Θα πρέπει να υπάρξει πανευρωπαϊκή προσέγγιση και ξεχωριστή γραμμή χρηματοδότησης στο επόμενο ΠΔΠ για την προστασία κρίσιμων ενεργειακών υποδομών της ΕΕ, επισημαίνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο υπουργός Ενέργειας της Λιθουανίας, Ζιγκιμάντας Βασιούνας, ο οποίος συμμετείχε στη σύνοδο P-TEC στην Αθήνα.
Στη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την επιβολή δασμών 15% η ΕΕ δεσμεύτηκε να επενδύσει 700 δισ. ευρώ για αγορά αμερικανικής ενέργειας και κυρίως LNG. Προσπαθούμε να αποδεσμευτούμε από την ενέργεια της Ρωσίας, αλλά μήπως καταλήγουμε να εξαρτιόμαστε από τις ΗΠΑ;
Η εξάρτηση από τη Ρωσία και η εξάρτηση από το αμερικανικό φυσικό αέριο δεν συγκρίνονται. Από τη Ρωσία λαμβάνουμε φυσικό αέριο μέσω αγωγών και η Ρωσία χρησιμοποιούσε την ενεργειακή της υποδομή ως όπλο για να ασκεί πίεση στους πελάτες της και να αποτρέπει εναλλακτικές λύσεις. Το LNG είναι ευέλικτο και οι προμήθειες θα μπορούσαν να γίνονται από οποιαδήποτε άλλη πηγή, π.χ. από τη Νορβηγία. Από την πλευρά αυτή δεν θα υπάρχουν οι ίδιες εξαρτήσεις. Πολιτικά, στρατηγικά και πρακτικά είναι πραγματικά σωστό να ενισχύσουν οι ΗΠΑ την προμήθεια αμερικανικού LNG στην ΕΕ. Στην Ευρώπη έχουμε ήδη συμφωνήσει ότι πρέπει να καταργήσουμε το ρωσικό φυσικό αέριο, τόσο από αγωγούς όσο και από LNG. Αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για τις ΗΠΑ να αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο.
Αναφέρατε την εργαλειοποίηση του φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Βρισκόμαστε γενικότερα σε εποχή εργαλειοποίησης της ενέργειας από τη Ρωσία, των σπάνιων γαιών από την Κίνα. Πώς μπορεί η Ευρώπη να προστατευτεί από τέτοιες καταστάσεις;
Πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις πηγές ενέργειας και τους προμηθευτές μας. Στη Λιθουανία πληρώσαμε στο παρελθόν το τίμημα της εξάρτησης αυτής. Οι λιθουανικοί αγωγοί για ορισμένες περιόδους βρίσκονταν υπό ρωσικό έλεγχο. Τότε οι Λιθουανοί πλήρωσαν την υψηλότερη τιμή ενέργειας παγκοσμίως. Παράλληλα, γινόταν προσπάθεια να αποτραπεί η Λιθουανία από την κατασκευή του δικού της τερματικού σταθμού LNG. Κατασκευάσαμε τον τερματικό μας σταθμό LNG το 2014. Μέσω της εναλλακτικής προμήθειας οι Λιθουανοί αγοράζουν πλέον την ενέργεια σε τιμές αγοράς. Είναι αρκετά σαφές ότι πρέπει να ενισχύσουμε την προμήθεια LGN στην Ευρώπη.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον ρόλο της περιφερειακής συνεργασίας σε αυτή την προσπάθεια;
Η σύνοδος P-TEC στην Αθήνα είναι μια καλή ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των περιφερειακών εταίρων. Συζητάμε για πολλά επίπεδα της περιφερειακής συνεργασίας. Ενας παράγοντας είναι φυσικά η συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ενα άλλο στοιχείο είναι η συνεργασία στον βόρειο διάδρομο. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι υπάρχει αρκετός χώρος και για τις δύο κατευθύνσεις, από τον Νότο και από τον Βορρά, για την προμήθεια LNG στην Ουκρανία. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει συνεργασία, αλλά ταυτόχρονα θα υπάρχει ισότιμος ανταγωνισμός και δυνατότητες και από τις δύο πλευρές, από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά και από τις βόρειες χώρες.
Υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Λιθουανίας;
Απολύτως, καθώς τόσο η Λιθουανία όσο και η Ελλάδα έχουν τους δικούς τους τερματικούς σταθμούς LNG. Μπορούμε να μοιραστούμε την εμπειρία λειτουργίας αυτών των τερματικών σταθμών LNG. Επίσης μπορούμε να συνεργαστούμε στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Λιθουανία είναι ηγέτης στην περιοχή στην ανάπτυξη δυναμικότητας παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας και σπάμε το ρεκόρ χρόνο με τον χρόνο. Αυτό έχει τεράστιο αντίκτυπο στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Εχουμε επίσης εισαγάγει ενδιαφέροντα σχέδια στο σύστημά μας. Εχουμε αναπτύξει το μοντέλο ηλιακής φωτοβολταϊκής απομακρυσμένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που σημαίνει ότι η ηλεκτρική ενέργεια θα παράγεται στο μεγάλο ηλιακό πάρκο και στη συνέχεια θα μπορούσε να καταναλωθεί από πολλαπλούς χρήστες, οι οποίοι θα αγοράζουν μόνο ένα μικρό μερίδιο του μεγάλου ηλιακού σταθμού παραγωγής ενέργειας. Στην Ελλάδα έχουμε πολύ περισσότερο ήλιο από ό,τι στη Λιθουανία, οπότε υπάρχει πεδίο συνεργασίας.