Το ανακάτεμα της τράπουλας σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά πρότζεκτ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τοποθετεί την Ελλάδα σε θέση αδιαμφισβήτητου ρυθμιστή μέσω της αμερικανικής ψήφου εμπιστοσύνης σε μια σειρά από έργα (εν εξελίξει και μελλοντικά) την ώρα που η Τουρκία δείχνει να εγκλωβίζεται, κυρίως ως αποτέλεσμα δικών της επιλογών που από τις ΗΠΑ και την ΕΕ ερμηνεύονται ως αμφίσημες. Οι ημέρες που προηγήθηκαν ήταν πυκνές από πλευράς κινήσεων στο ενεργειακό τερέν, με την ελληνική πλευρά να σημειώνει αλλεπάλληλες νίκες στο πεδίο, έχοντας κατορθώσει να επιταχύνει έγκαιρα τον βηματισμό της προκειμένου να φέρει αποτελέσματα που αναβαθμίζουν απόλυτα το στάτους της στην περιοχή. Σε όρους ενέργειας, η Αθήνα επέδειξε σαφώς καλύτερα αντανακλαστικά από την Άγκυρα που επέλεξε να συνεχίζει να πατά σε δύο βάρκες, «κλείνοντας το μάτι» και προς τη Ρωσία και προς τους συμμάχους της στη Δύση.
Η κίνηση του ελληνικού υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να καταφέρει να περάσει στο τελευταίο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας της ΕΕ (20/10) την πρόταση του Σταύρου Παπασταύρου, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα πρέπει να αποδεικνύει στο εξής ότι ο TurkStream δεν μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο, υπήρξε καταλυτική. «Στο τέλος η σταθερότητα μετράει και η χώρα βγαίνει κερδισμένη», σχολίασε ο έλληνας υπουργός όσον αφορά την αμφιταλαντευόμενη στάση της Τουρκίας στο σχετικό αίτημα των ΗΠΑ, το οποίο παραμένει αναπάντητο. Πέραν της αρχικής πρόβλεψης για ευθύνη που βαραίνει την Άγκυρα ως προς την απόδειξη της μη ρωσικής προέλευσης του φυσικού αερίου που διοχετεύεται από τον ενεργειακό αγωγό της προς την Ευρώπη, η ελληνική πλευρά εργάζεται ήδη για την περαιτέρω αυστηροποίηση των κριτηρίων που θα ενδυναμώνουν τη συγκεκριμένη δικλίδα ασφαλείας, μέσω του Pre Authorisation Form, το οποίο τέθηκε επί τάπητος και κατά την πρόσφατη Τριμερή στις Βρυξέλλες μεταξύ Παπασταύρου – Παπαναστασίου και Γιόργκενσεν.
Με ορίζοντα τον υποχρεωτικό τερματισμό των ροών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ως την 1η Ιανουαρίου 2028, η Ελλάδα δείχνει να έχει κάνει όλες τις απαραίτητες προπαρασκευαστικές ενέργειες ώστε να καταστεί η πύλη του αμερικανικού φυσικού αερίου για Βαλκάνια και Ευρώπη μέσω του Κάθετου Διαδρόμου. Η Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια στο Ζάππειο με την εμφατική παρουσία των αμερικανών υπουργών της κυβέρνησης Τραμπ, ενώπιον των οποίων υπεγράφησαν σημαντικές νέες συμφωνίες, κατέδειξε με τρόπο απτό την ενεργειακή υπεροχή που επιφυλάσσουν οι ΗΠΑ στη χώρα μας σε αυτή τη νέα εποχή όπου η ενέργεια πλασάρεται ως «έξυπνη ισχύς», πιο ψηλά από τις παραδοσιακές έννοιες της «σκληρής και ήπιας ισχύος», στη βάση των οποίων κινούνταν έως τώρα οι παίκτες στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα. Με τις συμφωνίες της P-TEC ήδη η Ελλάδα αποδεικνύει εν τοις πράγμασι τον νέο της ρόλο, αυτόν του κόμβου διοχέτευσης του αμερικανικού LNG στη γύρω περιοχή, με την παρουσία των ενεργειακών κολοσσών της Exxon και της Chevron να εγγυώνται πως δεν θα μπορέσει κανένας ταραχοποιός γείτονας στο εξής να δημιουργήσει εμπόδια σε έργα αμερικανικών συμφερόντων.
Η πρωτοβουλία της διάσκεψης
Προς αυτήν την κατεύθυνση βεβαίως δρα και η ελληνική πρωτοβουλία της διάσκεψης των «5Χ5» μεταξύ Ελλάδας – Κύπρου – Τουρκίας – Λιβύης και Αιγύπτου, που φιλοδοξεί να λύσει προοπτικά τα ζητήματα οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στην περιοχή προκειμένου το πεδίο να είναι καθαρό για ενεργειακά πρότζεκτ. Σε αυτή τη στρατηγική, εξάλλου, έχει ποντάρει ο πρόεδρος Τραμπ στη δεύτερη θητεία του προκειμένου να κλείσει συμφωνίες ειρήνευσης σε διάφορα μέτωπα, όπου μαίνονται είτε συρράξεις, είτε χρόνιες διαφωνίες κρατούν το ενεργειακό επενδυτικό ενδιαφέρον μακριά, προκαλώντας ρωγμές στο δόγμα του που συνοψίζεται στη φράση «drill, baby, drill».
Το σχήμα «3+1»
Η αναβάθμιση της Ελλάδας στον νέο ενεργειακό χάρτη που χαράσσουν εσχάτως οι ΗΠΑ είναι εμφανής μέσα από έργα τα οποία παίρνουν πια νέα ώθηση. Η αναζωπύρωση του ενεργειακού σχήματος «3+1» ήδη έφερε αποτελέσματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επαναφορά του EastMed στο τραπέζι. Ενός έργου που ενδιαφέρει εκ νέου τους Αμερικανούς και δείχνει να λειτουργεί ως αντίβαρο στη ρωσική επιρροή προσφέροντας εναλλακτική ενεργειακή όδευση, με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ να ενώνουν σε ένα κοινό σταυροδρόμι δυνάμεις. Υπό το πρίσμα της πρόσφατης εκδήλωσης ενδιαφέροντος από αμερικανούς επενδυτές και για τον GSI, το έργο που βρισκόταν κατ’ ουσίαν σε ομηρεία λόγω οικονομικών και γεωπολιτικών «δυσκαμψιών» πλέον οδεύει προς «ξεπάγωμα». Τις επόμενες ημέρες η σύμβαση που αφορά τη Chevron περνά από το Ελεγκτικό Συνέδριο, στις αρχές του νέου έτους έρχεται και στη Βουλή, τη στιγμή που πλέον όλα τα στοιχεία καταδεικνύουν πως ο ενεργειακός ρεαλισμός στον οποίο αναφέρθηκε και ο έλληνας Πρωθυπουργός σε άρθρο του στους «FT» είναι εδώ για να μείνει. Με την Ελλάδα να κρατά στο χέρι της το «κλειδί» – ακόμα και στην περίπτωση του IMEC – των προσεχών εξελίξεων.