Πιο αυστηρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική σε συνδυασμό με μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας και προϊόντων, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και μέτρα για την προστασία των πιο ευάλωτων είναι τα πέντε βασικά μέτρα που προτείνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τη βελτίωση της οικονομίας στην Τουρκία, στα πλαίσια της τελευταίας έκθεσης του ΔΝΤ για τη χώρα.
Το Ταμείο έδωσε τα εύσημα στην Άγκυρα για τις πολιτικές που ακολουθεί ειδικά όσον αφορά τη μείωση του πληθωρισμού και τη στήριξη του εθνικού νομίσματος και κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη συνέχεια στα πλαίσια των προκλήσεων που δημιουργούνται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η δέσμευση των αρχών να μειώσουν τον πληθωρισμό, προστατεύοντας παράλληλα την ανάπτυξη, έχει επιφέρει σημαντικές επιτυχίες, όπως είναι η σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η βελτιωμένη εμπιστοσύνη στη λίρα Τουρκίας και η αναπλήρωση των αποθεμάτων ασφαλείας, εκτιμά το Ταμείο. Η ανάπτυξη παρέμεινε σταθερή και οι κίνδυνοι, αν και εξακολουθούν να είναι υψηλοί, έχουν μειωθεί από πέρυσι, αναφέρεται.
Οι ισχυρές πολιτικές της Άγκυρας ήταν το κλειδί για τις εξελίξεις, θεωρεί το Ταμείο. Η φετινή μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού είναι θετική, την ώρα που η Κεντρική Τράπεζα της Δημοκρατίας της Τουρκίας (CBRT) έχει χρησιμοποιήσει σειρά από εργαλεία για να διατηρήσει υψηλά τα πραγματικά επιτόκια και να περιορίσει τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, εκτιμάται.
Οι προτάσεις
Ωστόσο, όπως προειδοποιεί το ΔΝΤ, ο αργός ρυθμός αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού παρατείνει την περίοδο κατά την οποία η οικονομία είναι ευάλωτη σε σοκ από τις αγορές, την παγκόσμια όρεξη των επενδυτών για ρίσκο ή τις τιμές της ενέργειας και «αυτή η καθυστέρηση συνεπάγεται απτά κόστη και κινδύνους για τη σταθερότητα», όπως σημειώνεται.
Προς μια πιο σταθερή και βιώσιμη πορεία, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική με βάση τα έσοδα, σε αυστηρότερη νομισματική πολιτική και σε συνετές, όπως χαρακτηρίζονται, εισοδηματικές πολιτικές. «Ενώ αυτό το μείγμα πολιτικής μπορεί να επιβραδύνει τη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη, συμπληρωματικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις -ιδίως στις αγορές εργασίας και προϊόντων, καθώς και νομικά πλαίσια για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ένταξης- και μέτρα για την προστασία των πιο ευάλωτων θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιστάθμιση αυτών των επιπτώσεων, στην ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού της Τουρκίας και στην αύξηση της ένταξης στην ανάπτυξη», προσθέτει το Ταμείο.
Η πρόοδος
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού από 4,7% του ΑΕΠ το 2024 σε εκτίμηση ένα αναμενόμενο 3,6% του ΑΕΠ φέτος, αντανακλώντας κυρίως τη συνεχιζόμενη συγκράτηση των δαπανών και τη βελτιωμένη φορολογική συμμόρφωση και διοίκηση, έχει συμβάλει στον περιορισμό της συνολικής ζήτησης. Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σταδιακά, από 49% τον Σεπτέμβριο του 2024 σε 33% τον Οκτώβριο του 2025, και τα θετικά πραγματικά επιτόκια πολιτικής, ακόμη και μετά τις πρόσφατες μειώσεις τους, έχουν διατηρήσει την εμπιστοσύνη στη λίρα Τουρκίας.
Η ανάπτυξη έφτασε το 3,6% το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενισχυμένη από την ανοικοδόμηση μετά τον σεισμό και την από τις υψηλές τιμές του χρυσού. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν 1,7% του ΑΕΠ στα τέσσερα τρίμηνα έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024, μετά από 1,3% σε ετήσια βάση έως το δεύτερο τρίμηνο του 2025 και παραμένει καλά χρηματοδοτούμενο. Τα ακαθάριστα διεθνή αποθεματικά έφταναν τα 184 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στις 31 Οκτωβρίου. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει παραμείνει υγιές, εκτιμάται.
Ο πληθωρισμός
«Ωστόσο, ο πληθωρισμός που παραμένει αφήνει την οικονομία ευάλωτη και επιφέρει κόστος. Όσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται για να επανασταθεροποιηθούν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε χαμηλό επίπεδο, όπως προβλέπεται από την Κεντρική Τράπεζα της Κίνας (CBRT), τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ενός σοκ που θα ανατροφοδοτήσει τον πληθωρισμό, θέτοντας σε κίνδυνο την ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα», προειδοποιεί το Ταμείο.
Επιπλέον, «καθώς η περίοδος προσαρμογής παρατείνεται, η κόπωση από τις μεταρρυθμίσεις μπορεί να αυξηθεί και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό μπορεί να σταθεροποιηθούν ή να αυξηθούν ξανά, καθιστώντας απαραίτητες μεγαλύτερες προσαρμογές πολιτικής – με υψηλότερο σχετικό βραχυπρόθεσμο κόστος ανάπτυξης για την επίτευξη των στόχων». Ταυτόχρονα, ο αυξημένος πληθωρισμός υπονομεύει τη βελτίωση του χρηματοπιστωτικού τομέα και τη γενική αποτελεσματικότητα της αγοράς, «όπως φαίνεται από τη μείωση των ωριμάνσεων για τον τραπεζικό δανεισμό και το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ της κερδοφορίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επίσης, αυξάνει τις ανισότητες εισοδήματος και πλούτου, συμπεριλαμβανομένης της ανατίμησης των περιουσιακών στοιχείων που ωφελεί δυσανάλογα τα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος».
Οι προβλέψεις
Με βάση τις ανακοινωθείσες πολιτικές και υποθέτοντας συνεχιζόμενη ενίσχυση των εσόδων και συγκράτηση των δαπανών, η δημοσιονομική πρόβλεψη για το 2026 κάνει λόγο για δημοσιονομικό έλλειμμα στο 3,7% του ΑΕΠ, αναφέρει το ΔΝΤ.
Στο εγγύς μέλλον, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει σταθερή και ο πληθωρισμός θα πρέπει να συνεχίσει να μειώνεται σταδιακά. Μια διαδοχική συγκράτηση στο δεύτερο εξάμηνο θα φέρει την ανάπτυξη του 2025 σε περίπου 3,5%. Η μείωση των επιτοκίων και μια λιγότερο περιοριστική δημοσιονομική στάση θα στηρίξουν τη ζήτηση το 2026, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των επενδύσεων και της κατανάλωσης που μπορούν να ωθήσουν την ανάπτυξη στο 3,7%, εκτιμάται. Ο πληθωρισμός στο τέλος του 2025 προβλέπεται στο 33%, πάνω από τον στόχο του 24% της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας.
«Ο πληθωρισμός προβλέπεται να παραμείνει σε διψήφια ποσοστά και η οικονομική ανάπτυξη να υπολείπεται των δυνατοτήτων της. Ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω, αλλά θα παραμείνει διψήφιος μεσοπρόθεσμα. Σε τέτοια υψηλά επίπεδα, ο πληθωρισμός επηρεάζει αρνητικά τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα, διατηρώντας την αύξηση του ΑΕΠ γύρω στο 3,7%», αναφέρεται.
Τα δημοσιονομικά
Η επιτάχυνση της αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού και η μείωση των κινδύνων θα απαιτήσουν τη συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης φέτος. Δημοσιονομικά μέτρα πάνω από το βασικό επίπεδο, περίπου 1% του ΑΕΠ το 2026 και 0,6% το 2027, μαζί με χαμηλότερες πληρωμές τόκων, θα μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 2,6 και 1,8% του ΑΕΠ, αντίστοιχα, εκτιμά το Ταμείο. «Αυτό θα μείωνε τις πιέσεις στην εγχώρια ζήτηση, ενισχύοντας αυστηρότερες νομισματικές και εισοδηματικές πολιτικές. Τα μέτρα για τα έσοδα θα είναι απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της ορθολογικοποίησης των γενναιόδωρων δαπανών και κινήτρων για τον εταιρικό φόρο, της απλούστευσης της δομής του ΦΠΑ μέσω της εναρμόνισης των συντελεστών σε μια ευρύτερη βάση και της περαιτέρω βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης μέσω της ψηφιοποίησης, των αυξημένων ελέγχων και του καλύτερου συντονισμού μεταξύ των φορέων εσόδων».
Οι περικοπές δαπανών, όπως η σταδιακή κατάργηση των ενεργειακών επιδοτήσεων, με παράλληλη προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και η επιβράδυνση της απορρόφησης των μη απαραίτητων κεφαλαιουχικών δαπανών, θα πρέπει επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, προστίθεται. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις για τη μείωση των κρατικών εισφορών στο συνταξιοδοτικό σύστημα χαρακτηρίζονται επίσης ως βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.