ΘΥΜΑΜΑΙ ακόμα, και μάλιστα πολύ έντονα, την ημέρα που ο τότε Γενικός Κυβερνήτης της Αυστραλίας Sir John Kerr (ο εκπρόσωπος της Βρετανικής Μοναρχίας) απέλυσε τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό της χώρας, Gough Whitlam. Ήταν μία από τις πιο δραματικές στιγμές στην ιστορία της αυστραλιανής δημοκρατίας, ένα γεγονός που σημάδεψε όχι μόνο την πολιτική ζωή της χώρας, αλλά και την παροικία μας, που ήδη κουβαλούσε πληγές από πραξικοπήματα, βασιλικές παρεμβάσεις και πολιτικές αναταραχές.
Εκείνη τη μέρα βρισκόμουν στην Lonsdale Street, στο κέντρο της Μελβούρνης – τη «Μικρή Αθήνα», όπως την αποκαλούσαν τότε οι αυστραλιανές εφημερίδες– έξω από το κατάστημα Σαλαπάτα, όπου κατέφθαναν εκατοντάδες συμπάροικοι για να προμηθευτούν τις αθηναϊκές εφημερίδες. Οι περισσότεροι νεοφερμένοι, πολιτικά φορτισμένοι και σχεδόν όλοι φανατικοί υποστηρικτές του Whitlam.
Μεγαλωμένος σε πολιτική οικογένεια, γνώριζα από μικρός τι σημαίνει κρίση δημοκρατίας. Ο πατέρας μου ήταν Βενιζελικός και αργότερα εκπρόσωπος της Ένωσης Κέντρου στο χωριό μας, στον Εγρηγόρο της Χίου. Ζούσα έντονα τις συζητήσεις για τα «Ιουλιανά», για την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης Παπανδρέου από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, για τις διαδοχικές κυβερνήσεις των αποστατών και –φυσικά– για τη δικτατορία του 1967. Έτσι, όταν στην Αυστραλία έβλεπα τον Whitlam, τον παρομοίαζα πολλές φορές με τον Γεώργιο Παπανδρέου: έναν πολιτικό με λαϊκό έρεισμα, μεταρρυθμιστικό όραμα και αστείρευτη ενέργεια.
Ο Gough Whitlam, «φανατικός φιλέλληνας», υπήρξε πρωθυπουργός με το Εργατικό Κόμμα από το 1972 έως το 1975. Για πολλούς θεωρείται ο μεγαλύτερος μεταρρυθμιστής πρωθυπουργός στην ιστορία της Αυστραλίας. Η ελληνική ομογένεια τον λάτρευε· τα ποσοστά του σε περιοχές όπου ζούσαν Έλληνες ήταν συντριπτικά. Παρότι κέρδισε δύο εκλογές, έμεινε στην εξουσία μόλις τρία χρόνια, καθώς η κυβέρνησή του καταργήθηκε –πραξικοπηματικά– από τον τότε εκπρόσωπο της Βασίλισσας Ελισάβετ, Sir John Kerr. Δεν έλειψαν οι φήμες για εμπλοκή ξένων μυστικών υπηρεσιών.
Ακόμη και οι πολιτικοί αντίπαλοί του, μετά θάνατον, τον χαρακτήρισαν «πολιτικό γίγαντα», αναγνωρίζοντας το έργο του. Επί των ημερών του αποχώρησαν οι αυστραλιανές δυνάμεις από τον πόλεμο του Βιετνάμ, καταργήθηκε η υποχρεωτική θητεία, θεσπίστηκε η καθολική ιατρική κάλυψη (Medicare), καταργήθηκαν τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια, αναγνωρίστηκαν δικαιώματα και εκτάσεις γης στους Αβοριγίνες, ενώ η Αυστραλία στράφηκε ενεργά προς την Ασία. Ο πολυπολιτισμός ως επίσημη πολιτική γεννήθηκε τότε – ένα δώρο για όλα τα μεταναστευτικά κύματα.
Ήταν προσωπικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου και, τον Απρίλιο του 1974, παρά τις αντιδράσεις της δικτατορίας, τον υποδέχθηκε στην πρωθυπουργική κατοικία στην Καμπέρα.Τον τότε αρχηγό του ΠΑΚ (ακι μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδας) συνόδευαν ο αείμνηστος διευθυντής του “Νέου Κόσμο”, Δημήτρης Γκόγκος, ο πρόεδρος του ACTU και μετέπειτα πρωθυπουργός Bob Hawke και ο ανταποκριτής του “Νέου Κόσμου” στο Σίδνεϊ και μετέπειτα Εργατικός γερουσιαστής, Τάκης καλδής. Ο Whitlam είχε σπουδάσει Αρχαία Ελληνικά, γνώριζε τόσο την αρχαία όσο και τη νεότερη ελληνική ιστορία και συχνά επισκεπτόταν την Ελλάδα. Αγωνίστηκε σθεναρά για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Επίσης διάβαζε συχνά “Νέο Κόσμο” και όταν ήταν στη Μελβούρνη πέρναγε και από την Lonsdale Street πότε-πότε, μαζί με τον Έλληνα φίλο του και παλαιστή Γιώργο Γκουλιόβα και έπιναν καφέ!
Εξάλλου για χρόνια είχε υπό την αιγίδα του και το Φεστιβάλ “Αντίποδες”
Στο άκουσμα, λοιπόν, της απόλυσής του, οι ομογενείς στη Lonsdale Street «πάγωσαν». Η σιωπή των πρώτων λεπτών μετατράπηκε σύντομα σε οργή. Σε χρόνο-ρεκόρ αποφασίστηκε η διοργάνωση συγκεντρώσεων. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε το ίδιο απόγευμα, στην κεντρική πλατεία της Μελβούρνης. Ο «Νέος Κόσμος» κυκλοφόρησε έκτακτη έκδοση, με πρωτοσέλιδα που μιλούσαν για «πραξικόπημα», παραλληλίζοντας το γεγονός με την ελληνική επταετία.
Τις ημέρες που ακολούθησαν, οι συγκεντρώσεις πολλαπλασιάζονταν. Το σύνθημα «We Want Gough» αντηχούσε σε δρόμους και πλατείες. Πρωτοστάτησαν οι Θεόδωρος Σιδηρόπουλος, Γιώργος Ζάγκαλης, Τάκης Γκόγκος, Νώντας Πεζάρος και Χρήστος Μουρίκης, Νίκος Κυριακόπουλος, Γιώργος Φουντλας και πολλοί άλλοι, πάντα με όχημα τον «Νέο Κόσμο».
Στα ρεπορτάζ του “Νέου Κόσμου” εκείνης της εποχής καταγράφεται η άμεση κινητοποίηση εργαζομένων, φοιτητών και κοινοτικών στελεχών, που κρατούσαν πανό με συνθήματα όπως “Sack Kerr” και “Fight to Win Democracy”. Παροικιακοί εκπρόσωποι –μεταξύ τους οι Σ. Αγγελίδης, Β. Κεραμάς (αργότερα υπεύθυνου της προσωπικής ασφάλειας του Ανδρέα Παπανδρέου) και Μ. Νικολάκου– χαρακτήριζαν την πράξη «αντιδημοκρατική παρέμβαση», προειδοποιώντας ότι η Αυστραλία «οδηγείται στον δρόμο της δικτατορίας».
Ο «Νέος Κόσμος» έπαιξε καθοριστικό ρόλο: δεν περιορίστηκε σε κάλυψη γεγονότων, αλλά λειτούργησε ως φωνή της δημοκρατικής συνείδησης της παροικίας. Μέσα από άρθρα, φωτογραφίες και τίτλους, προέβαλε τον αγώνα της ομογένειας για ισότητα, εκπροσώπηση και δικαιοσύνη.
Στις 20 Νοεμβρίου, ο τόνος της εφημερίδας άλλαξε από οργή σε συσπείρωση. Πρωτοσέλιδο έγραφε: «Οι Έλληνες της Μελβούρνης ψήφισαν: ΟΥΊΤΛΑΜ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!». Περίπου 5.000 Έλληνες συμμετείχαν σε μεγαλειώδη συγκέντρωση, με συνθήματα, τραγούδια και πολιτικούς λόγους. Η εφημερίδα παρουσίασε τον Whitlam ως σύμβολο κοινωνικής δικαιοσύνης και υπερασπιστή των μεταναστών.
Φυσικά, υπήρχαν και Έλληνες δεξιοί (Φιλελεύθεροι) που χάρηκαν με την ανατροπή της Εργατικής κυβέρνησης, όπως και κάποιες παροικιακές εφημερίδες της εποχής που στήριξαν ανοιχτά την απόφαση του Kerr. Στην Lonsdale Street δεν έλειψαν οι εντάσεις και –κατά καιρούς έπεσαν και μερικές «ψιλές», όπως συνηθίζαμε να λέμε γελώντας χρόνια αργότερα.
Ακολούθησαν διαδηλώσεις και κατά του Malcolm Fraser, ο οποίος διορίστηκε υπηρεσιακός πρωθυπουργός και οδήγησε τη χώρα σε εκλογές – τις οποίες κέρδισε άνετα, έχοντας με το μέρος του τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι, στην πορεία, ο Fraser –με σύμβουλο τον Πέτρο Γεωργίου– εξελίχθηκε σε ένθερμο υποστηρικτή του πολυπολιτισμού, υπερασπίζοντας σθεναρά πολιτικές ενσωμάτωσης.
Σήμερα, σχεδόν πέντε δεκαετίες μετά, το «Dismissal» παραμένει μία από τις πιο αμφιλεγόμενες στιγμές της αυστραλιανής πολιτικής ιστορίας. Για εμάς, όμως, τους Έλληνες μετανάστες, ήταν κάτι παραπάνω: μια υπενθύμιση της εύθραυστης φύσης της δημοκρατίας, μια ευκαιρία συλλογικής δράσης, μια στιγμή ωριμότητας.
Και, πάνω απ’ όλα, ήταν η ημέρα που η παροικία μας κατέβηκε στους δρόμους, φωνάζοντας όχι μόνο «We Want Gough», αλλά –ίσως ασυνείδητα– «Δεν θα ξαναζήσουμε τα ίδια».
The post «Όταν απολύθηκε ο Gough Whitlam»: H ελληνική παροικία στους δρόμους της Μελβούρνης appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.