Εκατοντάδες οικογένειες στη Μαδρίτη κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς προσιτή κατοικία, καθώς μεγάλοι διεθνείς επενδυτικοί κολοσσοί όπως οι Blackstone, Cerberus και Hines αποσύρουν χιλιάδες διαμερίσματα από την αγορά ενοικίων. Οι κατοικίες αυτές, που αποτελούσαν μέρος μεγάλων «πακέτων» επενδυτικών χαρτοφυλακίων, προορίζονται πλέον για πώληση σε ιδιώτες. Με άλλα λόγια, δεν θα είναι πλέον διαθέσιμες για ενοικίαση. Οι ειδικοί μιλούν για μια νέα «ιδιωτικοποίηση» της κατοικίας, η οποία αναμένεται να συρρικνώσει ακόμη περισσότερο την ήδη πιεσμένη αγορά ενοικίων στην ισπανική πρωτεύουσα.
Η εξέλιξη αυτή δεν αφορά μόνο τη Μαδρίτη. Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται σε ευρωπαϊκές μητροπόλεις όπου η αγορά ακινήτων προσελκύει τεράστια κεφάλαια, προκαλώντας κοινωνικές εντάσεις και εξώθηση των κατοίκων εκτός κέντρου. Η Ισπανία, ήδη αντιμέτωπη με υψηλό κόστος ζωής και περιορισμένη προσφορά κατοικιών, βλέπει τον ιδιωτικό τομέα να επικρατεί εις βάρος του κοινωνικού συμφέροντος — ένα μοτίβο που θυμίζει όλο και περισσότερο και την ελληνική πραγματικότητα.
Στην Αθήνα, η ένταση στην αγορά κατοικίας έχει αρχίσει να θυμίζει τα πρώιμα στάδια της ισπανικής κρίσης. Τα προσιτά ενοίκια μειώνονται, τα προγράμματα βραχυχρόνιας μίσθωσης συνεχίζουν να απορροφούν διαμερίσματα από την αγορά, ενώ μεγάλοι επενδυτές αποκτούν ολόκληρες πολυκατοικίες για μεταπώληση ή τουριστική αξιοποίηση. Παράλληλα, νεότερες ηλικίες και εργαζόμενοι χαμηλού εισοδήματος δυσκολεύονται να βρουν κατοικία σε τιμή που να ανταποκρίνεται στους μισθούς της αγοράς.
Ενδεχόμενη επαναληπτική «ισπανικού τύπου» κρίση θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά τα μεγάλα ελληνικά αστικά κέντρα — από τη Θεσσαλονίκη έως την Πάτρα και τα Χανιά — όπου η έξαρση του real estate έχει ήδη αλλοιώσει τον χαρακτήρα των γειτονιών. Η εμπειρία της Μαδρίτης λειτουργεί έτσι ως προειδοποιητικό καμπανάκι: όταν η κατοικία μετατρέπεται αποκλειστικά σε επενδυτικό προϊόν, η κοινωνική συνοχή αρχίζει να ραγίζει.
Η συζήτηση για τη στέγη στην Ελλάδα, όπως και στην Ισπανία, δεν είναι πια μόνο οικονομική. Είναι βαθιά πολιτική και κοινωνική: ποιοι πόλεις θέλουμε να οικοδομήσουμε και για ποιους;