Ένα νέο μηχανισμό εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών μεταξύ κράτους και πολιτών μέσω του οποίου οι πολίτες θα μπορούν να αποζημιώνονται χωρίς να μπαίνουν σε δικαστικές περιπέτειες προβλέπει το νομοσχέδιο για τις σχολάζουσες κληρονομιές το οποίο συζητείται στη Βουλή.
Μάλιστα, στο πλαίσιο λειτουργίας αυτού του μηχανισμού, εάν ο πολίτης έχει δικαιωθεί αμετάκλητα από ποινικό ή διοικητικό δικαστήριο για το ίδιο ζήτημα, το Δημόσιο, μέσω του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, θα αποσύρεται από εκκρεμείς δίκες και δεν θα ασκεί έφεση.
Με τη νέα διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν αποζημίωση από το Δημόσιο χωρίς να χρειάζεται να προσφύγουν στο δικαστήριο. Η διαδικασία θα γίνεται μέσω ενός Ειδικού Θεματικού Σχηματισμού στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) που θα εξετάζει τις υποθέσεις και θα αναγνωρίζει δικαιώματα αποζημίωσης.
Η νέα ρύθμιση
Ειδικότερα η νέα ρύθμιση προβλέπει ότι η διαδικασία εκκινεί κατόπιν αιτήματος εξωδικαστικής επίλυσης που υποβάλλεται από ιδιώτη φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, είτε με εξώδικη αίτηση, είτε στο πλαίσιο εκκρεμούς δικαστικής διαδικασίας, σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής, πριν από τη συζήτηση της υποθέσεως στον πρώτο ή δεύτερο βαθμό ή στο στάδιο της αναίρεσης. Θα καθορίζονται κατηγορίες υποθέσεων λαμβάνοντας ως κριτήριο ιδίως περιπτώσεις ομοειδών υποθέσεων που πηγάζουν από την ίδια πραγματική και νομική αιτία, για τις οποίες είναι υποχρεωτική, πριν από την προσφυγή στο αρμόδιο Δικαστήριο, η υποβολή αίτησης εξωδικαστικής επίλυσης στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους.
Ο ειδικός μηχανισμός θα αξιολογεί την υπόθεση και, όπου προκύπτει δικαίωμα αποζημίωσης, θα το αναγνωρίζει χωρίς να απαιτείται δίκη. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης θα καθορίζονται οι περιπτώσεις, όπου η εξωδικαστική διαδικασία θα είναι υποχρεωτική πριν προσφύγει κανείς στα δικαστήρια, αλλιώς η υπόθεση δεν θα συζητείται (θα απορρίπτεται ως απαράδεκτη).
Επιπρόσθετα συστήνεται Ειδικό Τμήμα Ταχείας Αντίδρασης για άμεσες γνωμοδοτήσεις σε επείγουσες υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος, ενώ δίνεται στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους η δυνατότητα να σταματά άσκοπες δίκες όταν ο πολίτης έχει ήδη δικαιωθεί αμετάκλητα, εξοικονομώντας χρόνο και δημόσιους πόρους.
Μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής ο Κυριάκος Πιερρακάκης ανέφερε ότι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και «ρυθμίσεις που αγγίζουν την καθημερινότητα των πιο ευάλωτων, στηρίζουν όσους βρίσκονται σε κρίση, διορθώνουν χρόνιες αδικίες και διαμορφώνουν ένα κράτος πιο δίκαιο και πιο αποτελεσματικό». Όπως διευκρίνισε «κεντρική θέση σε αυτή τη στόχευση έχουν οι ρυθμίσεις για το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους», στο πλαίσιο των οποίων «δημιουργείται για πρώτη φορά ένας μηχανισμός εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, ώστε ο πολίτης να μπορεί να αποζημιώνεται από το Δημόσιο χωρίς δικαστικές προσφυγές και χωρίς χρόνια ταλαιπωρίας».
Η απόφαση για τη σύσταση του Ειδικού Σχηματισμού εξωδικαστικής επίλυσης πρέπει να εκδοθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026.