Μετά την «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα, που είδαμε την περασμένη εβδομάδα, θεώρησα καλό σήμερα να δούμε μία μάλλον εκκολαπτόμενη σύγχρονη και αληθινή ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ που τη ζούμε όλοι μας σήμερα εν έτει 2025.
Με τη μορφή μιας κατανοητής αλληγορίας, σαν τον Πλάτωνα, ο συγγραφέας George Orwell μάς παρουσιάζει ένα λαϊκό παραμύθι που το ονομάζει ”A fairy Story” που στα ελληνικά θα το λέγαμε ένα παραμυθάκι με το όνομα Η «Φάρμα των Ζώων».
Ευθύς αμέσως να πούμε πως ο μύθος τούτος είναι μία σκληρή σάτιρα που καταδικάζει τον ολοκληρωτισμό, μία ανυπόφορη φασιστική δικτατορία. Συγκεκριμένα, ο Όργουελ στοχεύει το είδος του κομμουνισμού της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης ως τίποτα περισσότερο από την ιδεολογία ενός αστυνομικού κράτους.
Το βιβλίο του είναι μάλλον λακωνικό και πολύ σύντομο. Το αντίγραφο που έχω μπροστά μου έχει 104 σελίδες και έχει μόλις 10 σύντομα κεφάλαια με αρκετές ζωγραφιές και διαβάζεται μέσα σε μερικές μόνο ώρες ακόμη και από τους …ερασιτέχνες φιλαναγνώστες.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΣΠΙΤΙ
Το σκηνικό της ιστορίας είναι το «Manor Farm» (το Μεγάλο Αρχοντικό Σπίτι) και ο αφηγητής αφηγείται τα γεγονότα από μια οπτική τριτοπρόσωπη γωνία ως παντογνώστης. Ο καταλύτης για τη δράση είναι ένα όνειρο που λέει ο Γέρος Ταγματάρχης, ένα βραβευμένο γουρούνι, ανάμεσα στα άλλα ζώα. Είχε ένα όραμα για έναν κόσμο στον οποίο τα ζώα δεν υφίστανται πλέον κακομεταχείριση από τους ανθρώπους και προτρέπει τα ζώα να ξεσηκωθούν σε επανάσταση για να το πετύχουν. Τους συμβουλεύει να μην εμπιστεύονται οτιδήποτε ανθρώπινο, αφού τα ζώα είναι τα μόνα που κάνουν παραγωγική δουλειά και να σέβονται την ισότητα όλων των ζώων.
«ΟΛΑ ΤΑ ΖΩΑ ΕΙΝΑΙ ΙΣΑ»
Μέσα στη δυστυχία τους, τα ζώα είναι δεκτικά στις ιδέες του Γέρου Ταγματάρχη. Τα γουρούνια Snowball, Squealer και Napoleon αναπτύσσουν το όραμα του Μεγάλου Γουρουνιού, στο δόγμα όπου και τα ζώα έχουν δικαιώματα. Τελικά, τα πεινασμένα ζώα εισβάλλουν στο υπόστεγο όπου αποθηκεύεται η τροφή τους και διώχνουν τους ανθρώπους ιδιοκτήτες. Διακηρύσσουν ότι η φάρμα είναι Φάρμα των Ζώων, γράφοντας τις διδασκαλίες του Γέρου Ταγματάρχη στον τοίχο του αχυρώνα. Η πιο σημαντική αρχή είναι ότι «όλα τα ζώα είναι ίσα», αλλά τα γεγονότα σύντομα αρχίζουν να δυσφημούν αυτό το ιδανικό.
Τα γουρούνια, αφού είναι τα πιο έξυπνα ζώα, αναλαμβάνουν γρήγορα τις λειτουργίες της φάρμας. Κατανέμουν την τροφή που όλα τα ζώα βοηθούν να αναπτυχθεί με άνισο τρόπο, διατηρώντας το γάλα για δική τους αποκλειστική χρήση. Οι σοδειές είναι καλές στην αρχή, και παρόλο που τα ζώα δουλεύουν σαν σκλάβοι -πιο σκληρά από ό,τι έκαναν υπό τον κ. Τζόουνς- και το ηθικό τους είναι μάλλον καλό.
Ο ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΚΑΝΕΙ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ
Ο Snowball αναδεικνύεται ηγέτης, βοηθούμενος από τον Squealer, έναν ειδικό δημοσίων σχέσεων και προπαγάνδας. Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να ανακαταλάβουν τη φάρμα, τα ζώα στέκονται σταθερά στη Μάχη του… Βουστασίου. Στη συνέχεια, ο Snowball αρχίζει να εργάζεται σε έναν ανεμόμυλο για να παρέχει στα ζώα ηλεκτρική ενέργεια, ώστε να μπορούν να απολαμβάνουν μια τριήμερη εβδομάδα εργασίας, αλλά πριν προλάβει να πετύχει οτιδήποτε, ο Ναπολέων κάνει πραξικόπημα.
Εξορίζει τον Snowball, υποστηριζόμενος από τα άγρια σκυλιά του, και ξεκινά ένα ολοκληρωτικό πρόγραμμα. Όποτε είναι απαραίτητο, αλλάζει ή σβήνει τις άβολες αρχές από τον τοίχο του αχυρώνα και τα ζώα δεν μπορούν να συζητήσουν αυτές τις αλλαγές, επειδή η ελευθερία του λόγου και η ανοιχτή συζήτηση έχουν απαγορευτεί!
«ΟΛΑ ΤΑ ΖΩΑ ΕΙΝΑΙ ΙΣΑ, ΑΛΛΑ ΜΕΡΙΚΑ ΖΩΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΙΣΑ ΑΠΟ ΑΛΛΑ»
Ο Ναπολέων σύντομα αρχίζει να κάνει συμφωνίες με τους ανθρώπους που έχουν φάρμες γύρω από τη Φάρμα των Ζώων, και γίνεται όλο και περισσότερο σαν αυτούς – μεθυσμένος, τεμπέλης και άπληστος. Ο Ναπολέων χρησιμοποιεί ακόμη και τα σκυλιά του για να επιτεθεί και να σκοτώσει τα ζώα της φάρμας που του αντιτίθενται ή τον επικρίνουν, προκειμένου να εκφοβίσει τους επιζώντες και να διατηρήσει την κυριαρχία του. Η χειραγώγηση των αρχών των ζώων έχει αφήσει μόνο μία αρχή γραμμένη πάνω στον τοίχο:: «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από άλλα». Σε αυτό το σημείο, αυτός και οι ακόλουθοί του έχουν γίνει πανομοιότυποι με τους ανθρώπινους αφέντες που είχαν ανατρέψει τα ζώα.
Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ
Από μόνη της, αυτή η αλληλουχία γεγονότων κάνει μια ωραία ιστορία, αλλά έχει ένα άλλο επίπεδο νοήματος πέρα από την επίλυση της πλοκής. Ο Όργουελ βασίζει την ιστορία του στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην ίδρυση και τα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Ο μεγάλος ινστράκτορας αντιπροσωπεύει τον Καρλ Μαρξ, ο οποίος διατύπωσε τη θεωρία του κομμουνισμού και πέθανε πριν από την ίδρυση οποιουδήποτε κομμουνιστικού κράτους. Ο Snowball φαίνεται να αντιπροσωπεύει τον Λέον Τρότσκι και ο Ναπολέων τον διώχνει με τρόπο που θυμίζει την άνοδο του Στάλιν στην εξουσία.
Ωστόσο, αν και η ιστορία παραλληλίζεται με αρκετές λεπτομέρειες από τη σοβιετική ιστορία, χρησιμεύει επίσης ως προειδοποίηση ενάντια σε κάθε είδους ολοκληρωτικού καθεστώτος. Η αργή διάβρωση των δικαιωμάτων και η παρακμή της αστικής δικαιοσύνης που απεικονίζεται στη Φάρμα των Ζώων, θα μπορούσε να συμβεί σε οποιοδήποτε μέρος ή ανά πάσα στιγμή.
Ο Όργουελ δεν πρόβλεψε την πτώση του κομμουνισμού, αλλά η πτώση αυτού του καθεστώτος δεν σημαίνει ότι η Φάρμα των Ζώων είναι ένα λείψανο: Συνεχίζει να υπενθυμίζει στους αναγνώστες πόσο εύκολα μια κοινωνία μπορεί να γλιστρήσει και να πέσει στα χέρια ενός Δικτάτορα και μάλιστα ο ίδιος θα έχει σήμερα και το αξίωμα του Αρχηγού του «Ελεύθερου Κόσμου!» Το αλληγορικό αυτό μυθιστόρημα έχει σαφώς μεταφορική χροιά και θεωρείται δικαίως ως συμβολικό της ανθρώπινης πολιτικής κοινωνίας, όπως και το αλληγορικό Σπήλαιο του Πλάτωνα.
The post «Φάρμα των Ζώων» του Τζορτζ Όργουελ-Μία σύγχρονη Αλληγορία appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.