Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται ξανά στο χείλος μιας κρίσης που απειλεί να επιβραδύνει ή και να σταματήσει τη ροή παραγωγής των μεγαλύτερων εργοστασίων της ηπείρου. Ο λόγος; Μια σχετικά άγνωστη εταιρεία, η Nexperia, έχει μετατραπεί μέσα σε λίγες εβδομάδες στο επίκεντρο μιας γεωπολιτικής σύγκρουσης ανάμεσα στην Ολλανδία και την Κίνα, με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες να παρακολουθούν με ανησυχία.
Η Nexperia, που εδρεύει στην Ολλανδία και έχει κινεζική ιδιοκτησία, παράγει ταπεινούς αλλά απολύτως κρίσιμους βασικούς ημιαγωγούς – διόδους, τρανζίστορ και μικροτσίπ χαμηλής κατανάλωσης – που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των ηλεκτρονικών συστημάτων στα σύγχρονα αυτοκίνητα. Παρά το μέγεθός της (περίπου 3 δισ. ευρώ σε έσοδα), κατέχει σχεδόν το 9% της παγκόσμιας αγοράς σε αυτά τα εξαρτήματα και για ορισμένα είδη φτάνει έως και το 40%, με το 80% της παραγωγής της να γίνεται στην Κίνα.
Όταν, στις αρχές Οκτωβρίου, η κυβέρνηση της Ολλανδίας αποφάσισε να ενεργοποιήσει νόμο εθνικής ασφάλειας και να πάρει τον έλεγχο της εταιρείας, καθαιρώντας τον Κινέζο διευθύνοντα σύμβουλο, το Πεκίνο αντέδρασε άμεσα: πάγωσε όλες τις εξαγωγές εξαρτημάτων της Nexperia προς την Ευρώπη. Έτσι, η αλυσίδα εφοδιασμού της ηπείρου βρέθηκε ξαφνικά κομμένη στα δύο.
Η Ένωση Γερμανών Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (VDA) προειδοποίησε ήδη για «σημαντικές περιοριστικές επιπτώσεις στην παραγωγή» και πιθανές παύσεις λειτουργίας εργοστασίων εάν η κατάσταση δεν εξομαλυνθεί σύντομα. Η πρόεδρός της, Χίλντεγκαρντ Μύλερ, δήλωσε ότι η διακοπή στον εφοδιασμό της Nexperia δεν μπορεί να αντικατασταθεί βραχυπρόθεσμα.
Η Volkswagen επιβεβαίωσε την ανησυχία. «Ορισμένα εξαρτήματα της Nexperia είναι θεμελιώδη για τα οχήματά μας», ανέφερε εκπρόσωπός της, προειδοποιώντας για «σοβαρούς περιορισμούς παραγωγής στο άμεσο μέλλον». Μετά τις δηλώσεις αυτές, οι μετοχές της Volkswagen υποχώρησαν 2,5%, ενώ η Mercedes-Benz έχασε πάνω από 3% και η BMW περίπου 1,4%.
Παρότι η Volkswagen διέψευσε δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για επικείμενη παύση παραγωγής στο εργοστάσιο του Wolfsburg – όπου κατασκευάζεται το Golf – κανείς πλέον δεν αποκλείει αυτό το ενδεχόμενο. Η ACEA, η ένωση των ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών, προειδοποιεί ότι τα αποθέματα εξαρτημάτων «θα διαρκέσουν μόνο μερικές εβδομάδες» και ζητά άμεση πολιτική παρέμβαση από τις κυβερνήσεις και τις Βρυξέλλες.
Η υπόθεση Nexperia φέρνει στην επιφάνεια μια εύθραυστη πραγματικότητα: την εξάρτηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από την Κίνα. Η προσπάθεια της Ολλανδίας – και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. – να περιορίσει αυτή τη σχέση στο όνομα της «τεχνολογικής κυριαρχίας» έχει πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Το Πεκίνο, που ήδη δέχεται πιέσεις και κυρώσεις από τις ΗΠΑ για τον έλεγχο των ημιαγωγών, απαντά χρησιμοποιώντας τη στρατηγική του ελέγχου των κρίσιμων πρώτων υλών και εξαρτημάτων.
Η κρίση αυτή έρχεται σε μια στιγμή που ο ευρωπαϊκός κλάδος του αυτοκινήτου περνά ίσως τη δυσκολότερη περίοδο των τελευταίων δεκαετιών. Η μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα, η πίεση από τους Ασιάτες κατασκευαστές με φθηνότερα μοντέλα και η μειωμένη ζήτηση στην Ευρώπη και την Κίνα έχουν οδηγήσει ήδη σε προαναγγελθέντα κύματα απολύσεων — πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2030. Οι οικονομικές επιδόσεις είναι αποκαρδιωτικές: η Volkswagen έχει δει τα κέρδη της να μειώνονται κατά 40%, η Mercedes κατά 47% στο EBIT, ενώ η Stellantis κατέγραψε ζημίες 2,3 δισ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2025.
Σε αυτό το περιβάλλον, η διακοπή ενός ακόμη κρίσιμου κρίκου της αλυσίδας μοιάζει με το τελειωτικό χτύπημα. Οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών καλούνται τώρα να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για ασφάλεια και στην πραγματικότητα μιας βιομηχανίας που δεν μπορεί να αποκοπεί εύκολα από την Κίνα χωρίς να καταρρεύσει.
Όπως σημείωσε πρόσφατα η Sigrid de Vries, γενική διευθύντρια της ACEA, «βρισκόμαστε ξαφνικά σε μια ανησυχητική κατάσταση. Χρειάζονται άμεσες, ρεαλιστικές λύσεις από όλες τις πλευρές». Για την Ευρώπη, που εδώ και έναν αιώνα κινείται με τον ρυθμό του κινητήρα, το αν θα συνεχίσει να “τρέχει” ή θα μείνει από καύσιμα εξαρτάται πλέον από κάτι μικροσκοπικό — ένα τσιπάκι.