μόλις 5% του πληθυσμού της Ευρώπης που ιδιοποιείται το 50% του παραγόμενου πλούτου της ηπείρου; Σε ποιους «περιορισμούς» υπόκειται η ζωή του Ιλον Μασκ, η περιουσία του οποίου ξεπερνά σε αξία το ΑΕΠ της Ελλάδας; Πόσο δεδομένη είναι η ζωή των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη, που μόνο τον τελευταίο χρόνο είδαν τον ρυθμό αύξησης των περιουσιών τους σχεδόν να τριπλασιάζεται; Μήπως μοιράζονται τα βάσανα και τις αγωνίες του 45% του παγκόσμιου πληθυσμού που αναγκάζεται να ζει με λιγότερα από 7 δολάρια την ημέρα; Ας σοβαρευτούμε».
Οι τεμπέληδες και οι άνεργοι
Και το βιβλίο «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ΄ Λυκείου (Γενικού και ΕΠΑΛ) δεν ήταν… χωρίς προβλήματα – ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε αναφορές σχετικά με το περιεχόμενό του. Συγκεκριμένα, στο υποκεφάλαιο για την ανεργία, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «…Επίσης άτομα τα οποία μπορούν να εργαστούν, αλλά για διάφορους λόγους δεν θέλουν, για παράδειγμα, τεμπέληδες, δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό.
Συνεπώς, τα άτομα τα οποία δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εργαστούν αποτελούν τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό…». Η συγκεκριμένη φράση κάθε χρόνο διαγράφεται από τη διδακτέα ύλη της Γ΄ τάξης στο Γενικό Λύκειο, αλλά όχι και στην Γ΄ τάξη των ΕΠΑΛ. Επειδή η διατύπωση αυτή αναπαράγει και καλλιεργεί επιζήμιες αναπαραστάσεις σχετικά με την ανεργία, ο Συνήγορος ζήτησε αφενός η φράση αυτή να διαγράφεται και από τη διδακτέα ύλη της Γ’ τάξης ΕΠΑΛ και αφετέρου να τροποποιηθεί το συγκεκριμένο εδάφιο με απάλειψη του χαρακτηρισμού «τεμπέληδες». Το υπουργείο Παιδείας, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το ΙΤΕ «Διόφαντος» ανταποκρίθηκαν θετικά.