Η εξαγορά πλασματικού χρόνου ασφάλισης δίνει τη δυνατότητα σε χιλιάδες ασφαλισμένους να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα, μειώνοντας το όριο ηλικίας έως και 7 χρόνια (στον ιδιωτικό τομέα), ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η σύνταξη έως 250 € τον μήνα. Οι παλαιοί ασφαλισμένοι πριν το 1993 επωφελούνται διπλά, ενώ οι νεότεροι μπορούν να μειώσουν το όριο ηλικίας από τα 67 στα 62 έτη, με πλήρη αξιοποίηση των πλασματικών ετών. Οι νέοι μετά το 1993 ασφαλισμένοι βοηθούνται από τα πλασματικά να συμπληρώσουν τα 40 έτη και έτσι να κατεβάσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 67 στα 62, κερδίζοντας επίσης μεγαλύτερη σύνταξη.
Η δυνατότητα εξαγοράς αφορά ασφαλισμένους σε Δημόσιο, ΙΚΑ, ΔΕΚΟ, Τράπεζες, ΕΤΑΑ, ΟΑΕΕ και στα βαρέα, ενώ οι προϋποθέσεις και το κόστος εξαρτώνται από τον χρόνο ασφάλισης, την ηλικία και τον φορέα. Η επιλογή της εξόφλησης μπορεί να γίνει εφάπαξ ή με δόσεις, προσφέροντας ευελιξία στον ασφαλισμένο.
Τονίζεται ότι η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλους τους φορείς ασφάλισης. Κυρίως όμως :
- Γονείς ανηλίκων ή τριτέκνους στο Δημόσιο που με τη χρήση αυτών κατοχυρώνουν αναδρομικά το 2010, το 2011 ή το 2012.
- Μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που συμπληρώνουν με την εξαγορά 5.500 ημέρες αναδρομικά το 2010 ή το 2011 για την κατοχύρωση του δικαιώματος.
- Μητέρες ανηλίκων σε ΔΕΚΟ – Τράπεζες που συμπληρώνουν αναδρομικά 25ετία το 2011 ή το 2012.
- Άνδρες και γυναικες δημόσιους υπάλληλοι για τη συμπλήρωση 35ετίας ή 36ετίας ή 37ετίας.
- Ασφαλισμένους σε ΕΤΑΑ (Νομικών – ΤΣΜΕΔΕ – ΤΣΑΥ) ή ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ – ΤΑΕ – ΤΣΑ) για τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης
- Ασφαλισμένους στα βαρέα για συμπλήρωση των λοιπών προϋποθέσεων.
Για όλες τις παραπάνω κατηγορίες η εξαγορά συμφέρει, εφόσον συμπληρώνονται όλες οι προϋποθέσεις ώστε ο ασφαλισμένος να μπορεί είτε να κατοχυρώσει δικαίωμα, είτε να συνταξιοδοτηθεί.
Διευκρινίζεται ότι τα πλασματικά έτη χρησιμοποιούνται ευρέως μετά την πλήρη εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου το 2016, καθώς χιλιάδες ασφαλισμένοι αναγκάστηκαν να παρατείνουν τον εργασιακό τους βίο προκειμένου να μην υποστούν σημαντικές μειώσεις στο ποσό της σύνταξής τους ή να μη χάσουν το δικαίωμα σε ευνοϊκότερη ηλικία συνταξιοδότησης.
Η νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα εξαγοράς έως και επτά πλασματικών ετών, με προϋποθέσεις που εξαρτώνται από τον χρόνο ασφάλισης, την ηλικία και τον ασφαλιστικό φορέα στον οποίο υπάγεται ο ενδιαφερόμενος. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές πως για έναν σημαντικό αριθμό εργαζομένων, η αξιοποίηση των πλασματικών ετών μπορεί να σημάνει διαφορά ακόμη και πέντε ετών για την έξοδο στη σύνταξη.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση εξαγοράς ή αναγνώρισης πλασματικών χρόνων με σκοπό την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος οποιαδήποτε χρονική στιγμή, είτε άμεσα, είτε μεταγενέστερα, είτε με την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης ανεξάρτητα από το έτος και το χρόνο που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος μπορεί να επιλέξει με ποιο έτος επιθυμεί να κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης, αρκεί να συμπληρώνει τις προβλεπόμενες ημέρες ή έτη ασφάλισης με τη βοήθεια των αναγνωριζόμενων χρόνων. Για παράδειγμα, γονείς ανηλίκων που μετρούν σήμερα 35 έτη εργασίας και χρειάζονται 37 για να συνταξιοδοτηθούν με τα όρια του 2011, μπορούν να αξιοποιήσουν πλασματικά έτη τέκνων και στρατιωτικής θητείας ή σπουδών, ώστε να «κλειδώσουν» αναδρομικά το παλαιότερο όριο ηλικίας.
Επισημαίνεται ότι το κόστος της εξαγοράς διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τον φορέα ασφάλισης. Συγκεκριμένα:
- Στο Δημόσιο ανάλογα με το έτος υποβολής της σχετικής αίτησης το κόστος μπορεί να είναι από 6,67% έως 20% των συντάξιμων αποδοχών.
- Στον ιδιωτικό τομέα το κόστος ανέρχεται στο 20% επί των μεικτών αποδοχών του τελευταίου μήνα πριν από το μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης.
- Στους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες ανέρχεται στο επίπεδο της εισφοράς κύριας σύνταξης της ασφαλιστικής κατηγορίας που έχει επιλεχθεί το έτος υποβολής της αίτησης εξαγοράς.
Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ είτε με δόσεις. Η επιλογή της εξόφλησης με παρακράτηση από τη σύνταξη γίνεται μόνο στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος επιλέξει να υποβάλει την αίτηση εξαγοράς μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης.