Σήμερα, Τετάρτη 27 Νοεμβρίου, το εορτολόγιο δεν περιλαμβάνει κάποια ιδιαίτερα διαδεδομένη ονομαστική γιορτή.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Μεγαλομάρτυρος Ιακώβου του Πέρσου, καθώς και των Οσίων Μωυσέως, Ναθαναήλ, Πινουφρίου και Ιακώβου του Ρώσου.
Άγιος Ιάκωβος ο Πέρσης ο Μεγαλομάρτυρας
Ο Άγιος Ιάκωβος ο Πέρσης έζησε τον 4ο αιώνα μ.Χ., στα χρόνια του αυτοκράτορα Αρκαδίου (περί το 395 μ.Χ.) και καταγόταν από επίσημη και επιφανή οικογένεια. Ζούσε στη Βηθλαδά της Περσίας και είχε στενή φιλία με τον Πέρση βασιλιά Ισδιγέρδη.
Αυτή η φιλία, όμως, αποδείχθηκε παγίδα. Για να μην δυσαρεστήσει τον βασιλιά και παρασυρμένος από τη λάμψη και τον πλούτο των ανακτόρων, ο Ιάκωβος αρνήθηκε την πίστη του στον Χριστό. Για ένα διάστημα έζησε σαν να είχε ξεχάσει τις χριστιανικές ρίζες του.
Όταν το έμαθαν η μητέρα και η σύζυγός του – και οι δύο βαθιά ευσεβείς χριστιανές – πόνεσαν, αλλά δεν έμειναν σιωπηλές. Του έστειλαν λόγια σκληρά αλλά αληθινά, δηλώνοντάς του ότι δεν μπορούσαν να έχουν πια σχέση μαζί του όσο εκείνος αρνιόταν τον Χριστό. Αυτό το «ράπισμα της αγάπης» τον συγκλόνισε.
Ο Ιάκωβος τότε άρχισε να συνειδητοποιεί το χάσμα που δημιούργησε ανάμεσα στον εαυτό του και τον Θεό. Πήρε απόφαση να διορθώσει το λάθος του και να επιστρέψει στον δρόμο της πίστης. Έτσι, παρουσιάστηκε μπροστά στον βασιλιά και ομολόγησε ανοιχτά την πίστη του στον Χριστό ως τον μοναδικό αληθινό Θεό.
Ο Ισδιγέρδης ξαφνιάστηκε από αυτή την ανατροπή και προσπάθησε να τον μεταπείσει με υποσχέσεις και πιέσεις. Ο Ιάκωβος όμως στάθηκε ακλόνητος. Δεν δέχθηκε να προδώσει ξανά τον Χριστό, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε βασανιστήρια και θάνατο.
Τότε διατάχθηκε ο σκληρός μαρτυρικός του θάνατος: τον ακρωτηρίασαν μέλος προς μέλος και στο τέλος τον αποκεφάλισαν. Με αυτό τον φρικτό αλλά ένδοξο τρόπο, ο Άγιος Ιάκωβος ο Πέρσης παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο, αφήνοντας στην Εκκλησία παράδειγμα μετάνοιας, σταθερότητας και αγάπης προς τον Χριστό μέχρι τέλους.
Όσιος Πινούφριος – Ο ταπεινός ασκητής που κρυβόταν από την τιμή
Ο Όσιος Πινούφριος υπήρξε μεγάλος ασκητής στην Αιγυπτιακή έρημο. Ήταν Ιερέας και ηγούμενος κοινοβίου κοντά στην πόλη Πανεφώ. Παρόλα αυτά, δεν άντεχε την ανθρώπινη δόξα και τις τιμές.
Έτσι, έφυγε κρυφά από τη Μονή του, φόρεσε απλή λαϊκή ενδυμασία και πήγε στη Μονή των Ταβεννησιωτών. Εκεί δεν συστήθηκε ως γνωστός ηγούμενος, αλλά υπηρετούσε σαν τον τελευταίο υπηρέτη, με απλότητα και υπακοή.
Τρία χρόνια αργότερα, κάποιος παλιός μαθητής του τον αναγνώρισε. Ο Πινούφριος επέστρεψε τότε στη Μονή του, αλλά, επειδή πάλι άρχισαν να τον τιμούν, ξαναέφυγε – αυτή τη φορά προς την Παλαιστίνη. Στο τέλος γύρισε πάλι στη Μονή του, όπου έζησε με απόλυτη ταπεινοφροσύνη και εκοιμήθη ειρηνικά.
Ο λόγος του δεν χάθηκε· διδαχές και λόγοι του Οσίου Πινούφριου διασώζονται στον Ευεργετινό, εμπνέοντας μέχρι σήμερα όσους αναζητούν την ταπείνωση και την εσωτερική ησυχία.
Όσιος Ναθαναήλ – 37 χρόνια κλεισμένος σε ένα κελί
Ο Όσιος Ναθαναήλ παρουσιάζεται στο Λαυσαϊκό του Παλλαδίου, όπου αναφέρονται τα παράδοξα της ζωής του.
Ο Ναθαναήλ έζησε 37 ολόκληρα χρόνια μέσα στο κελί του, χωρίς να βγει ποτέ, παρά τις έντονες πειραστικές επιθέσεις του δαίμονα που προσπαθούσε να τον κάνει να εγκαταλείψει τον ασκητικό του αγώνα.
Μέσα σε αυτή την απόλυτη ησυχία, προσευχόταν, αγρυπνούσε και πάλευε. Στο τέλος της ζωής του, εκοιμήθη ειρηνικά, έχοντας νικήσει τον πειρασμό και αφήνοντας ως παρακαταθήκη την αφοσίωσή του στην προσευχή.
Άγιος Ιάκωβος ο θαυματουργός, επίσκοπος Ροστοβίας
Ο Άγιος Ιάκωβος ο θαυματουργός υπήρξε επίσκοπος Ροστοβίας και κοιμήθηκε το 1392 μ.Χ..
Οι πηγές δεν μας δίνουν πολλές λεπτομέρειες για τον βίο του, όμως η Εκκλησία τον τιμά ως θαυματουργό Ιεράρχη, αναγνωρίζοντας τη χάρη του Θεού που ενήργησε μέσα από τη διακονία του.
Όσιος Μωϋσής – 85 χρόνια άσκηση σε μια σπηλιά
Ο Όσιος Μωϋσής δεν αναφέρεται στον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου ούτε στα έντυπα Μηναία, ωστόσο η μνήμη του σώζεται σε παλαιούς κώδικες, όπως ο Παρισινός Κώδικας 1621.
Καταγόταν από την πόλη Φάρα. Σε μικρή ηλικία έγινε μοναχός και διάλεξε έναν ιδιαίτερα σκληρό δρόμο:έζησε 85 χρόνια ασκούμενος σε ένα όρος, μέσα σε μια σπηλιά, με αυστηρή νηστεία και αδιάλειπτη προσευχή.
Πέρασε ολόκληρη τη ζωή του με θεοπρέπεια, στον δρόμο της άσκησης και της σιωπής, και στο τέλος εκοιμήθη ειρηνικά, αφήνοντας πίσω του τη σιωπηλή μαρτυρία της ζωής του.
Άγιος Θεοδόσιος του Τυρνόβου – Φάρος Ορθοδοξίας στα χρόνια των αιρέσεων
Ο Άγιος Θεοδόσιος του Τυρνόβου υπήρξε μία από τις πιο φωτεινές μορφές του μοναχισμού και της θεολογίας στη μεσαιωνική Βουλγαρία. Νέος ακόμη, άφησε την πατρίδα του και πήγε στη Μονή Αγίου Νικολάου στο Βιδύνιο, όπου αποστήθισε ολόκληρο το Ψαλτήρι και επιδόθηκε με ζήλο στην άσκηση.
Αργότερα, μετέβη στη Μονή της Οδηγητρίας στο Τύρνοβο, ενώ συχνά αποσυρόταν στα δάση του Σλίβεν για να γευτεί την ηρεμία της ησυχίας. Από εκεί συνέχισε την πορεία του σε άλλες μονές, όπως της Θεοτόκου της Επικέρνους.
Η ζωή του άλλαξε όταν άκουσε ότι ο Όσιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης ήρθε από το Άγιον Όρος στα Παρόρια. Η φήμη του Γέροντα Γρηγορίου τον τράβηξε σαν μαγνήτης. Μετά την κοίμηση του Γρηγορίου, ο Θεοδόσιος πήγε στον Άθωνα μαζί με τον φίλο του Όσιο Ρωμύλο, όπου έμεινε αρκετό καιρό μελετώντας τους Πατέρες.
Στη συνέχεια ταξίδεψε σε Θεσσαλονίκη, Βέροια, Κωνσταντινούπολη, Παρόρια και Σλίβεν, για να καταλήξει στο όρος Κελιφάρεβο κοντά στο Τύρνοβο. Εκεί, με τη βοήθεια του βασιλιά Ιωάννη Αλεξάνδρου, ίδρυσε Μονή, η οποία έγινε κέντρο Ορθοδοξίας και αντιαιρετικής δράσης για Σερβία, Ουγγαρία και Βλαχία.
Ο Άγιος αναγκάστηκε πολλές φορές να αφήσει την ησυχία του για να υπερασπιστεί την Ορθόδοξη πίστη απέναντι σε διάφορες αιρέσεις της εποχής – τους οπαδούς του Βαρλαάμ και του Ακινδύνου, τους Βογόμιλους, τους Αδαμιτιστές και άλλους. Στη Σύνοδο της Βουλγαρίας το 1359 μ.Χ., πρωτοστάτησε στη νίκη της Ορθοδοξίας, σκορπίζοντας χαρά στους πιστούς.
Για τρία χρόνια αποσύρθηκε σε σπήλαιο για ακόμη μεγαλύτερη άσκηση. Αργότερα, κατά την εικοσάμηνη βαριά ασθένειά του, παρέμεινε κλινήρης αλλά δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να προσεύχεται και να μελετά.
Πριν από την κοίμησή του, θέλησε να επισκεφθεί στην Κωνσταντινούπολη τον παλιό συμμαθητή του, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κάλλιστο Α΄. Ο Πατριάρχης τον υποδέχθηκε με πολλή αγάπη και του παραχώρησε κελί στη Μονή του Αγίου Μάμαντος. Εκεί, σε επιδείνωση της ασθένειας, ήρθε το τέλος του.
Ο Άγιος Θεοδόσιος, αφού κοινώνησε, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως, έδωσε τελευταίες συμβουλές στους μαθητές του για την ακρίβεια στα δόγματα και τη νοερά προσευχή, και παρέδωσε με ειρήνη την ψυχή του στον Θεό, γεμίζοντας το κελί με ευωδία.
Εκοιμήθη στις 27 Νοεμβρίου 1362/3 μ.Χ., την ίδια ημέρα με τον διδάσκαλό του, τον Όσιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη. Ο βίος του γράφτηκε από τον ίδιο τον Πατριάρχη Κάλλιστο. Ανάμεσα στους σπουδαίους μαθητές του συγκαταλέγονται οι Άγιοι Κυπριανός Κιέβου, Ευθύμιος Τυρνόβου και ο ασκητικός Όσιος Ρωμύλος.
Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης, Επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης
Ο Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης είναι μία από τις πιο λαμπρές μορφές Ιεραρχών των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Δεν υπήρξε μόνο άγιος επίσκοπος, αλλά και πνευματικός φάρος για ολόκληρο το υπόδουλο Γένος.
Γεννήθηκε γύρω στο 1520 μ.Χ. στη Θεσσαλονίκη, όπου έλαβε άριστη μόρφωση. Νέος πήγε στην Κωνσταντινούπολη και πριν από το 1546 μ.Χ. έγινε μοναχός στη φημισμένη Αδελφότητα των Στουδιτών, παίρνοντας το όνομα Δαμασκηνός. Παράλληλα σπούδαζε στην Πατριαρχική Ακαδημία και ανέπτυξε έντονη δράση ως ιεροκήρυκας, με λόγους γεμάτους πνευματική ωφέλεια.
Αυτοί οι λόγοι αποτέλεσαν τη βάση για το κλασικό έργο του «Θησαυρός», ένα βιβλίο που τυπώθηκε πολλές φορές και στήριξε τους Ορθοδόξους σε δύσκολα χρόνια. Στα μέσα του 16ου αιώνα δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή των Τρικάλων, πιθανώς ως διδάσκαλος, ενώ λίγο πριν το 1558 μ.Χ. έλαβε την Ιερωσύνη.
Το 1560 μ.Χ., στον ναό των Αρχαγγέλων (Ροτόντα) στη Θεσσαλονίκη, χειροτονήθηκε Επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης. Παρά το υψηλό αξίωμα, ξεχώριζε για τη μεγάλη του ταπεινοφροσύνη και την απλότητά του. Μάλιστα, ξένοι θεολόγοι της εποχής, ακόμη και εχθρικοί προς την Ορθοδοξία, αναγνώριζαν ότι ήταν από τους πιο μορφωμένους και ενάρετους Ορθόδοξους κληρικούς.
Ως Έξαρχος, στάλθηκε σε σημαντικές αποστολές, τόσο στο Άγιον Όρος όσο και στη Μικρά Ρωσία (Ουκρανία), όπου βοήθησε στην αντιμετώπιση της ρωμαιοκαθολικής προπαγάνδας. Αργότερα, στα χρόνια του Πατριάρχη Ιερεμίου Β΄, συμμετείχε στη σύνταξη δογματικών απαντήσεων προς τους Προτεστάντες της Τυβίγγης και διετέλεσε τοποτηρητής του Πατριαρχικού Θρόνου στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1574 μ.Χ. αναδείχθηκε Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης και Έξαρχος πάσης Αιτωλίας, θρόνο στον οποίο υπηρέτησε για περίπου δύο χρόνια, πριν επιστρέψει στα κεντρικά της Εκκλησίας.
Εκοιμήθη το 1577 μ.Χ., πιθανότατα στη Ναύπακτο ή την Άρτα. Το έργο του «Θησαυρός», αλλά και άλλα συγγράμματά του – κανόνες, ποιήματα, παραινέσεις, ακόμη και κείμενα ζωολογίας και μετεωρολογίας – δείχνουν την τεράστια παιδεία του.
Ο Άγιος Δαμασκηνός έγραφε όχι μόνο σε λόγια ελληνικά, αλλά και σε απλή, καθαρή γλώσσα, ώστε να καταλαβαίνει ο απλός λαός. Ο «Θησαυρός» του μεταφράστηκε σε τουρκικά, σερβικά και ρωσικά, και ιδιαιτέρως στη Βουλγαρία θεωρείται ότι βοήθησε να διατηρηθεί η Ορθοδοξία και να αποτραπεί ο εκτουρκισμός πολλών χριστιανών.