Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής φαίνεται να δέχονται το πρώτο σοβαρό πλήγμα από τους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ. Από την περίοδο Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2025, η οποία συγκρίνεται με την αντίστοιχη περσινή, η πτώση στις εξαγωγές τροφίμων είναι έντονη. Ιδιαίτερα, οι επιτραπέζιες ελιές υποχώρησαν κατά 3,6%, η φέτα κατά 14%, τα ακτινίδια κατά 22,4% και το ελαιόλαδο κατά 7,4%.
Αλλά το πλήγμα δεν περιορίζεται μόνο στα τρόφιμα. Το τσιμέντο, ένας άλλος σημαντικός κλάδος των ελληνικών εξαγωγών, δέχεται ακόμη μεγαλύτερη επίθεση με πτώση σχεδόν 39%. Αυτό το αρνητικό πρόσημο απειλεί να ανατρέψει την παραδοσιακή ισχυρή παρουσία του ελληνικού τσιμέντου στις ΗΠΑ, όπου τα τελευταία χρόνια το ποσοστό εξαγωγών είχε ξεπεράσει το 10%.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν σοβαρές επιπτώσεις, η κατάσταση εξακολουθεί να είναι ρευστή και θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα. Αν και οι δασμοί της κυβέρνησης Τραμπ εξακολουθούν να ισχύουν, το σκηνικό ανατράπηκε με την υπογραφή εκτελεστικού διατάγματος από τον ίδιο τον Πρόεδρο, στις 14 Νοεμβρίου. Το διάταγμα προβλέπει την εξαίρεση δεκάδων προϊόντων από τους δασμούς, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται προϊόντα με ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, όπως τα ακτινίδια και τα φάρμακα.
Η αξία των εξαγωγών και ο ανταγωνισμός
Η αξία των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ είχε ξεπεράσει τα 2,4 δισ. ευρώ, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά αγροδιατροφικά προϊόντα, όπως οι ελιές, το ελαιόλαδο, το κρασί, τα γαλακτοκομικά και η κομπόστα ροδάκινου, που μαζί αποτελούν το 30% περίπου των συνολικών εξαγωγών. Ωστόσο, η είσοδος νέων ανταγωνιστών στην αγορά, κυρίως από χώρες όπως η Κίνα και η Τουρκία, αναμένεται να δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη πίεση, ιδίως για προϊόντα όπως η κομπόστα ροδάκινου. Στη συγκεκριμένη αγορά, οι κινεζικές εταιρείες διαθέτουν πλεονέκτημα λόγω της χαμηλότερης τιμής των προϊόντων τους, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τις ελληνικές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν
Που εντοπίζεται το πρόβλημα
Σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων των εξαγωγών στις οποίες προέβη το Ινστιτούτο Εξαγωγών Ερευνών και Σπουδών του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδας (ΙΕΕΣ ΣΕΒΕ) οι εξαγωγές επιτραπέζιων ελιών το εξάμηνο Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2025 διαμορφώθηκαν σε 106 εκατ. ευρώ από 109,9 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024, καταγράφοντας υποχώρηση 3,6%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιτραπέζιες ελιές αποτελούν το κυριότερο τρόφιμο που εξάγει η Ελλάδα στις ΗΠΑ, με τις εξαγωγές το 2024 να ανέρχονται σε 214 εκατ. ευρώ.
Μείωση κατέγραψαν επίσης οι εξαγωγές ελαιολάδου και φέτας, του δεύτερου και του τρίτου αντιστοίχως σε αξία εξαγωγών προϊόντων διατροφής που εξάγει η Ελλάδα στις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές φέτας υποχώρησαν φέτος στα 30,4 εκατ. ευρώ από 35,3 εκατ. ευρώ πέρυσι, καταγράφοντας πτώση 14%.
Οι εξαγωγές ελαιολάδου υποχώρησαν κατά 7,4%, στα 31,1 εκατ. ευρώ από 33,6 εκατ. ευρώ το εξάμηνο Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2024. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η μείωση στις εξαγωγές ακτινιδίων, της τάξης του 22,4%.
Το 2024 οι εξαγωγές ελαιολάδου στις ΗΠΑ διαμορφώθηκαν στα 68 εκατ. ευρώ, ενώ της φέτας στα 61,9 εκατ. ευρώ, των ακτινιδίων στα 31 εκατ. ευρώ. Συνολικά, δε, οι εξαγωγές τροφίμων από την Ελλάδα στις ΗΠΑ το 2024 ξεπέρασαν σε αξία τα 550 εκατ. ευρώ.
Ακόμη ισχυρότερο είναι το πλήγμα που καταγράφεται στις εξαγωγές ελληνικού τσιμέντου στις ΗΠΑ. Πλήγμα που σχετίζεται όχι μόνο με το γεγονός ότι το εξεταζόμενο εξάμηνο οι εξαγωγές είναι λιγότερες από τις μισές, αλλά και διότι η εξέλιξη αυτής έρχεται μία χρονιά μετά την εκτόξευση των εξαγωγών τσιμέντου από την Ελλάδα στις ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να χαθεί μια μεγάλη αγορά για το εν λόγω προϊόν.
Το 2024 οι εξαγωγές τσιμέντου αυξήθηκαν σε 121,6 εκατ. ευρώ από 93,1 εκατ. ευρώ το 2023, ενώ στο εξάμηνο Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2025 καταγράφεται πτώση σχεδόν 39% σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2024. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας το μερίδιο των εξαγωγών τσιμέντου στις ΗΠΑ στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών τσιμέντου την περίοδο 2019-2024 υπερβαίνει το 50%.
Την ίδια ώρα, πάντως, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση φέτος στις εξαγωγές αλουμινίου (πλάκες αργιλίου) και σωλήνων από σίδηρο/χάλυβα, κατά 30% και 232%, αντιστοίχως. Η μεγάλη αύξηση στους σωλήνες από σίδηρο/χάλυβα σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ αποτελούν στην ουσία μια καινούργια αγορά, με τις πρώτες εξαγωγές για το εν λόγω προϊόν να πραγματοποιούνται το 2024 και να διαμορφώνονται για το σύνολο της χρονιάς στα 21,8 εκατ. ευρώ