Τα γεγονότα του Ελληνοϊταλικού και του Ελληνογερμανικού πολέμου των ετών 1940-41 έχουν γραφεί στην Ιστορία. Παρακάτω, από το αρχείο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (www. geetha.mil.gr) παρατίθενται ορισμένα μόνο από τα ντοκουμέντα εκείνης της εποχής:
Η εφημερίδα «Καθημερινή», δι’ εκτάκτου εκδόσεώς της, η οποία εκυκλοφόρησε την 7ην πρωινήν, ανήγγειλεν όλας τα δραματικάς λεπτομερείας της ιταμής και απροκλήτου ιταλικής επιθέσεως εναντίον των ελευθεριών της πατρίδος μας.
Σύμφωνα με τας μεταδοθείσας ως άνω πληροφορίας, την 3ην μεταμεσονύχτιον της νυκτός (Κυριακής προς Δευτέραν) ο ενταύθα πρεσβευτής της Ιταλίας κ. Γκράτσι, ανελθών εις Κηφισίαν, επεσκέφθη τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως κ. Μεταξάν, προς τον οποίον επέδωκε εκ μέρους της κυβερνήσεως της Ρώμης διακοίνωσιν, συντεταγμένη εις ύφος τελεσιγραφικόν (βλέπε πιο κάτω το ακριβές κείμενο), αναπτύξας αυτήν και προφορικώς.
Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΞΙΩΣΙΣ
Δια της διακοινώσεως ταύτης η ιταλική Κυβέρνησις προβάλλουσα όλως αβάσιμον ισχυρισμόν, ότι η Ελλάς είχε ήδη θέσει εις την διάθεσιν της Αγγλίας βάσεις πολεμικάς, εζήτει την παραχώρησιν όλων των επικαίρων σημείων και βάσεων της Ελλάδος, ίνα χρησιμοποιήσει αυτάς εις τον πόλεμον, τον οποίον η Ιταλία διεξάγει εναντίον της Αγγλίας.
Ο κ. Μεταξάς απαντών ετόνισεν ότι είναι εντελώς ασύστατοι οι ιταλικοί ισχυρισμοί περί εκχωρήσεως από μέρους της Ελλάδος βάσεων προς την Αγγλίαν και υπεγράμμισε την ειλικρινή στάσιν της πλήρους ουδετερότητος, ην από της αρχής του πολέμου εξακολουθεί κρατούσα η Ελλάς.
Εδήλωσε δε εν συνεχεία ο κ. Πρωθυπουργός ότι η Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθή τας διατυπουμένας αξιώσεις της Ιταλίας. Εις απάντησιν ο πρεσβευτής της Ιταλίας εγνώρισεν εις τον κ. Πρόεδρον της κυβερνήσεως ότι είναι υποχρεωμένος μετά λύπης του να δηλώση κατόπιν της μη αποδοχής της διακοινώσεώς του ότι από της 6ης πρωινής θα γίνει έναρξις των πολεμικών επιχειρήσεων εκ μέρους της χώρας του εναντίον της Ελλάδος.
Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ
ΤΟΝ ΑΓΓΛΟΝ ΠΡΕΣΒΕΥΤΗΝ
Ευθύς μετά την αναχώρησιν του Ιταλού διπλωμάτου, ο κ. Πρόεδρος της κυβερνήσεως εδέχθη την επίσκεψιν του πρεσβευτού της Αγγλίας προς τον οποίον ανεκοίνωσε τα της επιδόσεως της ιταλικής διακοινώσεως και τα διαμειφθέντα μετά του κ. Γκράτσι, καθώς και την από μέρους της Ελλάδος υπερήφανον απόρριψιv των ιταλικών αξιώσεων.
Επηκολούθησε βραχεία συνομιλία, μεθ’ ην ο Άγγλος πρεσβευτής κατελθών εις τας Αθήνας απηύθυνεν ανοικτόν τηλεγράφημα προς το Φόρεϊν Όφφις εκθέτων την δημιουργηθείσαν εν Ελλάδι κατάστασιν.
Ο κ. Πάλαιρετ προσέθετεν εις το τηλεγράφημά του ότι ο Έλλην Πρωθυπουργός του εδήλωσεν ότι η Ελλάς εις τον άνισον αγώνα τον οποίον διεξάγει εναντίον της Ιταλίας επικαλείται την ενίσχυσιν παντός δυναμένου να την βοηθήση.
Δέον να σημειωθεί ότι ο Άγγλος πρεσβευτής κατά την συνομιλίαν του μετά του κ. Πρωθυπουργού διεβεβαίωσεν αυτόν ότι η παρασχεθείσα προ έτους προς την Ελλάδα εγγύησις της Αγγλίας περί προστασίας της ακεραιότητος και ανεξαρτησίας της χώρας μας τελεί εν ισχύϊ και δύναται η Ελλάς να υπολογίζη επ’ αυτής.
ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΝ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝ
Την 5ην πρωϊνήν συνήλθε εις το Υπουργείον των Εξωτερικών το Υπουργικόν Συμβούλιον εις το οποίον ο Έλλην Πρωθυπουργός ανεκοίνωσε τα της κηρύξεως εκ μέρους της Ιταλίας πολέμου εναντίον της χώρας μας δώσας συνάμα τας δέουσας οδηγίας εις ένα έκαστον των υπουργών διά την λήψιν των ενδεδειγμένων μέτρων. Το Συμβούλιον ενέκρινε επίσης τα διατάγματα περί κηρύξεως γενικής επιστρατεύσεως, πολιτικής επιστρατεύσεως και στρατιωτικού νόμου, τα οποία, αποσταλλέντα εις την εφημερίδα της κυβερνήσεως, εδημοσιεύθησαν αμέσως και ετοιχοκολλήθησαν εις το κεντρικώτερο σημείο της πρωτευούσης.
Ο κ. Μεταξάς εδέχθη μετά την λήξιν του Υπουργικού Συμβουλίου τους διοικητάς των Τραπεζών της Ελλάδος και Εθνικής και τους προϊσταμένους των διαφόρων υπηρεσιών προς ους έδωκε τας αναγκαίας διαταγάς. Το τελεσίγραφο που επέδωσε ο Ιταλός πρέσβης στον Ιωάννη Μεταξά ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «… Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβη ολοένα και περισσότερον απλώς και καθαρώς φαινομενική. Η ευθύνη δια την κατάστασιν ταύτην πίπτει πρωτίστως επί της Αγγλίας και επί της προθέσεώς της, όπως περιπλέκη πάντοτε άλλας χώρας εις τον πόλεμον. Η ιταλική κυβέρνησις θεωρεί έκδηλον ότι η πολιτική της ελληνικής κυβερνήσεως έτεινε και τείνει
να μεταβάλη το ελληνικόν έδαφος ή τουλάχιστον να επιτρέψη όπως το ελληνικόν έδαφος μεταβληθή εις βάσιv πολεμικής δράσεως εναντίον της Ιταλίας.
Τούτο δε θα ηδύνατο να οδηγήση εις μίαν ένοπλον ρήξιν μεταξύ της Ιταλίας και της Ελλάδος, ρήξιν την οποίαν η ιταλική κυβέρνησις έχει πάσαν πρόθεσιν να αποφύγη. Όθεν, η ιταλική κυβέρνησις κατέληξεν εις την απόφασιν να ζητήση από την ελληνικήν κυβέρνησιν -ως εγγύησιν διά την ουδετερότητα της Ελλάδος και ως εγγύησιν διά την ασφάλειαν της Ιταλίας- το δικαίωμα να καταλάβη δια των ενόπλων αυτής δυνάμεων, δια την διάρκειαν της σημερινής προς την Αγγλίαν ρήξεως, ωρισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους.
Η ιταλική κυβέρνησις ζητεί από την ελληνικήν κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθή εις την κατάληψιν ταύτην και όπως μη παρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιν των στρατευμάτων των προοριζομένων να την πραγματοποιήσωσι. Τα στρατεύματα ταύτα δεν παρουσιάζονται ως εχθροί του ελληνικού λαού και η Ιταλική Κυβέρνησις δεν προτίθεται ποσώς, δια της προσωρινής κατοχής στρατηγικών τινών σημείων, επιβαλλομένης υπό της ανάγκης των περιστάσεων και εχούσης καθαρώς αμυντικόν χαρακτήρα, να θίξη οπωσδήποτε την κυριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος. Η ιταλική κυβέρνησις ζητεί από την ελληνικήν κυβέρνησιν όπως δώση αυθωρεί εις τας στρατιωτικάς Αρχάς τας αναγκαίας διαταγάς ίνα η κατοχή αυτή δυνηθή να πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον.
Εάν τα ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήση αντίστασιν, η αντίστασις αυτή θα καμφθή διά των όπλων και η ελληνική κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας, αι οποίαι ήθελον προκύψη εκ τούτου. Αθήναι τη 28η Οκτωβρίου 1940».
Κατά τις προσεχείς ώρες, ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ και ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς εξέδωσαν δύο διαγγέλματα προς τον ελληνικό λαό.
Πιο συγκεκριμένα, το διάγγελμα του Γεωργίου έχει ως εξής:
«Προς τον ελληνικόν λαόν,
Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Σας ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθημεν να κατέλθωμεν εις πόλεμον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος. Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος ότι κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα επιτελέσουν το καθήκον των μέχρι τέλους και θα φανή αντάξιος της ενδόξου ημών ιστορίας. Με πίστιν εις τον Θεόν και εις τα πεπρωμένα της φυλής, το έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως είς άνθρωπος θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής νίκης. Εν τοις ανακτόροις των Αθηνών, τη 28η Οκτωβρίου 1940 Γεώργιος Β΄».
To αντίστοιχο διάγγελμα του Μεταξά ανέφερε επί λέξει τα ακόλουθα:
«Προς τον ελληνικόν λαόν, Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν δια την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην, προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησεν σήμερον την 3ην πρωϊνήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν και μου ανεκοίνωσεν ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωϊνήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. Έλληνες, τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε δια την πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών. Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Ιωάννης Μεταξάς».
Την ιδία ημέρα, εξεδόθησαν και οι πρώτες διαταγές του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού Στρατού Αλεξάνδρου Παπάγου.
Η διαταγή του προς τους διοικητές των μεγάλων μονάδων ήταν λιτή και περιεκτική.
«Από έκτης πρωινής σήμερον περιερχόμεθα εις εμπόλεμον κατάστασιν προς Ιταλίαν. Άμυνα εθνικού εδάφους διεξαχθή βάσει διαταγών ας έχετε. Εφαρμόσατε σχέδιον επιστρατεύσεως. Παπάγος».
Στην ιστορία, όμως, έμεινε η συγκλονιστική ημερησία διαταγή προς τα μαχόμενα νιάτα της Ελλάδος.
«Αναλαμβάνων την αρχηγίαν του Στρατού καλώ τους αξιωματικούς και οπλίτας του ελληνικού στρατού εις την εκτέλεσιν του υψίστου προς την πατρίδα καθήκοντος με την μεγαλυτέραν αυταπάρνησιν και σταθερότητα. Ουδείς πρέπει να υστερήση. Η υπόθεσις του αγώνος, τον οποίον μας επέβαλεν ο αχαλίνωτος ιμπεριαλισμός μιας μεγάλης δυνάμεως, η οποία ουδέν είχε ποτέ να φοβηθή από ημάς, είναι η δικαιωτέρα υπόθεσις την οποίαν είναι δυνατόν να υπερασπισθή ένας στρατός. Πρόκειται περί αγώνος υπάρξεως. Θα πολεμήσωμεν με πείσμα, με αδάμαστον εγκαρτέρησιν, με αμείωτον μέχρι τελευταίας πνοής ενεργητικότητα. Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο ελληνικός στρατός θα γράψει νέας λαμπράς σελίδας εις την ένδοξον ιστορίαν του. Μην αμφιβάλλετε ότι τελικώς θα επικρατήσωμεν, με την βοήθειαν και την ευλογίαν του Θεού και τας ευχάς του Έθνους. Έλληνες αξιωματικοί και οπλίται φανήτε ήρωες. Παπάγος».
Οι Έλληνες όχι μόνον απέκρουσαν τους Ιταλούς αλλά μέσα σε λίγες ημέρες πέρασαν στην αντεπίθεση, εισερχόμενοι στα εδάφη της μαρτυρικής βορείου Ηπείρου, την οποία απελευθέρωσαν για τρίτη φορά εντός είκοσι-επτά (27) ετών. Η πανωλεθρία των Ιταλών υπεχρέωσε τους Γερμανούς να παρέμβουν για τη σύναψη ανακωχής μεταξύ των εμπολέμων προκειμένου να πάψει ο διασυρμός των συμμάχων τους. Οι προσπάθειές τους εκδηλώθηκαν τον Δεκέμβριο του 1940 αλλά δεν τελεσφόρησαν. Ως εκ τούτου, το Βερολίνο αναγκάσθηκε να μεταβάλει σχέδια και να προετοιμάσει μία εκστρατεία στην Βαλκανική προκειμένου να αποτρέψει τη δημιουργία ενός εχθρικού θύλακα στα πλευρά του κατά το προηγούμενο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η εκκαθάριση της καταστάσεως κρινόταν ως επιτακτική ανάγκη από τον Αδόλφο Χίτλερ (Adolf Hitler) για δύο λόγους. Πρώτον για να μην αποκτήσουν οι Βρεταννοί τη δυνατότητα βομβαρδισμού των ρουμανικών πετρελαιοπηγών και δεύτερον για να αποφευχθεί μία πλαγιοκόπηση των δυνάμεών τους, οι οποίες θα επιτίθονταν στη Σοβ. Ένωση. Επικουρικά, οι Γερμανοί απέβλεπαν στη δημιουργία κατάλληλων βάσεων ανεφοδιασμού προς βοήθεια των Ιταλών, οι οποίοι συναντούσαν σοβαρές δυσκολίες και στη βόρεια Αφρική εναντίον των ολιγάριθμων Βρεταννών.
Στις 05.00 π.μ. της 6ης Απριλίου 1941, ο Γερμανός πρεσβευτής στην Αθήνα πρίγκιπας Βίκτωρ φον Έρμπαχ επεσκέφθη (μαζί με τον ελληνομαθή στρατιωτικό ακόλουθο Αντισυνταγματάρχη φον Κλεμ Χόκενμπουργκ) την οικία του Έλληνα πρωθυπουργού Αλεξάνδρου Κορυζή.
Εκεί, του επέδωσε τη διακοίνωση της κηρύξεως του πολέμου.
«Θα πρέπει να πληροφορήσω την Υμετέρα εξοχότητα ότι την στιγμήν ταύτην εκ μέρους της γερμανικής κυβερνήσεως επιδίδεται διακοίνωσις εις τον εν Βερολίνω Έλληνα πρεσβευτήν. Δια της διακοινώσεως Σας γνωρίζομεν, ότι τα γερμανικά στρατεύματα θα εισέλθουν εις το ελληνικόν έδαφος σήμερον την πρωΐαν, κατόπιν της εν Ελλάδι αφίξεως Αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων».
Ο Έλληνας πρωθυπουργός σηκώθηκε από την πολυθρόνα του και σαν έτοιμος από καιρό του απήντησε: «Παρακαλώ διαβιβάσατε εις την Υμετέραν κυβέρνησιν ότι η Ελλάς υπεραμυνομένη του πατρίου εδάφους θα αντιτάξη αντίστασιν δια των όπλων εις πάσαν απόπειραν των γερμανικών στρατευμάτων όπως εισβάλλουν εις αυτό».
Ο Γερμανός πρεσβευτής χαιρέτησε με σεβασμό και έφυγε. Αργότερα, ο ίδιος δήλωσε ότι είχε επιτελέσει το καθήκον του με βαθειά οδύνη, την οποία συμμεριζόταν και ο στρατιωτικός ακόλουθος. Είναι γνωστόν ότι ο Έρμπαχ ήταν φιλέλληνας και λάτρης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Οι εκθέσεις τις οποίες συνέτασσε για τους προϊσταμένους του με θέμα τον ελληνοϊταλικό πόλεμο ήταν απολύτως αντικειμενικές…
The post «Περιερχόμεθα εις εμπόλεμον κατάστασιν προς Ιταλίαν»-28 Οκτωβρίου 1940 appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.