Από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο η Ελλάδα αποτελεί παραδοσιακά έναν παγκόσμιας εμβέλειας τουριστικό κόμβο, με εκατομμύρια ανθρώπους από ολόκληρο τον πλανήτη – οι οποίοι αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο – να την επισκέπτονται. Και μάλιστα, όχι μόνο τα νησιά και την Αθήνα, αλλά και πολλές από τις ηπειρωτικές περιοχές της χώρας.
Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι από το 2023 ως και σήμερα καταγράφεται μια αισθητή, πανελλαδική αύξηση του τουρισμού και κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, η οποία γεννά νέες προοπτικές για τον κλάδο, συνοδευόμενες φυσικά και από τις αντίστοιχες προκλήσεις. Η Ελλάδα, με άλλα λόγια, αποδεικνύει στην πράξη πως δεν διαθέτει μόνο υπέροχες παραλίες αλλά και μια σειρά άλλα αξιοθέατα (αρχαιολογικούς τόπους, ορεινές τοποθεσίες κ.λπ.), με συνέπεια να αναδεικνύεται σε προορισμό και του χειμερινού τουρισμού, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Πράγματι, βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για το 2023, ο τουρισμός κατά τους συγκεκριμένους μήνες έδειξε ανοδικές τάσεις σε σχέση τόσο με το 2022 όσο και με τις προηγούμενες χρονιές, όταν ο κλάδος είχε «γονατίσει» από την πανδημία της COVID-19. Αύξηση καταγράφηκε και τον Νοέμβριο του 2024, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2023, κατά 2,9% στις αφίξεις (ανήλθαν σε 1.014.522 σε όλη την Ελλάδα) και κατά 3,5% στις διανυκτερεύσεις. Ρεκόρ αφίξεων καταγράφηκε και τον Δεκέμβριο του 2024, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ενώ όλα δείχνουν πως η τάση παραμένει ανοδική και φέτος.
Πληρότητες
Τα παραπάνω ευρήματα επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία του Πανελλήνιου Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων: για του λόγου το αληθές, ενώ τον Νοέμβριο του 2023 κατέγραψαν πληρότητα στα καταλύματα της τάξης του 49,6% για τον ίδιο μήνα έναν χρόνο μετά σημειώθηκε αύξηση κατά 7,3%, κάτι που σημαίνει πως η πληρότητα έφτασε στο 53,2%. Οσον αφορά τον Δεκέμβριο μάλιστα, η εικόνα είναι ακόμα καλύτερη, καθώς ενώ το 2023 η πληρότητα βρισκόταν στο 17%, το 2024 «εκτινάχθηκε» στο 44,7% σε όλη την Ελλάδα.
Αξίζει να σημειωθεί, παρ’ όλα αυτά, ότι αν και τα στοιχεία αναδεικνύουν μια ιδιαίτερη δυναμική στη διάρκεια των τελευταίων ετών, αρκετοί είναι οι ξενοδόχοι και οι ενώσεις τους ανά την Ελλάδα που δεν είναι πλήρως ικανοποιημένοι. Κι αυτό διότι, όπως σημειώνουν οι ίδιοι μιλώντας στα «ΝΕΑ», «η Ελλάδα έχει περιθώριο να αυξήσει περαιτέρω τον τουρισμό, αξιοποιώντας τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, χωρίς αυτό να προκαλέσει προβλήματα και ζητήματα υπερτουρισμού κατά τόπους».
Ζητούν δε από την κυβέρνηση και την αρμόδια υπουργό, Ολγα Κεφαλογιάννη – η οποία επανειλημμένως έχει δηλώσει πως η ενίσχυση του χειμερινού τουρισμού και η επέκτασή του σε όλες τις Περιφέρειες είναι στις προτεραιότητές της –, να λάβει μέτρα και να δώσει κίνητρα που θα ενισχύσουν την τάση που περιγράφηκε.
Παράλληλα, δε, μένει πάντα ανοιχτό το ζήτημα της μέριμνας προκειμένου η Ελλάδα να μη φτάσει σε επίπεδα καταστροφικού για τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον κορεσμού ή μιας τουριστικής «φούσκας» που θα κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να σκάσει, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον κλάδο, τους εργαζομένους σε αυτόν και όλη τη χώρα.
Τι λένε οι πρωταγωνιστές σε 3 περιοχές
Εύβοια: Παρατεταμένη καλοκαιρία
Ο Μιλτιάδης Χέλμης, ξενοδόχος με καταλύματα στη Χαλκίδα, επιβεβαιώνει την αυξητική τάση του χειμερινού τουρισμού στην περιοχή. «O Νοέμβριος για ακόμα μία χρονιά φαίνεται να έχει μια αξιοσημείωτη αύξηση, καθώς ήδη από τα μέσα του μήνα βρισκόμαστε 12% πάνω σε κρατήσεις σε σχέση με το 2024. Αυτή η ανοδική τάση αποτυπώθηκε σε μικρότερα ποσοστά και από τη χρονιά του 2023 στη χρονιά του 2024, αλλά μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι το 2025 διαφοροποιείται συνολικά ως η χρονιά με τη μεγαλύτερη αύξηση στον χειμερινό τουρισμό για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο».
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων, Αννα Κουτσούπη, σημειώνει: «Η Εύβοια, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, αποτελεί έναν μοναδικό τόπο όπου η νησιωτική φυσιογνωμία συναντά τον ηπειρωτικό χαρακτήρα. Η άμεση σύνδεσή της με τη Στερεά Ελλάδα μέσω γεφυρών την καθιστά ιδιαίτερα εύκολα προσβάσιμη, διατηρώντας παράλληλα την ξεχωριστή ταυτότητά της. Ετσι, η εγγύτητα στην Αθήνα και στα αεροδρόμια Αθηνών και Αγχιάλου ενισχύει ακόμα περισσότερο την προσβασιμότητά της, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη συνεχή αύξηση των επισκεπτών».
Η ίδια προσθέτει πως ειδικά τα τελευταία χρόνια «ο παρατεταμένα καλός καιρός, που συχνά διαρκεί έως τα τέλη Νοεμβρίου, έχει ενισχύσει σημαντικά την τουριστική κίνηση. Ιδιαίτερα στη Βόρεια Εύβοια, καθοριστικό ρόλο έχουν διαδραματίσει το πρόγραμμα North Evia Pass και τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού της ΔΥΠΑ».
«Η Εύβοια διαθέτει εντυπωσιακή ποικιλομορφία τοπίων: ειδυλλιακές παραλίες, καταπράσινα βουνά, φυσικά αξιοθέατα, πεζοπορικές διαδρομές, ιαματικές πηγές, καθώς και πλούσια θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά. Σε αυτά προστίθενται τα ποιοτικά τοπικά προϊόντα, οι σύγχρονες τουριστικές υποδομές – μικρές και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες – και οι φιλόξενοι κάτοικοι, δημιουργώντας έναν ολοκληρωμένο προορισμό για κάθε είδος ταξιδιώτη. Στόχος μας είναι η αξιοποίηση και η προβολή των εναλλακτικών μορφών τουρισμού που διαθέτει το νησί, ώστε η Εύβοια να κατακτήσει τη θέση που της αξίζει στον τουριστικό χάρτη της χώρας και να αναδειχθεί σε έναν σταθερά αναπτυσσόμενο, ποιοτικό και πολυδιάστατο προορισμό» καταλήγει.
Πελοποννησος: Να… απογειωθεί το αεροδρόμιο
Ενώ πολλές είναι οι περιοχές στις οποίες είναι ήδη ορατή η τουριστική «άνθηση» κατά τους χειμερινούς μήνες, υπάρχουν και αυτές οι οποίες, ενώ θα μπορούσαν να αποτελούν «καυτούς» τουριστικούς προορισμούς, χρειάζονται στήριξη από την πολιτεία για να το πετύχουν. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Καραλή, πρόεδρο της Ενωσης Ξενοδόχων Μεσσηνίας, «τους χειμερινούς μήνες, προορισμοί όπως τα Καλάβρυτα και η Αρκαδία βλέπουν μεγάλη προσέλευση τουριστών, σε αντίθεση με περιοχές όπως η Μεσσηνία, η οποία έχει κυριότερα θερινό τουρισμό. Είναι όμως προβληματικό το γεγονός ότι το σύνολο των εισπράξεων της Πελοποννήσου από τον τουρισμό αντιστοιχεί στο 1,8% των συνολικών της Ελλάδας».
Η Πελοπόννησος αντιμετωπίζει διαχρονικά ζητήματα τόσο με το οδικό δίκτυο, το οποίο χρειάζεται βελτίωση και εκσυγχρονισμό, όσο και, ακόμα περισσότερο, με το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, που είναι πρακτικά το μοναδικό που μπορεί να εξυπηρετήσει επιβατικές πτήσεις. Οπως υπογραμμίζει ο Καραλής, «δεν είναι τυχαίο ότι σε παγκόσμιο επίπεδο πάνω από το 80% του τουρισμού χρησιμοποιεί αερομεταφορές. Στην περίπτωση που γίνονταν τα απαραίτητα έργα υποδομής, η Πελοπόννησος θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τεράστιο τουριστικό προορισμό.
Ειδικά για τους χειμερινούς μήνες, είναι ξεκάθαρος: «Η Πελοπόννησος θα μπορούσε να γνωρίσει τεράστια άνθηση, με αφίξεις από όλες τις γωνιές του κόσμου, λόγω της τεράστιας πολιτισμικής και πολιτιστικής κληρονομιάς που διαθέτει, του μοναδικού φυσικού της κάλλους αλλά και των ποιοτικών υπηρεσιών που προσφέρουν και τα καταλύματα και ο τομέας της εστίασης, με συγκριτικά μικρό οικονομικό αντάλλαγμα». Διαπιστώνει, τέλος, ότι «τα τελευταία χρόνια τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο η Πελοπόννησος στο μεγαλύτερο μέρος της έχει σταθερούς τουρίστες μέσω της εσωτερικής κατανάλωσης, καθώς προσφέρεται για μικρές εξορμήσεις αφού βρίσκεται οδικώς αρκετά κοντά στην Αττική».
Σάμος: Επεκτείνεται το τροπικό κλίμα
Για τις νησιωτικές περιοχές οι οποίες βλέπουν τεράστια άνθηση στον τομέα του τουρισμού τη θερινή περίοδο, παρ’ όλα αυτά αντιμετωπίζουν φαινόμενα ερήμωσης τους χειμερινούς μήνες, η Ελένη Παντελούκα, ξενοδόχος της Σάμου, δηλώνει: «Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο έχουμε εμφανώς λιγότερο τουρισμό από ό,τι το καλοκαίρι, όμως έχουμε και τους σταθερούς επισκέπτες οι οποίοι έρχονται να ζήσουν την άλλη πλευρά της Σάμου. Τους χειμερινούς μήνες δίνεται έμφαση στην πεζοπορία, την ορειβασία και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες, καθώς το νησί έχει πάρα πολλή φυσική ομορφιά και έντονη βλάστηση».
Ωστόσο, όπως σημειώνει η ίδια, η Σάμος θα μπορούσε να έχει περισσότερο τουρισμό το συγκεκριμένο δίμηνο, εκτιμώντας πως ο βασικός λόγος που αυτό δεν συμβαίνει εντοπίζεται στα τουριστικά πρακτορεία τα οποία στα μέσα Οκτωβρίου σταματάνε να βάζουν πτήσεις προς το νησί. Η κυρία Παντελούκα θεωρεί πάντως ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να υπάρξει αύξηση του χειμερινού τουρισμού λόγω της αλλαγής του κλίματος που προκαλεί η κλιματική κρίση. «Τα τελευταία χρόνια η Σάμος έχει αποκτήσει τροπικό κλίμα, το οποίο κάθε χρόνο επεκτείνεται όλο και περισσότερο στους φθινοπωρινούς και στους χειμερινούς μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα μέσα Νοεμβρίου η θερμοκρασία στη Σάμο τις πρωινές, μεσημεριανές και απογευματινές ώρες κυμαίνεται από 20 μέχρι 22 βαθμούς, ενώ το βράδυ φτάνει μέχρι τους 12. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο νησί να επεκτείνει την τουριστική σεζόν και να αξιοποιεί περισσότερο τα φυσικά του κάλλη».
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Το «παράθυρο» για την αύξηση του χειμερινού τουρισμού ανοίγει και λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πράγματι, σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες και τα εμπειρικά δεδομένα, στην Ελλάδα ο χειμώνας τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο γίνει ολοένα πιο ήπιος και λιγότερο «χειμωνιάτικος».
Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα καθιστά τις ψυχρές «εισβολές» πιο σπάνιες και το χιόνι ακόμα σπανιότερο, ενώ οι ζεστές ημέρες μέσα στον χειμώνα κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Αυτό δίνει την εντύπωση ότι ο πραγματικός χειμώνας «αργεί» να έρθει ενώ στην πραγματικότητα οι χειμωνιάτικοι μήνες έχουν γίνει πιο θερμοί. Πρόκειται για ένα γεγονός που, με τη σειρά του, ελκύει περισσότερους τουρίστες – ειδικά καθώς στους κατεξοχήν καλοκαιρινοί μήνες υπάρχουν μεγάλα διαστήματα με ισχυρούς καύσωνες, που δεν τους επιτρέπουν να απολαύσουν την Ελλάδα όσο θα επιθυμούσαν.