«Εχετε την εντύπωση πως οι πολίτες παρακολουθούν την Εξεταστική σας Επιτροπή;» αναρωτήθηκε, την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Γιάννης Μπρατάκος κατά την κατάθεσή του. Η ερώτηση ήταν μάλλον ρητορική, καθώς ο Μπρατάκος υπέθεσε ότι η συνήθης συνθήκη ισχύει και σε αυτή την περίπτωση – ότι, δηλαδή, οι πολίτες δεν ασχολούνται με τα όσα λέγονται τόσες μέρες για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως δεν ασχολούνται σχεδόν ποτέ με τις καθημερινές συζητήσεις στην Ολομέλεια ή με κοινοβουλευτικές διαδικασίες που παίρνουν χρόνο για να αποδώσουν αποτέλεσμα.
Κι όμως, όσοι πόνταραν σε αυτό το ενδεχόμενο έκαναν λάθος: η εξέταση του Γιώργου Ξυλούρη, που έγινε γνωστός σε όλη την Ελλάδα ως «Φραπές», έφερε 600.000 ταυτόχρονους, μοναδικούς χρήστες στο WEBTV2 της Βουλής, το οποίο μεταδίδεται διαδικτυακά. Και αυτός ο αριθμός δεν μετράει τις αναπαραγωγές του καναλιού σε άλλες ιστοσελίδες, που επίσης συγκέντρωσαν χιλιάδες θεατές.
H δημοφιλία της Εξεταστικής δεν έμεινε εκεί: αποσπάσματα από τις καταθέσεις του Ξυλούρη, του Χρήστου Μαγειρία και της Καλλιόπης Σεμερτζίδου, του Δημήτρη Ντογκούλη και του Μάκη Βορίδη, του Γιώργου Μυλωνάκη και του Ακη Σκέρτσου κόπηκαν και ράφτηκαν σε reels και βίντεο στο TikTok, έγιναν ηχητικά που χρησιμοποιήθηκαν σε σατιρικά βίντεο χρηστών και μετατράπηκαν σε υλικό για τους λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης των συμμετεχόντων βουλευτών.
Λειτούργησαν όπως μια τηλεοπτική σειρά που κάποιος έχει δει πολλές φορές και συνεχίζει να παρακολουθεί το βράδυ μετά τη δουλειά ή όπως ένα εθιστικό ριάλιτι σόου – μετά το πρώτο play, δεν υπήρχε γυρισμός. Η οργανική φύση του viral φαίνεται από τη διάχυση του υλικού: στο επίσημο κανάλι της Πλεύσης Ελευθερίας στο YouTube η εξέταση του Μαγειρία από τη Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει 276.000 προβολές, όμως το ίδιο απόσπασμα στο tirnavos press-web tv και στο Τσίου TV ξεπερνάει τις 300.000 προβολές. Στο TikTok, η Πλεύση Ελευθερίας έχει περίπου 68.000 ακολούθους, όμως η εξέταση του Μαγειρία από την Κωνσταντοπούλου μετράει σχεδόν 600.000 προβολές και η εξέταση του Ξυλούρη σχεδόν αγγίζει το 1 εκατομμύριο.
«Ποιος είναι ο Μάκης;»
Και σε προσωπικούς λογαριασμούς βουλευτών, τα στοιχεία είναι παρόμοια: η Μιλένα Αποστολάκη, με 30.000 ακολούθους στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram, είδε το βίντεο στο οποίο ρωτάει επιτακτικά τον πρόεδρο ΓΕΩΤΕ Κεντρικής Ελλάδας, Δημήτρη Ντογκούλη, «ποιος είναι ο Μάκης;» να φτάνει τις 626.000 προβολές. Σε ένα κοινό μόλις 2.500 ακολούθων στο ίδιο κοινωνικό δίκτυο, το στιγμιότυπο του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου να σηκώνει τη φωτογραφία του Κυριάκου Πιερρακάκη με την κατσούνα και να ρωτάει τον υφυπουργό στον Πρωθυπουργό, Γιώργο Μυλωνάκη, αν εκείνος και ο υπουργός Οικονομικών γνώριζαν σε ποιο κρητικό σπίτι έκαναν προεκλογική εκστρατεία μετράει 222.000 προβολές. Στους 15.000 ακολούθους φτάνει και το Instagram του Νάσου Ηλιόπουλου της Νέας Αριστεράς, όμως το βίντεο που ανήρτησε με τον Ξυλούρη να του απαντάει πως το υπόμνημα που κατέθεσε «το έφτιαξε ένας ταξιτζής» το έχουν δει ως τώρα πάνω από 200.000 χρήστες.
Η πραγματική επιδραστικότητα φαίνεται από τον τρόπο που οι πρωταγωνιστές και οι ατάκες τους είναι πλέον κοινός τόπος για μεγάλο μέρος των πολιτών. Σε μαθητικές αίθουσες, γυμνασιόπαιδα και λυκειόπαιδα επικαλούνται το «δικαίωμα στη σιωπή», όπως ο Ξυλούρης. Η φράση «θα πω, ό,τι θέλω εγώ θα πω» της Σεμερτζίδου είναι τάση στο TikTok και η ψυχραιμία της Ευαγγελίας Λιακούλη όταν επαναλαμβάνει πως το ψευδώνυμο του Ξυλούρη δεν είναι «Φραπές» αλλά «Τζιτζής» έχει σχολιαστεί από σχεδόν όλες τις πρωινές εκπομπές στην (κανονική) τηλεόραση. Ο Μαγειρίας και τα κακά ελληνικά του έγιναν ακόμα και φόντο στον τοίχο ενός κλαμπ, όπου οι θαμώνες χόρευαν τέκνο παρακολουθώντας το βίντεο από την κατάθεσή του.
Σε ρόλο εισαγγελέα
Ο χαρακτήρας των μαρτύρων και των βουλευτών όμως δεν είναι ο μόνος λόγος που όλοι παρακολουθούν τις συνεδριάσεις. Η διαδικασία της διερεύνησης του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ μέσα από την Εξεταστική Επιτροπή δημιούργησε πολιτικά αφηγήματα που ιντριγκάρουν, γιατί βουλευτές της αντιπολίτευσης πήραν τον ρόλο εισαγγελέα ακόμα και απέναντι σε μέλη της κυβέρνησης – και αρκετοί εξ αυτών εκμεταλλεύτηκαν τη συνθήκη όχι μόνο για να αναδείξουν τα κενά που υπάρχουν στην υπόθεση των αγροτικών επιδοτήσεων, αλλά για να χτυπήσουν τον δείκτη της αξιοπιστίας στα «γρανάζια» της κυβέρνησης. Καθόλου τυχαία, οι μετοχές όλων των συμμετεχόντων στην Εξεταστική ανέβηκαν – ειδικά στην περίπτωση της Ζωής Κωνσταντοπούλου οι επιπτώσεις ήταν άμεσες, καθώς τα ποσοστά της Πλεύσης Ελευθερίας ανέβηκαν 2% στην πρόθεση ψήφου κάθε δημοσκόπησης που είδε το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Κωνσταντοπούλου κερδίζει πόντους με αυτόν τον τρόπο: στα μνημονιακά χρόνια, με τον ΣΥΡΙΖΑ στην αξιωματική αντιπολίτευση, η τιμωρητική της διάθεση προς βουλευτές της πλειοψηφίας που ακολουθούσαν αυτοματοποιημένες διαδικασίες έγκρισης νομοσχεδίων είχε αντίστοιχα αποτελέσματα. Παράλληλα, η θεωρητικά αδιαμεσολάβητη συνθήκη της ζωντανής μετάδοσης μπορεί να ευνοεί τους πολιτικούς που είναι εξοικειωμένοι με το σόου ή με το ακροατήριο ενός δικαστηρίου, όμως αφήνει τους θεατές να βγάλουν μόνοι τους συμπεράσματα για το τι βλέπουν – να βρουν τον καλό και τον κακό, να αποφανθούν αν κάποιος αποκρύπτει στοιχεία ή λέει ψέματα.
Και όλα αυτά είναι η καλή περίπτωση. Γιατί στην κακή, οι πολίτες που παρακολουθούν με μανία αυτές τις μέρες την Εξεταστική Επιτροπή του ΟΠΕΚΕΠΕ ψάχνουν απλώς να περάσουν την ώρα τους κάνοντας πλάκα με ένα πολιτικό σύστημα που στο μυαλό τους είναι έτσι κι αλλιώς απαξιωμένο.