
Στο 1,5-2,5% του ετήσιου τζίρου των σουπερμάρκετ υπολογίζεται από τους ειδικούς, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η «χασούρα» από τις κλοπές, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 250 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Οι κλοπές αντιμετωπίζονται ως ένα σημαντικό πρόβλημα του συγκεκριμένου κλάδου, όπως αναγνωρίζουν και τα στελέχη γνωστών αλυσίδων που μίλησαν στα «ΝΕΑ», σημειώνοντας ωστόσο ότι ο ακριβής προσδιορισμός της έκτασης του φαινομένου είναι πολύ δύσκολος.
Είναι γεγονός ότι σημαντικό ποσοστό των κλοπών έχει να κάνει με ανθρώπους οι οποίοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα διαβίωσης, εξαιτίας της φτώχειας – χαμηλοί μισθοί και συντάξεις, αλλά και ανεργία – και της ακρίβειας. Κάτι που αναδεικνύει μία ακόμη πλευρά των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει συνολικά η ελληνική κοινωνία.
Αυτό που οι ειδικοί θεωρούν επίσης σίγουρο, πάντως, είναι πως το μεγαλύτερο μέρος των κλοπιμαίων κατευθύνεται στη συνέχεια στη «μαύρη» αγορά, με στόχο την αποκόμιση κέρδους από τις σπείρες που «τρέχουν» τη συγκεκριμένη… βιομηχανία της. «Μακάρι να μας έκλεβαν μόνο όσοι έχουν ανάγκη», λέει υψηλόβαθμο στέλεχος σουπερμάρκετ που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι σε αυτή την περίπτωση θα τηρούσαν διαφορετική και πιο ελαστική τακτική. Αλλωστε, όλα σχεδόν τα καταστήματα του κλάδου υποστηρίζουν πως κάνουν τα «στραβά μάτια» σε περιπτώσεις άπορων ανθρώπων που θα βγουν από το κατάστημα χωρίς να πληρώσουν για προϊόντα ανάγκης.
Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν, για τις περισσότερες κλοπές ευθύνονται συνήθως σπείρες, δηλαδή ομάδες 3 ή και περισσότερων ατόμων. Στη συνέχεια, οι σπείρες αυτές διακινούν τη… λεία τους σε υπαίθριες αγορές στις πόλεις, όπου πωλούν τα προϊόντα μέχρι και στο ένα τέταρτο της τιμής που έχουν στα ράφια των σουπερμάρκετ. Με το δικό τους κόστος να είναι επί της ουσίας μηδενικό – πλην των… οδοιπορικών! – το περιθώριο κέρδους είναι σημαντικό. Για αυτόν τον λόγο, οι σπείρες επιλέγουν να κλέψουν τα ακριβότερα προϊόντα των σουπερμάρκετ, για τα οποία οι τιμές κυμαίνονται από 3 έως 25 ευρώ. Ευκολότερη λεία είναι βεβαίως τα προϊόντα των οποίων η συσκευασία είναι μικρή σε μέγεθος, ενώ για ευνόητους λόγους αποφεύγονται εκείνα που έχουν ημερομηνία λήξης – πλην των συσκευασμένων τυριών και αλλαντικών, που προτιμούνται από τους πιο… γκουρμέ κλέφτες.
Τα ποτά, το λάδι και τα… ξυραφάκια
Συνηθισμένος στόχος είναι τα αλκοολούχα ποτά με μεγάλη περιεκτικότητα σε αλκοόλ και αντίστοιχες τιμές. Ουίσκι, βότκα, ρούμι, τεκίλα και ακριβά μπουκάλια κρασιού αποτελούν αγαπημένα προϊόντα για τους κλέφτες, αφού είναι και τα πιο ακριβά αντικείμενα που βρίσκει κανείς στο σουπερμάρκετ, με τις τιμές να κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 20 και 25 ευρώ. Στη συνέχεια, τα ποτά πωλούνται σε μαγαζιά ή και σε ανεξάρτητους εμπόρους, ενώ ενίοτε καταναλώνονται από τα ίδια τα μέλη της σπείρας. Αλλη δημοφιλής επιλογή είναι τα βρεφικά γάλατα, που κοστίζουν συνήθως 18-23 ευρώ. Οι σπείρες διοχετεύουν τα κουτιά και μπουκάλια στην αγορά, με κύριους αποδέκτες ορισμένα φαρμακεία, όπως καταγγέλλει στέλεχος αλυσίδας σουπερμάρκετ. «Οταν το κανονικό κόστος είναι 20-22 ευρώ και οι κλέφτες τα δίνουν σε φαρμακεία έναντι 5-6 ευρώ, είναι αναμενόμενο οι σπείρες να βρουν ευήκοα ώτα», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Πριν από μερικούς μήνες, επίσης, όταν η τιμή του ελαιόλαδου είχε φτάσει στα ύψη, με το κιλό να πωλείται έναντι 13-15 ευρώ, οι κλέφτες είχαν ρίξει την προσοχή τους εκεί, δείχνοντας ότι προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των καιρών. «Τώρα που έχει πέσει η τιμή του λαδιού, έχουν μειωθεί και οι κλοπές», αναφέρει το στέλεχος της αλυσίδας.
Αξίζει να σημειωθεί πως η τάση αυτή είχε λάβει και διεθνείς διαστάσεις, με τους “Financial Times” να δημοσιεύουν σχετικό ρεπορτάζ για τις κλοπές ελαιολάδου στην Ισπανία τον Μάρτιο του 2024. Επιπλέον, οι κλέφτες των σουπερμάρκετ δείχνουν ιδιαίτερη αγάπη και για άλλα φαγώσιμα προϊόντα, όπως είναι τα συσκευασμένα τυριά και αλλαντικά. Κοινό χαρακτηριστικό τους με τα υπόλοιπα είναι το γεγονός ότι πωλούνται σε υψηλές τιμές στα ράφια, από 3 έως 9 ευρώ.
Ούτε όμως οι διάδρομοι με τα προϊόντα υγιεινής δεν περνούν απαρατήρητοι. Κι εκεί, άλλωστε, μπορεί να βρει κανείς προϊόντα μεγάλης αξίας, όπως είναι ορισμένες ακριβές οδοντόκρεμες με τιμή γύρω στα 5 ευρώ, αλλά και καλλυντικά, των οποίων οι τιμές μπορεί να φτάσουν έως τα 15 ευρώ ή και ακόμη παραπάνω. Οι σπείρες, πάντως, μοιάζουν να ενδιαφέρονται και για την… εξωτερική τους εμφάνιση, με τα ξυραφάκια μιας χρήσης να αποτελούν συχνή λεία. Το κοινό τους με τα υπόλοιπα προϊόντα, είναι φυσικά η τιμή, αφού πακέτα με ξυραφάκια κοστίζουν από 5 έως 10 ευρώ.
Στη συνέχεια, τα ξυραφάκια πωλούνται συνήθως σε υπαίθριες αγορές έναντι πολύ χαμηλότερου αντιτίμου. Κοντά στα ξυραφάκια, συνήθως δίπλα στα ταμεία των σουπερμάρκετ, βρίσκουμε και μπαταρίες. Η μέθοδος που ακολουθείται είναι η ίδια, με πακέτα μπαταριών με τιμή 4-9 ευρώ στο σουπερμάρκετ να πωλούνται για σημαντικά χαμηλότερο αντίτιμο σε ανεπίσημες αγορές.
Μπορεί, άραγε, να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το συγκεκριμένο φαινόμενο. Οι ειδικοί δεν μοιάζουν να είναι τόσο αισιόδοξοι. Σίγουρα, όμως, η καταπολέμηση της ακρίβειας και της φτώχειας μπορεί να δώσει αρκετέ απαντήσεις…
Οι κλοπές τροφίμων εμφανίζουν απογείωση σε ολόκληρη την Ευρώπη
«Στις 12 Φεβρουαρίου 2022, μια 70χρονη συνταξιούχος, που αντιμετώπιζε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, συνελήφθη στα προάστια της Αθήνας για κλοπή από ένα σουπερμάρκετ της γερμανικής αλυσίδας Lidl. Στην τσάντα της είχε κρύψει κρέας και τυριά αξίας 40 ευρώ. Η σύλληψή της πυροδότησε ένα κίνημα αλληλεγγύης, που συνοδεύτηκε και από επιθέσεις σε αρκετά καταστήματα της αλυσίδας, με συνέπεια αυτή να αποσύρει τη μήνυση που είχε καταθέσει».
Το παραπάνω περιστατικό είναι ένα από τα πολλά που περιλαμβάνει σχετικό ρεπορτάζ της γαλλικής «Le Monde», τα οποία καταγράφηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν την πανδημία της Covid-19 και την έκρηξη του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Ενδεικτική είναι και η μαρτυρία δημοσιογράφου του βασκικού τηλεοπτικού καναλιού ETB, από παντοπωλείο της πόλης του Σαν Σεμπαστιάν: «Καθώς βρισκόταν κοντά στο ταμείο και παρατηρούσε ένας νεαρός που φορούσε φόρμα και είχε γεμάτες τις τσέπες του ενεργοποίησε τον συναγερμό ασφαλείας στις θύρες και στη συνέχεια κυνηγήθηκε από ένα ταμία και ένα φύλακα. Στο Twitter (όπως λεγόταν τότε το Χ), ορισμένοι αναρωτήθηκαν εάν ήταν το παιδί που έκλεψε ή το σουπερμάρκετ με τις τιμές του».
Το σοκ του πληθωρισμού
Το διαφωτιστικό (αν και σχετικά παλιό, από τα μέσα του 2023) ρεπορτάζ ήταν σαφές στη διαπίστωσή του: «Είτε πρόκειται για την Ελλάδα είτε για την Ισπανία είτε για το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία ή τη Γαλλία, οι κλοπές τροφίμων εμφανίζουν απογείωση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το σοκ του πληθωρισμού, που έχει προκληθεί από την εκρηκτική αύξηση των τιμών της ενέργειας, έχει πλέον επεκταθεί σε όλες τις κατηγορίες τροφίμων», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η αλήθεια, βεβαίως, είναι πως το φαινόμενο προϋπήρχε της πανδημίας, ενώ προφανώς οι κλοπές από τα ράφια των σουπερμάρκετ δεν γίνονται μόνο λόγω ανάγκης. Αλλο τόσο πραγματικότητα είναι, όμως, ότι η περίοδος αυτή το ενέτεινε, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται και σήμερα, ειδικά καθώς ο πληθωρισμός και η ακρίβεια δεν μας έχουν εγκαταλείψει – ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη και το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη.
«Ο Τζορτζ, ένας 45χρονος πρώην ηλεκτρολόγος ο οποίος λέει ότι έχει μείνει εκτός της αγοράς εργασίας τα τελευταία 7 χρόνια εξαιτίας ψυχολογικών προβλημάτων, λαμβάνει ενίσχυση ύψους 783,78 στερλινών κάθε μήνα. Οπως μας λέει, αφού πληρώνει το ενοίκιό του (475 στερλίνες), το ηλεκτρικό (περίπου 170), τα δημοτικά τέλη (άλλες 20), του μένουν 120 στερλίνες για να προμηθευτεί τροφή. Σημειώνει ότι έχει αξιοποιήσει μια τοπική τράπεζα τροφίμων, όμως οι επισκέψεις σε αυτήν περιορίζονται σε μία κάθε τέσσερις εβδομάδες, ενώ παραδέχεται ότι έχει αναγκαστεί να μοιράζεται την επιμέλεια της 10χρονης κόρης του με τη μητέρα της για να τα φέρουν βόλτα», ανέφερε ρεπορτάζ του “Guardian” (Μάρτιος 2025), επιβεβαιώνοντας του λόγου το αληθές.
Κάτι έχει καταλάβει ο Κεν Λόουτς…