Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών – μια ημέρα που συνοδεύεται από δηλώσεις και διαβεβαιώσεις ότι οι μηχανισμοί προστασίας «λειτουργούν». Κι όμως, πίσω από αυτή την εικόνα, τα στοιχεία είναι αμείλικτα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σχεδόν μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως – περίπου 840 εκατομμύρια άνθρωποι – έχει βιώσει ενδοοικογενειακή ή σεξουαλική βία, ενώ μόνο τον τελευταίο χρόνο πάνω από 300 εκατομμύρια γυναίκες άνω των 15 ετών κακοποιήθηκαν από σύντροφο. Παρά το εύρος του προβλήματος, η πρόοδος παραμένει σχεδόν στάσιμη.
Την ίδια στιγμή, μεγάλο μέρος της βίας δεν καταγράφεται ποτέ, καθώς φόβος, κοινωνικά ταμπού και η αντίληψη της βίας ως «προσωπικής υπόθεσης» οδηγούν πολλές γυναίκες στη σιωπή. Η αύξηση των περιστατικών και των γυναικοκτονιών απογυμνώνει το αφήγημα της «προστασίας», ενώ ανισότητα και πατριαρχικές δομές εντείνουν τον εγκλωβισμό. Σε αυτή την πραγματικότητα, η σημερινή ημέρα δεν μπορεί να είναι επετειακό διάλειμμα. Η βία κατά των γυναικών δεν είναι στατιστική, αλλά μια διαρκής παραβίαση δικαιωμάτων και αξιοπρέπειας – και η πραγματική πρόκληση είναι η αλλαγή, η λογοδοσία και πολιτικές που δεν θα αφήνουν καμία γυναίκα μόνη.
Η ζοφερή εικόνα της έμφυλης βίας
Την ώρα που η διεθνής κοινότητα εκφράζει αυξανόμενη ανησυχία για την έμφυλη βία, η ελληνική πραγματικότητα αποδεικνύεται εξίσου αποκαρδιωτική. Πίσω από τις επετειακές διακηρύξεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι η βία κατά των γυναικών όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά εντείνεται και συχνά κορυφώνεται με τον πιο ακραίο τρόπο. Σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., στο δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2024 καταγράφηκαν 21.310 θύματα ενδοοικογενειακής βίας (15.687 γυναίκες και 5.623 άνδρες), ενώ στο αντίστοιχο δεκάμηνο του 2025 ο αριθμός αυξάνεται σε 22.356 (16.167 γυναίκες και 6.189 άνδρες).
Δηλαδή 1.046 περισσότερα θύματα μέσα σε έναν χρόνο, με τις γυναίκες να αποτελούν σχεδόν τρεις στις τέσσερις περιπτώσεις. Την ίδια στιγμή, τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταγράφουν για το 2024: 5.087 γυναίκες στα συμβουλευτικά κέντρα, 294 στους ξενώνες και 8.097 κλήσεις στη Γραμμή SOS 15900, με την ενδοοικογενειακή βία να αντιστοιχεί στο 84% των καταγραφών. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 έχουν ήδη απευθυνθεί στα κέντρα 2.258 γυναίκες, έχουν φιλοξενηθεί 155 στους ξενώνες και η Γραμμή έχει δεχτεί 2.592 κλήσεις. Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό (87%) από όλες τις μορφές έμφυλης βίας που καταγράφηκαν στη Γραμμή SOS 15900.
Ωστόσο, σε μια χώρα με δεκάδες χιλιάδες περιστατικά βίας, λειτουργούν μόλις 20 ξενώνες φιλοξενίας – αριθμός δυσανάλογος προς τις ανάγκες και ανεπαρκής για γυναίκες που χρειάζονται άμεση προστασία. Θετικό είναι ότι το Εθνικό Δίκτυο υποστήριξης ενισχύεται: πέρα από τη Γραμμή 15900, τα 44 συμβουλευτικά κέντρα και τους 20 υφιστάμενους ξενώνες, προστίθενται τρία νέα κέντρα σε Ξάνθη, Δράμα και Αγίους Αναργύρους – Καματερό, ενώ προχωρά και η δημιουργία ενός ακόμη στη Σάμο. Πρόκειται για σημαντική, αλλά όχι επαρκή κάλυψη του κενού. Και εκεί όπου η βία φτάνει στο έσχατο όριο, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο σκοτεινή: το 2024 με βάση στοιχεία από το Ελληνικό Τμήμα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Γυναικοκτονία υπήρξαν 19 γυναικοκτονίες και μέχρι στιγμής το 2025 έχουν ήδη καταμετρηθεί 18.