Η είδηση πως η πρόσφατη εφημερία του Ευαγγελισμού έκλεισε χωρίς ούτε ένα κρούσμα Covid έπειτα από τέσσερα χρόνια αποτέλεσε ανάσα. Και παρότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε για οριστικό τέλος της πανδημίας, υπό την έννοια πως ο SARS-CoV-2 συνεχίζει να κυκλοφορεί ανάμεσά μας, σηματοδοτεί τη νίκη της επιστήμης έναντι ενός ιού που εν έτει 2020… σφυροκοπούσε την ανθρωπότητα.
Παρ’ όλα αυτά, η επιστημονική κοινότητα διεθνώς παραμένει σε ετοιμότητα. Δεν είναι τυχαίο πως μόλις τον περασμένο Ιανουάριο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) άδραξε την ευκαιρία στη σύνοδο του Νταβός να ζητήσει από τους παγκόσμιους ηγέτες να εξετάσουν την πιθανότητα να ξεσπάει μία νέα πανδημία 20 φορές σφοδρότερη από την αμέσως προηγούμενη.
Πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας; Η απάντηση, δυστυχώς, είναι αρνητική. Η νόσος «χ» προς το παρόν παραμένει άγνωστη, δυνητικά όμως μας περιμένει κάπου στο μέλλον. Εξού και ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους εξέφρασε την ανησυχία πως η παγκόσμια κοινότητα κινδυνεύει να χάσει την προθεσμία του Μαΐου προκειμένου να υπάρξει συμφωνία για μια νομικά δεσμευτική συνθήκη με στόχο την αντιμετώπιση των επικείμενων πανδημιών. Και συμπλήρωσε με νόημα πως μια εν δυνάμει αποτυχία θα ισοδυναμεί με μια χαμένη ευκαιρία «για την οποία οι μελλοντικές γενιές πιθανόν να μη μας συγχωρήσουν».
Εν τω μεταξύ, στη χώρα μας διαπιστώνει κανείς πως το… πάθημα έχει γίνει μάθημα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι παθογένειες του συστήματος έχουν ιαθεί οριστικά. Πρόσφατα το υπουργείο Υγείας όρισε επταμελή επιτροπή ειδικών, υπό τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ Χρήστο Χατζηχριστοδούλου, γεγονός που αποδεικνύει πως τα αντανακλαστικά είναι ακόμη σε διέγερση. Στόχος της η κατάρτιση Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης για την ανταπόκριση των νοσοκομείων της χώρας σε περίπτωση πανδημίας. Σημαντικό κεφάλαιο είναι να παραμείνει όρθιο το ΕΣΥ όταν θα ξεσπάσει η επόμενη κρίση, όπως και η χώρα να έχει επάρκεια υλικών «πρώτης ανάγκης».
Αποτελεί, άλλωστε, κοινό μυστικό πως τα χρόνια της Covid αποκαλύφθηκαν οι αδυναμίες των συστημάτων υγείας. Για παράδειγμα, οι ελλείψεις κλινών εντατικής θεραπείας, ακόμα και σε προηγμένες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, ήταν η αιτία που ασθενείς μεταφέρονταν με τρένα σε γειτονικές χώρες, ώστε να λάβουν την απαραίτητη φροντίδα. Εντός των δικών μας συνόρων, το πρόβλημα του κενού στις ΜΕΘ ήταν διαχρονικό. Στο πλαίσιο αυτό, η πανδημία ανέδειξε – έστω εν μέσω κρίσης – την ανάγκη αύξησης αυτών, με αποτέλεσμα τα κρεβάτια σχεδόν να διπλασιαστούν. Ομως, καθώς έπαυσε ο συναγερμός, διαπιστώνει κανείς πως περίπου 100 κλίνες παραμένουν κλειστές λόγω έλλειψης προσωπικού.
Προσπάθειες ανασυγκρότησης. Αντίστοιχα, αναδείχθηκε το κενό στο πολύπαθο πεδίο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με αποτέλεσμα να γίνονται προσπάθειες ανασυγκρότησής του. Παράλληλα όμως, λόγω των επιτακτικών αναγκών που προέκυψαν στα χρόνια της κρίσης, έγιναν και ψηφιακά άλματα, όπως η εδραίωση της άυλης συνταγογράφησης και η προώθηση της τηλεϊατρικής. Επίσης, τέσσερα χρόνια μετά, η επιστημονική κοινότητα μετρά και σημαντικές απώλειες στην εμπιστοσύνη των πολιτών, παρά την ερευνητική προσπάθεια για ταχύτατες, αποτελεσματικές και ασφαλείς λύσεις σε μια περίοδο που οι βεβαιότητες κατέρρεαν. «Τα μέτρα πρόληψης, μεταξύ των οποίων και ο εμβολιασμός, είναι η καλύτερη πολιτική υγείας για την αποφυγή των λοιμώξεων. Η χαμηλή αποδοχή του εμβολιασμού για τη νόσο Covid-19 οφείλεται σε παραπληροφόρηση σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων, χωρίς να γίνεται αναφορά στο τεράστιο όφελος για την υγεία του πληθυσμού, που εκτιμάται σε εκατομμύρια ζωές ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο», τόνισε πρόσφατα ο γνωστός καθηγητής Παθολογίας – Λοιμώξεων Σωτήρης Τσιόδρας, με αφορμή το 23ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λοιμώξεων.
Και πρόσθεσε με νόημα: «Η αμφισβήτηση των εμβολιασμών για τα υπόλοιπα νοσήματα αναμένεται να έχει γενικότερες συνέπειες για τη συνολική εμβολιαστική προσπάθεια και τη δημόσια υγεία».
