Θετική είναι η εισήγηση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) για την κήρυξη καθεστώτος κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην Αττική, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της λειψυδρίας.
Επί της ουσίας, η κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης οδηγεί σε επιτάχυνση των διαδικασιών, των μελετών και της υλοποίησης των έργων. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξεκαθαρίζουν πως δεν θα υπάρξουν έκτακτα μέτρα για τους καταναλωτές.
Για την ιστορία, οι σχετικές ανακοινώσεις για τα έργα που σχεδιάζονται ή έχουν αρχίσει να υλοποιούνται για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, έγιναν παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, στο πλαίσιο εκδήλωσης της ΕΥΔΑΠ για τα 100 χρόνια λειτουργίας της.
Ειδικότερα, με βάση τα όσα προβλέπονται, οι περιοχές που κηρύσσονται σε έκτακτη ανάγκη λειψυδρίας (σ.σ.: όπως έγινε – και – με το Μεγανήσι τη Λέρο και την Πάτμο): (Α) Μπορούν να χρηματοδοτηθούν με δημόσιο χρήμα για την κατασκευή έργων ύδρευσης ακόμα κι αν δεν διαθέτουν διαχειριστική επάρκεια. (Β) Εχουν τη δυνατότητα επίσπευσης των διαδικασιών για την ωρίμαση των έργων ύδρευσης.
Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός
Μια γρήγορη υπενθύμιση: το βασικότερο έργο του νέου σχεδιασμού για τη θωράκιση της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια είναι ο «Εύρυτος». Το έργο αφορά τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Η εκτίμηση είναι πως οι εργασίες θα ολοκληρωθεί σε περίπου 4 χρόνια (το πρώτο εξάμηνο του 2029).
Την ίδια ώρα, όπως ειπώθηκε στην προαναφερόμενη εκδήλωση, η ΕΥΔΑΠ αξιοποιεί και ενεργοποιεί γεωτρήσεις σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό με συνολική εισφορά περίπου 150 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, μόλις ολοκληρωθούν.
Παράλληλα, στα μεσοπρόθεσμα έργα περιλαμβάνονται: (i) το έργο ανύψωσης νερού στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα για διασύνδεση με αφαλάτωση και (ii) η χερσαία αφαλάτωση με στόχο 87,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο.
Είναι πάντως (σχεδόν) σίγουρο πως με τα προγραμματισμένα έργα θα υπάρξει αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής. Ηδη οι σχετικές εισηγήσεις έχουν γίνει από τη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, απλώς μέχρι στιγμής κανείς δεν παίρνει την πρωτοβουλία να ανακοινώσει πρώτος τις ενδεχόμενες αυξήσεις.
Μέχρι το 2021 οι ταμιευτήρες είχαν 1,1 δισ. κυβικά μέτρα νερό και από το 2022 η μείωση των αποθεμάτων αγγίζει περίπου τα 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά έτος. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται στην 19η θέση στον κόσμο σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο της λειψυδρίας. Η μείωση των βροχοπτώσεων ανέρχεται στο 25%, την ώρα που η ετήσια κατανάλωση του νερού αυξήθηκε κατά 6% και η ετήσια εξάτμιση κατά 15%.
Τα ερωτήματα
Επειτα από όλα αυτά, εύλογα τίθενται μια σειρά από ερωτήματα: αφού το πρόβλημα μας χτύπησε την πόρτα εδώ καιρό γιατί δεν πάρθηκε κάποιο μέτρο ως προς την καλύτερη και ορθολογικότερη διαχείριση του πόσιμου νερού; Και το κυριότερο: Με τα προαναφερόμενα έργα, θα λυθεί άμεσα το πρόβλημα της λειψυδρίας; Πού ξεκινούν οι αλήθειες και οι μύθοι στο νέο σκηνικό που έχει ήδη διαμορφωθεί, όπου μέχρι πρόσφατα οι περισσότεροι από τους αρμοδίους έκαναν πως δεν έβλεπαν – αφού μέχρι σήμερα κανένα μέτρο δεν έχει παρθεί;
Ειδικοί στο θέμα επισημαίνουν πως μόνο με φαραωνικού τύπου έργα το πρόβλημα της λειψυδρίας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ναι, έχουμε μείωση των βροχοπτώσεων, αλλά για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα χρειαζόμαστε πολλά μικρά φράγματα για να μαζεύεται το νερό της βροχής.
Οπως προαναφέρθηκε, σχεδιάζεται η μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα: Μπορεί να αποδώσει το έργο όταν όλο το υδροδοτικό δίκτυο της Αττικής είναι διάτρητο με συνέπεια οι απώλειες σε πόσιμο νερό να είναι τεράστιες;
Διαχείριση και συντήρηση
Αυτό που λένε οι ειδικοί είναι πως η λειψυδρία δεν οφείλεται μόνο στην κλιματική αλλαγή, αλλά υπάρχει πρόβλημα με τη διαχείριση του νερού και τη συντήρηση των υπαρχουσών υποδομών.
Επιπλέον, δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα της Αττικής, αν δεν έχει γίνει ποτέ μια σοβαρή μελέτη της φέρουσας ικανότητας της περιοχής. «Δεν μπορείς να χτίζεις παντού χωρίς να λαμβάνεις υπόψη ποιες είναι οι ανάγκες σε νερό και όχι μόνο μιας περιοχής», λένε χαρακτηριστικά.
Το τελευταίο διάστημα, τόσο για την Αττική όσο – κυρίως – και για νησιά, υπάρχει η άποψη πως η αφαλάτωση θα δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας. Στο θέμα όμως αυτό, λίγοι είναι εκείνοι που στέκονται στο γεγονός πως αυτή η μέθοδος είναι και ακριβή και ενεργοβόρα. Κατά τους ειδικούς, δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες και απαιτεί σημαντική υποδομή και διαχείριση, ενώ υπάρχει ζήτημα και με τη διαχείριση των αποβλήτων από την αφαλάτωση.